Gilang peih di gauk gar but pajaih patao Cam meng kal dahlau daok di palei Canar - Tịnh Mỹ, xa Phan Thanh, huyen Bắc Bình, tinh Binh Thuan, jaik tapen jalan roya 1, ngan haong dakrai sajarah pataom di rai patao Po Klaong Mah Nai (1622-1627).

        Di ini, urak ini daok labaih 100 janih pandap ngan haong dom janih ndap nda yau khan bai jih dalah, pasei, ban, pariak, kayau, ba-ar, lan am… saong rilo kien truc biak karei gam haong dom janih pandap patao biar pandar hu daok khik ramik tal harei ini. Klan Po Klaong Mah Nai hu Karja brei angan ieu lac sa Inem mek dak rai sajarah pakat negar di harei 13/7/1993.

       Tapa jaik 400 thun, min dom janih ndap nda nan jeng daok biak tamo, kayua thau piah khik. Yau nan min, kayua umo thun di janih kaya kan roh duah biak glaong, langiu di dom janih ndap hu ngak meng pasei ye jaik abih dom janih pandap hu ngak meng kayau, khan bai mboh buac abih. Dalam nan, njauk khan tal dom janih ao di patao, biar, anek patao Cam. 

          Amuk Nguyễn Thị Thắm, akaok Muyim Urang kamei gah Meraong brei thau, tuk hu pang meyaih khan saong mong iek hu dom janih ndap daok hu khik piah di pak ini, ye ini lac kaya kan roh duah biak hu yaom saong lac janih ndap asal.

       “Kayua lac janih ndap kaya asal ye khaol drei njauk hu jalan khik piah karei piah meyaih khan hu suai lavik tal bhap bani saong tal rai rah hadei. Khaol drei njauk hu jalan parang iek thau siam gheih jang piah ka bhap bani maong mboh abih dom bingula bo ong akaok ong akei, urang Cam meng kal hu buh prein jik pet saong ngak jeng dom blah khan ao ka patao, biar jeng yau di nai patri di rai patao luac abih di urang Cam.”

      Piah dak padang bruk ngak "Gilang peih dom roh duah inem mek ilamo but pajaih patao Cam dak di huyen Bắc Bình pambuak pagam haong bruk jirah rivang ma-in inem mek ilamo Cam di puk palei”, dalam dua thun 2023-2024, So Ilamo, padhih saong Rivang ma-in Binh Thuan hu jao ka Muyim tinh pambuak pagam haong baoh sang But pajaih patao Cam pak di ini peih ngak dom asal kadha, yau: peih ngak bruk pasang iek, duah thau, pataom mek thong tin, tagok talei angan dom janih pandap dalam bo roh duah inem krung but pajaih patao Cam.

        Ong Đoàn Văn Thuận, Akaok Gilang khik drap ar tinh Binh Thuan brei thau, jabat meda daong ba abih drei ka baoh sang dalam prein di drei piah ba dom kaya kan brei  roh duah ini tal tuai damuai dalam nagar jeng ye di angaok dunya:

“Piah patagok samu gauk bruk parang iek dom janih duah di puk palei ye jeng caong khin puk palei sangka jang piah hu dom jalan peih ngak pasiam veik dom hagait oh ka siam daok hu mboh di anak meta, dom kan kandah bo baoh sang daok tavak piah ngak habar cak rok patagok hu bo roh duah ini siam jang. Langiu di nan hu dom jalan ngak gah kinh te piah ka baoh sang meda cakrok patagok hu suai lavik kaya roh duah di baoh sang di drei, piah ka tuai damuai saong bhap bani tuk mai rivang iek ini jeng lac sa labik danei angan, pachreih ngan haong tuai damuai.”

        Piah tabiak mbaok bruk ngak “Gilang peih bo roh duah inem krung ilamo but pajaih patao Cam huyen Bắc Bình pambuak pagam haong bruk rivang ma-in inem krung ilamo Cam di puk palei”, dahlau di nan, dom jabat karja hu peih ngak rilo tal pato pasram ka jalan ngak, ilamo dak padang bruk ngak pambuak pagam haong bruk rivang ma-in jirah ka urang jakar di Pasak parang iek ilamo Cam saong dom urang dalam baoh sang but pajaih patao bangsa Cam.

