Kadha vak  “Glut jaleih bak labik, miền tây khang drei pacang caga” di kapul urang vak di Rayo sap ndom Viet Nam.

Tukvak tapa, meng bruk sangka daong di Trung ương saong bruk kham merat di puk palei, tỉnh Cà Mau buh jien padang ngak hu labaih 56 km ar khik caga takai tasik. Dom ar nan daok ba mai siam lagaih mboh di anak meta, nyu ngak brei trun riyak, pacang glut jaleih saong tuk camereip hu ngak jeng bãi, bồi, pasiam veik jaik 1.000ha glai pacang caga. Min ngan saong bruk pasiam glut jaleih takai kraong ye meda lac oh ka hu buh jien tame ngak piah khik caga siam lagaih suai lavik, bo bahrau dang veik di labik ngak pasiam di anak meta. Ong Nguyễn Văn Tùng, Phaok akaok Chi cục Thủy lợi Cà Mau daok brei thau ka jalan ngak ini: “Dom labik ban sit, labik hu rilo menuac, labik njauk khik caga yau labik ngak bruk di karja ye brei ngak ar pacang khang kajap. Ka dua tra lac panduan ba rahra, abih di nyu lac di dom labik glut jaleih khang brei ngak catang bruk panduan ba, gam haong nan brei hu dom labik daok bahrau piah ba rahra tame daok saong duah bruk hit ngak mbang ka urang. Daok dom labik oh ka catang, kol dahlak pambuak bruk haong doanh nghiệp, urang ilamu piah roh duah saong hu jalan ngak ar gheng ia biar, abih takik jien min siam lagaih glaong.”

Piah pasiam glut jaleih tapen kraong, dom gah chức năng hu pok tagok UBND tỉnh pasang iek, mbaoh tangin brei ngak pasiam yaok pluh labik glut jaleih haong yaom jien tui kuhria mboh dahlau lac labaih 100 tỷ đồng. Min jien di kadung jien tỉnh oh hu rilo, nan ye brei hu bruk daong meng Trung ương.

Di tỉnh Bến Tre, hadei di tuk rah tabiak bruk glut jaleih praong di takai kraong Giao Hòa tal harei ini meng hu ngak paga pacang bo oh ka hu jalan ngak pasiam glut jaleih. Kayua labik glut jaleih ini daok dalam labik hu mek ngak âu thuyền An Hóa kayua Mintri ngak nong saong patagok palei pala ngak po đầu tư. UBND tỉnh Bến Tre hu pok panuac caong Mintri samar peih bruk padang ngak danak dak thủy lợi ini piah pacang glut jaleih takai kraong tuk bruk glut jaleih di labik ini mboh lac daok mbuan hu veik.

 Di tỉnh Vĩnh Long, dom binek thủy điện pacang cuah saong phù sa di gah angaok kraong MeKong jeng lac sa dalam dom makna ba tal dom bruk glut jalei. Dom puk palei jeng hu caga pacang plaih. Ong Lưu Nhuận, Chánh Văn phòng Mban Tacei pato pacang caga bala meng langik tasik saong daong duah urang gaok bala tỉnh, brei thau:  “Sa bruk glut jaleih bhian hu thau  dahlau meng 2 tal 3 harei, oh lac nyu glut jaleih chip. Nan ye brei caik hatai tui iek. Bhian hu dom labik ra-ai talah di mbaok haluk saong sùi bọt di mala kraong, nan ye ieu kakei dom puk palei saong bhap bini sangka tui iek bruk ini”.

Biến đổi khí hậu lac makna praong ba tal bruk glut jaleih takai kraong, takai tasik dak harei dak samar, rilo saong kan kandah, srau kadau. Urak ini, jalan ia nduac di dom kraong lac biak praong, abih di nyu lac di bilan hajan. Bruk salih jalan ia nduac jeng ba tal bruk mbang tame labik takai tasik, ngak brei glut jaleih, lahik glai pacang caga, ngak brei riyak paoh tapak tame ar khik caga raidiuk, bruk ngak mbang, pala drak di bhap bini. Ong Phạm Tấn Đạo, Akaok Chi Cục Thuỷ lợi tỉnh Sóc Trăng brei thau, yaom lac bruk pacang caga dom labik “pandiak” hu siam lagaih, min dom bruk ngak yau ini brei hu phun jien biak praong, dalam tuk kadung jien di palei oh pabak hu bo brei hu bruk daong meng Trung ương: “Ngan saong labik ar kraong ye urak ini bruk kan kandah abih di kol dahlak hulin lac dom labik glut jaleih di dom labik njauk khik caga dom danak dak yau labik daok di bhap bini, sang bac, jalan mbak nao mai, labik inem krung brei hu jien padai rilo piah ngak pasiam, glut jaleih dom labik ini bhian hu ngak suai damuai lac kayua tỉnh oh hu ginup jien".

Bruk glut jaleih tapen kraong, tapen tasik di bhum ĐBSCL oh lac bruk bahrau bo nyu hu meng yaok pluh thun tapa, min dak harei dak khang jang. Hu biak rilo makna ba tal glut jaleih yau ye: bruk salih jalan ia nduac, kraong ribaong hu rilo jang dom ghe gilai praong, pajeng trak nao mai, ba tal glut jaleih dua gah takai kraong, bruk njuk mek cuah jaik takai kraong... Langiu dom ar pacang hu padang ngak, dom puk palei brei caik hatai sangka tal dom bruk, dalam nan bruk pacang caga glut jaleih brei hu dom gah, dom pakat saong bhap bini caik hatai iek praong. Kayua lac tuk hu bruk glut jaleih meda mbuan ba tal metai menuac, lahik drap ar saong abih rilo jien padai piah ngak pasiam veik ./