JUM PATAOM CHAM - RAGLAI
Thứ sáu, 08:11, 19/04/2024 Urang lang: Thu Thao Urang lang: Thu Thao
VOV4.VOV.VN - Ninh Thuận hu 32 bangsa, dalam nan hu urang Raglai saong urang Cam hu rilo abih saong hu talei pambuak gauk biak lavik saman. Tal urak ini, urang Cam saong urang Raglai tuk halei jeng jumpataom gauk, kak kajap haong gauk oh lac dalam dim rija meng kan, dalam adat cambat bo dua bangsa ini daok daong gauk dalam bruk cak rok patagok bruk ngak mbang. Bruk pambuak gauk di ilamo Cam saong Raglai pak Ninh Thuận yau brei mboh ka talei jum pataom meng kan mai tal urak ini. Di tuk uan harei ilamo dom bangsa VN (19/4). Urang pambuak bruk haong danak dak lac Minh Triều hu kadha vak ndem ka talei jum pataom Cam – Raglai. Daa mikva saong grauk ayut tui pang.

 

Urang Cam saong Raglai tui darah gah amaik, dua bangsa ini hu panuac pandit lac “Chăm Sa-ai Raglai adei”. Makna lac urang Cam lac saai kamei kacua,  daok Raglai lac anek kumei taluac dalam sang. Tui adat di darah gah amaik, anek kumei taluac dalam sang hu quyen mbang varis di amaik ame, gam haong nan lac hu brei bruk sangka daong ka amaik ame tuk taha. Meng kan, urang Raglai hu brei bruk khik piah khan ao ngui cuk saong dom pandap ngak yang di mangaok bimon kalan. Blaoh tal Harei Katê, urang Cam peih ngak adat raok khan ao, ini lac bruk peih mbaok ka Harei Ka tê di Ninh Thuận. PGS.TS Trương Văn Món, Sang bac Đại học KHXH saong Nhân văn TP. HCM ndem lac:

 “Yaok adat cambat, rija roya di urang Cam jeng hu urang Raglai hu mbaok tame. Urang Raglai hu labik dang praong dalam bruk peih ngak dom adat di bimon kalan di urang Cam, dalam nan hu Katê. Thun halei bo oh hu urang Raglai trun hu mbaok tame ye mikva oh sahanang hatai. Dahlak sahaneng lac, urang Raglai lac sa binah praong, ngak jeng suan yava ka harei Katê.”

Yaok thun, tuk jaik tal harei Kate, Mban Adat cambat palei Hữu Đức, xã Phước Hữu, huyện Ninh Phước brei ong Lộ Minh Trung, urang hu angan je dalam palei ba pandap panda tagok daa but pajaih urang Raglai daok pak Phước Hà, huyện Thuận Nam hu mbaok tame harei ini, jeng lac piah ka urang Raglai ba khan ao patao bia Cam mai peih ngak Kate. Hadei di tuk ngak salah dom adat pok kakuh muk kei piah raok khan ao hu khik piah di labik glaong abih dalam sang di urang Raglai pak xã Phước Hà, nan lac ong Trung hu ngak salah bruk; dua gah cang tal maong jao khan ao ka urang Cam saong gam mai palei Hữu Đức piah raok Katê. Saong dom baoh sang di urang Raglai jeng padeih bruk ngak yaok harei piah uan raok Katê.

Bruk gheih mekre di Katê lac hu peih tabiak di dom bimon kalan jeng hu mbaok tame ngak adat di urang Cam saong urang Raglai. Tui dom urang tahakhan veik, meng kan bruk ngak adat Katê angaok bimon lac kayua urang Raglai dang ngak, urang Cam tok daong bruk, hu mbaok tame daong. Ong Lê Xuân Hợi, Yam ndok Pasak roh duah ilamo Cam tinh Ninh Thuận brei thau:

 “Bruk jumpataom di urang Cam saong urang Ralai brei mboh tapa dom rijai roya, abih di nyu nan lac Ka tê. Yaok thun, peih ngak Katê ye urang Cam saong urang Raglai jeng peih ngak di dom bimon kalan, di dom palei, dom baoh sang jeng hu urang Cam saong urang Raglai hu mbaok tame.”

Urang Cam saong urang Raglai oh lac pambuak gauk tapa dom rija roya meng kan, bo dalam raidiuk dua bangsa ini tuk halei jeng jumpataom daong ba gauk, klah rabha ilamo dalam bruk ngak mbang, pala drak. Yaom lac harei ini, urang Cam daok di bhum taneran, min dua bangsa ini thau pagam pambak tame ceik piah ngak tabiak dom kaya nong meng ceik glai. Urang Raglai daok di bhum ceik min thau bac ilamo meng pala padai ia, raong glang, cak rok patagok kinh te sang.

Dalam dom thun jaik di ini, dom urang roh duah hu duah mboh sa blah patau vak meng akhar Cam klak 15 talei akhar dalam bhum di labik Anh Dũng, xã Phước Hà, huyện Thuận Nam. Labik hu patau vak akhar lac labik pala drak saong labik daok di urang Raglai. Roh duah ini brei mboh akhar vak hu meng biak aval, lac abap VII-VIII. Bruk ini dak brei mboh talei pambuak gauk di adei saai urang Cam saong Raglai hu kak kajap meng dom rai ini mai saong khang kajap tal harei ini jeng oh salih karei.

“Patau sarak akhar Cam ini hu meng lavik mai. Meng ong muk meng kan mai hu mboh akhar Cam pak ini. Patau ini, atah di ini labaih 300 thun paje. Mikva Raglai daok pak ini jeng kham marat khik ramik. Bruk ini jeng brei mboh meng lavik mai, urang Cam saong urang Raglai daok haong gauk, jumpataom gauk. Yau adei saai dalam sang. Drei jeng kham marat jak ba mikva, but pajaih piah khik iek. Dalam dom harei rija jeng tagok pak ini piah ieu yang piah likau hu siam makre”.

Harei ini, dom rai urang Cam saong Raglai tuk halei jeng jumpataom gauk, thau paglaong bruk khik ramik dom yaom glaong ilamo meng kan, ngak jeng dom ilamo hadah mekre karei di urang Cam saong Raglai. Bruk jumpataom gauk oh lac ngak jeng ilamo hadah krah, bo praong dalam jang, nan lac halau gha, lac inem krung biak gireih biak hu yaom glaong di urang Cam saong urang Raglai daok pak Ninh Thuận./.

Urang lang: Thu Thao

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC

Video

ĐƯỢM TÌNH DUYÊN QUÊ
KADHA DAOH: NGÀY VỀ KATÊ
13/10/2023
KADHA DAOH " LANG CHAM ON BAC"
10/08/2023
ROYA YEU THUONG
17/03/2023

URANG PANG DANAK DAK (THÍNH GIẢ VỚI CHƯƠNG TRÌNH)