

Dalam sa kadai kuan kaphe sit di jalan Lê Duẩn, phuong Buon Ma Thuot, tinh Dak Lak, sa-ai kamei angan Huỳnh Thị Thanh Thủy brei thau bruk duh hatai tuk pang mboh rilo tan kaphe tapung srau haong tangei, ratak, janih hoa chat hu duah mboh di bhum ngak rilo kaphe di bhum Kreh nagar – Tay Nguyen: “Dahlak hulin ye tuk halei jeng hu menyum kaphe. Yaok page lac lai kaphe menyum ka drei saong ka sa baoh sang blaoh tuk ini pang mboh ka bruk kaphe oh hacih sa-at ye biak duh hatai. Bruk ini brei ka hu jabat karja tame pacang cakak, yau ini rahra menyum miat miat, menyum meng nan ini mai oh hu kanjah jhak hagait tal prein yava halei ha oh.”
Oh ta-eng sa-ai Thủy, sa-ai Trương Lê Quân daok di phuong Ea Kao, tinh Dak Lak jeng huec kanda tuk ruah blei kaphe tapung tuk ini: “Dahlak hulin bhian menyum kaphe yau nan ye tuk halei jeng ruah angan kaya hu angan je, hu mbaoh tangin brei pablei. Min bahrau blaoh kong an mek hu sa bruk ngak ja ngak lau kaphe, dalam nan hu angan ndap nda hu tanut OCOP, ngak ka dahlak hulin biak duh hatai, suhsah.”
Dak Lak hu angan ieu lac ban ine kaphe, hu taneh pala labaih 210.000 ha, baoh paik hu kuhria rah tapa hu 500.000 tan yaok thun. Kaphe Buon Ma Thuot hu pabak harak pato jalan, brei mboh angan je Robusta siam glaong abih di Viet Nam.

Min tapi, dom bruk tapung kaphe srau pablak saong tangei, ritak, di Phú Yen (klak) – ini lac Dak Lak atau di Gia Lai, hu yaok rituh kilogram ndap nda kaya kaphe oh hachih sa-at… daok ngak lahik kurang hatai je di urang pandar.
Njauk duh hatai, dom gah ngak mbang pablei salih bleih saleih jeng mbat taok angan “OCOP”, “kaphe hacih sa-at”, “ndap nda kaya hu angan di bhum palei”, dalam tuk gah pasang iek puac abih oh ngak bruk tani tanat. Bruk ini ba tabiak kan kandah praong ka dom gah ngak mbang pablei salih tantu cambaih laih. Ong Trần Đình Trọng, Yam ndok sa kapul HTX ngak kaphe asar siam di Dak Lak, brei thau: “Yaom kaphe asar siam urak ini hu labaih 200.000 dong/kg. Dalam tuk dom labik ngak kaphe srau daok 10% asal kaphe, daok veik gac ieu lac ritak, tangei, jabih ia hoa chat ye yaom pablei tabiak tok labaih 100.000 dong/kg, mada hu labik daok 90.000 dong/kg. Urang pandar mboh yaom lap ye blei, oh thau ka drei daok daong ka urang ngak kaphe ja. Bruk ini ngak kan kandah ka khaol dahlak hulin tuk duah gha pablei tabiak ka ndap nda hacih dalam negar.”

Urak ini, tanut chuan ky thuat ngan saong kaphe tapung hana chai di Viet Nam jeng daok oh ka ngak tani tanat dut saong sa gah ngak bruk yaok ty USD. Adat hukum brei ka janih cafein takik abih 1% rilo meng lac pasang iek di harak gar, kurang bruk bhian pasang iek puac abih, dalam tuk nan bruk taong bhat daok njuel. Rilo bhum palei pabak harak brei angan OCOP pambak tame thaik thait ndap nda, oh ka pasang iek ndap nda tani tanat tuk pablei tabiak. Ong Trịnh Đức Minh, Akaok Kapul Kaphe Buon Ma Thuot, ndom mayai lac meyah khin khik kajap labik dang di ban ine kaphe, brei pacang cakak bruk ngak bleik saleih meng takai agha: “Anak meta, brei patagok bruk bhian pasang iek asar siam kaya ndap nda, ngak siam piah bruk ngak hu tantu cambaih laih. Daong gah ngak mbang pablei salih padang bruk pasang iek tantu ndap nda meng halei mai, pambuak tani tanat haong jabat pasang iek, labik ndom biai ka bruk saong urang ngak nong. Gam haong di nan, paglaong ilamo urang pandar piah khaol urang nan thau pilih ruah kaphe biak, kaphe siam glaong, kaphe hu angan je.”
Sa glak cawan kaphe “hacih sa-at” oh lac sa kadha bangi menyum, blaoh nyu daok lac bruk paceng khik prein yava urang pandar, khik ramik hatai je ka dom angan je Kaphe Viet Nam dalam nan hu Kaphe Buon Ma Thuot. Tuk hatai je hu pacang khik, Dak Lak saong dom bhum pala kaphe dalam negar meng yam tame jalan patagok karo kajap./.
Viết bình luận