Bhum taneh siam Chợ Gạo dahlau daih lac labik pabak dom pajaih padai tamuh hu dalam pandiak bhang

Bilan 4, dalam mbang nao ngak bruk di huyện Chợ Gạo, khol dahlak hu vaih tame rivang ong Tư Bốn (Trung tướng Nguyễn Việt Thành), urang dahlau daih dane angan haong chuyên án “Năm Cam saong kol tangin takai di nyu” kayua ong dang akaok di dom thun 2001-2002. Urak ini ong padeih huu di palei Thanh Bình. Ndem mayai haong khol dahlak, ong Tư Bốn oh plaih di drut drui tuk mboh phun padai dak harei dak takik di bhum palei ong.

Ong Nguyễn Văn Hòa, po sa doanh nghiệp pablei salih brah di tỉnh Long An, labik hu pajaih padai Nàng Thơm Chợ Đào dane angan, hadar veik: Dalam dom piluh thun 1970-1980, tuk bruk pablei salih nao mai di miền Tây rilo meng lac jalan ia, ghaiy gilai tapa kraong Chợ Gạo tuk halei jeng bak kraong piah pajeng padai brah di miền Tây haong TPHCM. Dom janih brah đặc sản dane angan di Chợ Gạo meng nan tui ghaiy gilai nao grauk labik, yau ye IR36, Long Định, Thần Nông… hu angan oh lah hagait Nàng Thơm Chợ Đào di Long An. Min, Chợ Gạo urak ini bhap bini klaak padai piah pala thanh long. Meda lac phun thanh long hu daong ka bhap bini Chợ Gạo salih mbaok mata, hu biak rilo sang kan kathaot yam tagok jeng kaya mada, salih samar drah mbaok meta puk palei di huyện.

Tui taong yaom di Jabat Ngak nong saong patagok palei pala huyện Chợ Gạo: Phun thanh long lagaih haong taneh riya di pak ini, mbuan pala, năng suất glaong. Yaok thun, urang nong pala hu 3 vụ (2 vụ karei bilan saong 1 vu njauk bilan), mek hu năng suất 30 tấn sa ha. Dom thun dahlau daih, tuk darak pasa tani tanat, yaom pablei baoh thanh long ralow bhong lac 20.000 đồng sa kg, thanh long ralow mbong lac 10.000 đồng/kg. kaoh abih jien buh tame, mikva daok laba hu 400 triệu đồng sa ha ngan haong baoh thanh long ralow bhong saong 200 triệu đồng sa ha thanh long tai mbong, glaong jang rilo mbang dut saong pala phun padai 3 vụ sa thun (laba tok hu 30 triệu đồng sa ha sa thun). Hu oh takik tukvak (bhian lac tuk baoh karei bilan, thanh long truac gom) yaom thanh long ralow bhong tagok tal 50.000-60.000 đồng/kg, thanh long tai mbong tagok tal 20.000-30.000 đồng/kg, urang pala thanh long hu laba rilo jang. Min tukvak jaik di ini, phun thanh long daok ngak ka bhap bini having akaok, glaih glar. Tame dom palei di xã Quơn Long, Bình Ninh, Tân Thuận Bình, Mỹ Tịnh An, … oh kan piah gaok bruk bhap bini kaoh klaak phun thanh long. Ong Nguyễn Việt Hùng (ấp Bình Long, xã Thanh Bình), umo labaih 70 thun, hu labaih 20 thun pala phun thanh long, sang diukrai meng janih baoh kayau ini, urak ini brei kaoh klaak abih 500 got thanh long, kayua 2 thun tapa khat abih rituh triệu đồng. Ong Hùng brei thau, thanh long truac gom yaok thun 3 vụ, pablei blaoh oh ginup biyar jien điện, urak ini daok buh tabiak jaik pluh triệu đồng piah pah urang kaoh klaak.

Tacei tame dom phun li-u salih ka dom got thanh long, ong Hùng ndem lac: “Thanh long labik yaom, gaok mai oh pablei hu, nan ye kham marat oh hu tra”. Tabiak truh bein li-u di ong Hùng, khol dahlak nao rah tui dom jalan tỉnh lộ saong oh kan piah mboh dom bein thanh long daok njauk kaoh klaak. Hu bein thanh long hu pala pablak haong hareik ngak pandap mbang ka limo.

Bruk pala njauk, laik yaom, daong blei kaya nong, daong blei baoh thanh long oh daok lac bruk bahrau. Jeng kayua tukvak tapa, yaom pablei oh tani tanat, urang pala thanh long khat lahik ngak ka bruk pala phun thanh long  bahrau jeng dang veik. Di Bhum taneran kraong CL, thanh long oh lac hu pala di rilo di Tiền Giang, bo daok hu huyện Châu Thành (Long An). Tuk camriep huyen ini tok hu dom piluh hécta pala thanh long, urak ini tagok jeng bhum pala sa janih thanh long praong labaih 11.000ha. Min jeng dreih yau di Chợ Gạo, rilo urang nong di huyện Châu Thành urak ini daok pandik harao kaoh klaak bein thanh long.

Mai veik huyện Chợ Gạo, urak ini oh daok mboh dom janih brah dane angan dahlau daih yau ye IR36, Thần Nông, Long Định, saong yaom lac pak ini daok biak takik mblang pala padai, min ka oh thei kuhria bruk salih meng phun thanh long tapa pala padai. Du dom sang pala li-u, dom sang daok caik nan cang iek yau habar /.

Urang lang: Thu Thảo – 04/07