HADAH MEKRE KHAN AO NGUI CUK DI URANG KUMEI LỰ HAREI AKAOK THUN
Chủ nhật, 06:30, 03/03/2024 Urang lang: Mousa Phương Urang lang: Mousa Phương
VOV4.VOV.VN - Palei Hon, xã Bản Hon, huyện Tam Đường, tỉnh Lai Châu lac sa dalam dom palei hu rilo urang bangsa Lự daok. Di labik ini, mikva daok khik hu rilo ilamu siam mekre, dalam nan njauk ndom tal di abih lac khan ao ngui cuk di urang kumei Lự.

Meng kan mai, urang Lự thau pala dâu, raong tằm, menyim tanyiak, menyim khan bai. Nan ye, khan ao ngui cuk di urang dalam sang jeng hu jhik meng 2 plaak tangin gheih ngak di urang kamei Lự. Piah ngak jeng dom blah khan bai, atau dom blah khan ao gheih mekre, brei tapa rilo bruk saong brei tari taring, yau ye: pala kapah, dui merai, menyim khan, nhuộm sambo, pet bingu…

 Sa-ai  Lò Thị Bình, bangsa Lự daok di palei Hon, xã Bản Hon, huyện Tam Đường, tỉnh Lai Châu brei thau: Piah ngak hu sa blah khan ao di urang kumei Lự ye abih meng 6 - 7 bilan, taong abih janih jeng hu ngak meng tangin. Blah khan ao di urang kumei Lự hu ao, khan, talei ka-ing, khan me-om kaok saong dom janih ngak mekre nao gam tui. Hadei di tuk menyim jeng blah khan, urang kumei Lự ba nao nhuộm sambo, piah khik ka sambo màu hu suai lavik, brei ngak ka nyu tani tanat: “Khan tanyiak nhuộm blaoh drei ba nao cambu thu, blaoh hấp tanyiak khan ka nyu khik sambo màu hu lavik jang meng kaoh cakak jeng ao hu. Pet bingu blaoh drei ramik ngak ka nyu mekre blaoh meng jeng blah ao”

Ao di adei sa-ai kumei Lự jhik meng khan tanyiak chàm jhuk, hajao jhuk pagam gauk meng 6 candaih tanyiak khan cakak tui hình rẻ quạt, ngak brei ao hu vạt xòe praong jang eo. Bingu menyim pambuak haong bingu pambuak pagam khan tanyiak. Takuai ao gam haong nẹp cada hu 5 candaih tanyiak khan jhik pagam haong dom sambo màu karei ngak jeng. Candaih khan di kreh hu tauk tame dom baoh hình trám sambo màu hijao, bhong meriah patui gauk. Tangin ao atah hu jhik sit veik nao gah takuai tangin, pagam vil val sa candaih tanyiak bingu sit, jaik pa-ak hu pet bingu vil val tangin ao. Angaok rup ao gah ieu pet sa jalan merai sit meng takuai tapak trun jih ao meng merai dom sambo màu. Dua gah jih ao hu pagam dua talei tanyiak bingu, talei tanyiak di rup gah hanuak hu 5 talei meng len dom sambo màu hu sring tame dom asar baoh nyuk. Tuk cuk, jih ao hu kak meng rup gah ieu tapa rup gah hanuak saong kak duah talei tanyiak veik. Sa-ai Vàng Thị Păn, daok di palei Hon, xã Bản Hon brei thau:“Meng khan tal ao adei ngak eng, pet eng, menyim eng. Urang kumei Lự dahlau di tuk nao tok pasang brei thau ngak ka drei sa bộ nao sang pasang likei. Abih rilo tukvak saong prein yava lac drei menyim saong pet ao.” 

Khan di adei sa-ai kumei Lự hu ngak meng 3 candaih khan tanyiak karei gauk, hình ống saong parabha jeng 3 binah lac cạp, rup saong jih khan. Cạp khan meng tanyiak nhuộm sambo màu nâu, oh hu bingu la hagait. Rup khan meng tanyiak tơ tằm hu menyim di baoh kik menyim karei, bruk menyim jeng biak tani tanat saong brei hu bruk tari taring, gheih tangin di urang menyim piah ngak jeng dom bingu la tui hatai takre di yaok urang. Bingi hadah di mangaok blah khan lac hình baoh trám, hình kayau patau, bingu la. Takai khan meng tanyiak nhuộm jhuk, jih khan viền meng tanyiak bingu praong 1cm. Pak kreh hu jhik pagam 9 ô tanyiak bingu dom sambo màu rah tui meng rup khan trun jih khan, puac di abih lac dom bingu la hình tam giác hijao saong meriah bhong pablak tame gauk piah ngak brei khan hadah mekre jang.

Talei ka-ing meng tanyiak mộc patih mbong, dua akaok pet bingu 6 jalan nduac gar, jalan ka 4 hu pet tani tanat jang saong di jhung talei ka-ing hu rilo talei merai, tuk kak urang lauk pagam veik khổ tanyiak, kak tapa rup ka-ing gah ieu, caik luac dua akaok talei ka nyu mekre. 

Khan ma-om kaok jeng lac janih oh kurang hu dalam ngui cuk di urang kumei Lự. Khan hu ngak meng tanyiak nhuộm sambo màu jhuk, akaok khan hu ngak mekre meng dom jalan jhik sit 2 sambo màu kanyik katam, mbong patih karei gauk, hu jih khan atah. Khan ma-om kaok haong dom pandap cuk mekre yau ye kaong takuai, kaong tangin, parik tanye hu ngak meng pariak, meng nhôm ngak brei mekre jang mbaok mata dom urang kumei bangsa Lự. Tuk halei jeng mboh hadah mbaok mata ka ilamu meng kan di bangsa, sa-ai Lò Thị Bình saong mikva urang Lự daok di palei Hon caong khin lac bruk menyim khan, menyim tanyiak saong khan ao ngui cuk meng kan mai di bangsa drei hu daok miat haong thun bilan, haong masa, tukvak. “Bangsa Lự di adei mboh biak hadah mbaok mata ka bangsa drei, urak ini caong hu tal pato bruk ngak piah ka dom adei, dom kamuan bac tui, ngak tui piah oh lahik nao.”

Thun bahrau mai tal dom puk palei urang bangsa Lự daok di labik biên giới Lai Châu, bruk hadah mekre meng khan ao ngui cuk meng kan di adei sa-ai kumei lai tame sambo màu di kayau patau, di langik tasik, ngak ka puk palei bahrau labik ini dak mekre jang tuk raok thun bahrau./.

Urang lang: Mousa Phương

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC

Video

ĐƯỢM TÌNH DUYÊN QUÊ
KADHA DAOH: NGÀY VỀ KATÊ
13/10/2023
KADHA DAOH " LANG CHAM ON BAC"
10/08/2023
ROYA YEU THUONG
17/03/2023

URANG PANG DANAK DAK (THÍNH GIẢ VỚI CHƯƠNG TRÌNH)