       Yau nan min, tui baoh sang but pajaih patao bangsa Cam, meng tuk tabiak mbok bruk ngak di bilan 7/2024 tal ini, tuai damuai mai rivang jirah iek tok yaok angaok tuk tangin, mboh rilo lac kapul nyaom urang ngak bruk pak pakat nagar Trung uong.

        Ong Lâm Chí Hùng, urang lambaok jabat pablei salih rivang ma-in di Ban raya Ho Chi Minh brei thau, ini lac janih rivang ma-in gah ilamo, tuai damuai mai tal meda hu duah thau, maong iek dom yaom ilamo biak karei. Yau nan min, ngan haong dom hagait daok mboh di baoh sang yau labik khik ramik piah saong parang iek jeng oh ka njauk hatai, dalam nan lac sang danaok saong anek manuac ngak bruk rivang ma-in jirah gah ilamo ini:

       “Urang di bhum palei, anek kamuan bangsa takik thau biak cambaih ka dom adat cambat tanarakun min gilac veik oh hu dom ilamo gah rivang ma-in. jalan ngak siam di abih nan ieu lac khaol drei caong khin tal bruk daong ba di dom jabat, jabat ngak tui chuyen mon, dom labik pato megru gah rivang ma-in jirah ye meda daong ka khaol drei hu dom ilamo akaok mereip. Ngak yau habar palih ruah hu dom asal pajaih siam, dom urang asal di puk palei, urak ini khaol drei meda pandar jalan pato megru meng atah tapa dom jabat pato megru atau tapa dom urang ngak mbang blei salih gah rivang ma-in jirah praong dang akaok.”

      Piah Gilang di but pajaih gauk patao Cam peih nan lac tanut asal dalam, lac ndap panda rivang ma-in ilamo Cam biak pachreih brei ka tuai damuai tuk mai jirah palei, langiu di bruk pambuak pagam tour jirah tui jalan caong khin ngak bahrau labik parang iek, mblang bein… taphia nan jeng hu kapul nyaom urang daoh tamia bhap bini Cam saong abih di nyu lac dom janih kaya mbang bhap bani Cam piah katung dui takai tuai damuai. Atah jang tra, yaok urang di labik ini, dalam nan ieu lac tal baoh sang but pajaih putra bangsa Cam jeng njauk saneng tal bruk ngak bruk rivang ma-in bhap bani (homestay). 

        Ong Võ Thành Huy, phaok akaok So Ilamo, Padhih saong Rivang ma-in tinh Binh Thuan brei thau, piah cakrok patagok bruk ngak angaok njauk hu bruk pambuak bruk di 3 gah nan lac:  baoh sangbut pajaih Patao, karja puk palei saong jabat.  

          “Khaol drei njauk pataom taong abih piah ba tabiak bimon klan Po Klaong Mah Nai pak di Lương Sơn, tuk nan khaol dahlak meda kuhria tal bruk padang ngak dom sang brei prai parang yaih iek jeng yau dom bruk ngak piah khik siam karo, khik siam ka dom janih ndap nda di dom roh duah. Langiu di nan, khaol dahlak jeng peih ngak dom kadha pambuak pagam tal bruk khik iek Karja jeng yau bruk khik iek biak catang tui adat gah khik iek inem mek inem krung saong meda cakrok patagok jang tapa meng bruk roh duah padang ngak harak ba-ar piah ba tagok ka Thu tuong Rajaei mong iek brei angan gu dom kaya roh duah nan lac drap ar negar.”

        Meyah hu caik hatai sangka buh jien tame ngak njauk tanut, Gilang peih but pajaih Patao Cam oh tok lac ba mai kein laba ka bruk rivang jirah ma-in, ka po sang dom janih roh duah, ka urang Cam di bhum palei hu mbaok tame ngak bruk rivang jirah ma-in, blaoh daok rik daong tame bruk khik ramik saong yaih khan ilamo Cam praong atah tal tuai damuai dalam saong langiu negar tuk yam takai tal Binh Thuan./.