Di kreih bhum “mateih samak” bak pandiak saong ralo angin di huyen Bắc Bình, ralo baoh bein pala raong hu pandar jamriak ngak kong nghe glaong, ngak bruk di dalam sang halam haong jalan raok pruh ia kanjaoh tamuh tagok dak jaik taphia gauk.

Saai Nguyễn Văn Minh, po bein Tiên Phong di xa Hòa Thắng, huyen Bắc Bình khan brei thau lac, mboh phun tamun halam hu siam haong langik pandiak, yau nan ye saai pilih ruah labik ni piah pala phun pajaih ni.

Buh jien tame ngak meng thun 2017, tal ini bein pala raong glang Tiên Phong hu jaik 50 baoh sang halam nyol pala tamun halam di taneih praong 7ha di dalam mblang taneh praong 26ha; rok danao lang mbat piah pacang pataom khik mek ia di bilan hajan, gam haong dom halau ia meng bingun khoan, daong hu sa di klau ia ka raong glang dalam bein. Gam tui di nan, kraong rabaong meng Kadai mbem Sông Lũy jang daong hu bruk kurang ia di bilan thu tua. Saai Minh daok brei thau lac:

“Danao ini brei ia ka abih bhum di drei, praong 50 x 50 met, ia dalam labaih kurang 10 met. Di bilan hajan ye drei ngak tanang ia, mek ia meng sang halam nyol tuh tame danao. Hadei di nan drei njuk pataom ia piah, gam haong ia bingun tuh tambah tapa brei ka sa baoh danao yau nan mada brei ia tuh hu labaih kurang sa bilan. Mayah langik siam gheih jeng ye drei khik iek kajap ka phun tamun praong siam ye meik hu kein laba jang lagaih karo. Gam tui sa baoh sang halam nyol, kuhria abih jien buh tame jeng mboh kein laba hu meng 20% - 30%)”.

Muk Mãn Thị Thu Hà, Phaok Akaok UB Bhap bini xa Hòa Thắng, huyen Bắc Bình khan brei thau lac, mai meng sa labik bhum taneih thu lagu pandiak tatua, meng 10 thun mai tal ini, ralo bein pala ngak nong hu pala jak jieng ralo janih phun kayau ba mai kein raba glaong yau: thanh long, baoh danui nagar lingiu saong ralo abih dalam nan ieu lac tamun halam.

“Di dalam xa, langiu di Tien Phong jang daok hu Kong ty Soleil Farm, Kong ty Vefa saong dom farm sit di dom urang ngak taeng. Njauk ndom mayai lac meng di tuk hu dom kapul, urang peih tabiak jalan ngak farm ngak tamun halam nyol, jang yau ye pala dom phun yau ye: amraik, baoh pluai… hu ba tabiak ralo bruk ngak daong ka mikva daok di palei pala”.

Piah lang talaih brei ka bruk tuh pruh ia di bilan tua riya di bhum taneih “mateh samak” ini, gam haong bruk caik hatai khik pataom halau ia meng bingun cao - khoan, danak dak ba ia labik Lê Hồng Phong hu karja tinh buh jien tame ngak dalam ralo thun blaoh tame ngak bruk, daong brei salih mbaok mata di bhum taneih “mateh samak”.

Gam tui jalan ngak nong ieu lac 1 di dalam 3 mbaik gang kinh te di tinh Binh Thuan, asal nyu patagok ngak nong sinh thai, ngak nong tuần hoàn, pandar ngak kong nghe pakat glaong, tukvak tapa, langiu di bruk buh jien tame pasiam kraong rabaong, gah ngak nong pajum prein jhul catang patagok ngak nong pandar ngak kong nghe pakat glaong pagam haong blei pandar ndap nda kaya kan ngak nong, kuhria tal padak padang ilamu ngak nong khang kajap, pabarau. Meng di nan mai tal ini, taong abih di dalam tinh hu labaih 27.000 ha phun pala pandar ia pruh tui ilamu barau, patak pataom kuli kulih ia hu.

Ong Phan Văn Tấn, Phaok Yam ndok So Ngak nong saong patagok palei pala tinh Binh Thuan khan brei thau lac, piah pachreih dui hu dom urang buh jien tame ngak nong ngak kong tui pakat nghe glaong, tukvak masa meng anak mai tal tal, gah ngak nong hu peih ngak siam makre sarak Nghi dinh 57 di Rajaei, sarak Nghi quyet 86 HĐ Bhap bini tinh brei ka sarak daong pajum pambuak ngak kaya saong pandar kaya kan gah ngak nong.

“Pambuak haong dom gah, bhum palei ngak siam bruk dak padang bhum ngak nong pandar jamariak ngak kong nghe pakat glaong; padang, pablah sarak daong ba, pachreih, daong buh jien tame pandar ilamu barau tame ngak nong, dahlau abih lac dom sarak daong salih, pandar jammariak ky thuat barau”.

Binh Thuan ieu lac sa labik bhum taneih pandiak angin, ralo labik daok kurang ia di bilan thu pandiak, min  gam tui hu jien buh tame peih ngak kraong rabaong gam saong hatai kham marat dang sang takai di angaok bhum mblang cuah putih “mateih samak” meng kan daman susah salih jeng lagaih, sanang ngak ka bhum taneih klah balau jieng taneh kayau hijao, siam haong dom baoh bein pala raong glaong, sang nyol halam, haong dom janih phun pala hu makna yaom kinh te praong glaong.