Ong Bùi Ngọc Thọ, Phaok akaok UBND xã Đinh Trang Hòa, huyện Di Linh brei thau: “Kapul pambuak gauk ngak bruk biak lagaih, siam makre. Dom urang ngak jeng lac bhap bini bangsa takik, dalam nan hu 4 urang kumei ranaih umo biak sami samar, duah jalan ngak bahrau dalam bruk ngak. Kol dahlak daok pathau khan tal rilo baoh sang mikva urang nong Cơ Ho dalam xã bac taa bruk ngak bahrau ini, saong daok pambuak haong huyện pato tacei daong ka Kapul pambuak gauk ngak Caphe Oh mi Kơho ngak salah harak gar pandap panda VietGAP saong OCOP piah pok brei angan dalam bilan 10 ini”.

 “Oh mi” sap bangsa Cơ Ho lac “adei saai”. Ini lac makna dom urang kumei urang nong mek ngak angan  Kapul pambuak gauk saong padang angan je di drei. Oh mi Kơho Cà phê lac Cà phê di hatai anit ranam adei saai urang Cơ Ho. Nan jeng lac hatai lagaih haong alam langik tasik dalam bruk ngak, pabak pandap panda tabiak darak pasa. Di Harei pataom pakacah hatai sahaneng padang mbang ngui thun 2022 di Liên hiệp Urang kumei tỉnh Lâm Đồng, asal kadha:  “Ngak nong sinh thái saong dom pandap cà phê pala oh jru tavao di Kapul pambuak gauk Oh mi Kơho”, kayua Ka Njan Lum lac urang sahneng duah mek hu jai klau. Asal kadha bo urang caong payua tal lac: “Urang Cơ Ho duikrai jum pataom gauk, ba drei tame haong langik tasik. Kol dahlak hu bruk ngak lac ba gauk jumpataom piah khik ramik ilamo, inem krung saong cak rok patagok jalan ngak mbang khang kajap di drei, jang yau pachreih bruk khik ramik dom yaom glaong ini ka rai hadei”.

Urak ini, xã Đinh Trang Hòa hu tal 3.800 ha cà phê, mblang taneh pala cà phê di mikva bangsa takik meblah 62%, dalam nan rilo meng lac mikva bangsa daok pak Tây Nguyên. Yaok quý, xã ginum biai haong 3 HTX saong 3 kapul pambuak gauk ngak di dalam ban piah pathau khan salih janih phun pala saong raong glang, dalam nan hu phun caphe.

Dahlau di nan di akaok thun 2022 Kapul pambuak bruk Oh mi Kơho Cà phê hu padang tagok haong 6 urang kumei, lambaok ka 6 baoh sang. Abih tih hu 9 urang hu mbaok tame, 3 baoh sang hu dua diuk pasang saong 3 baoh sang ka oh tok diuk tok pasang; urang ranaih umo abih lac ndih tapui thun 1990 saong urang rilo umo thun abih ndih tapui thun 1978. Dalam nan hu 2 urang hu bac tamat blaoh đại học lac Hương saong Dung.

Huyện Di Linh lac bhum pala phun caphe praong abih dalam taneh ia, min kayua bruk pala tui jalan meng kan oh daok lagaih di mikva bangsa takik nan ye caphe dak harei dak taha nao, trun năng suất saong chất lượng. Oh khin yau nan, kapul urang kumei urang nong di Ka Njan Lum hu nao tal ban Bảo Lộc pasang iek bruk pala caphe taha oh njauk pandar jru khik caga phun pala min laba glaong. Mai sang, kapul hu ginum biai haong gauk ba gauk pandar di mangaok mblang taneh pala caphe di sang, dahlau di abih jeng lac caik ka hareik tamuh pablak gauk. Hadei di 3 thun, kapul hu phun caphe hacih. Hadei di nan dom adei saai hu blei mac bluh thu, mac chai, ,mac papaok kadung yaom 120 triệu đồng. Patui bruk padang ngak sang xuong, sang kho, pasram ilamo chế biến ngan haong phun jien lac 172 triệu đồng (hu daong meng bruk pakacah “urang kumei padang mbang ngui” saong Kapul KARE daong ka danak dak). Meng ini, kapul hu caphe huu co. Meng jak jeng nan, kanja xã Đinh Trang Hòa brei padang Kapul pambuak gauk. Akaok kapul Ka Njan Lum ndem lac “Oh mi, hatai anit ranam adei saai, gam haong gauk ngak, gam taoh talaih dom cuang kandah saong gam sahaneng, gam pambuak gauk ngak, nan lac bruk jumpataom gauk”,

Urak ini, Kapul pambuak gauk ngak Oh mi Kơho Cà phê hu dua janih pandap, caphe hacih (hu logo lac bingu la khan bai) saong caphe hu ngak tui jalan hữu cơ (hu thaot bingu binek K’Lào, lac halau ia pabak ka raidiuk saong pala drak di mikva K’Ho). Gam dua janih pandap jeng oh pandar jru khik caga phun pala. Pandap pablei tabiak hu caphe tapung, caphe asal thu, caphe asal daok that. Yaom caphe hu ngak tui jalan huu co lac 360.000 đồng/kg janih tapung; 260.000 đồng/kg lac janih caphe hacih. Dalam tuk yaom caphe ngak tui jalan meng kan yaom 100.000-120.000 đồng/kg, janih tapung. Jalan ngak anak tal, hadei di tuk hu pok brei angan VietGAP saong OCOP, Kapul pambuak gauk meda peih praong taneh pala, patagok sản lượng piah khik hu khang kajap.

Urak ini bruk Kapul pambuak gauk ngak Oh mi Kơho Cà phê hu biak rilo urang nong dalam xa, dalam huyen saong tinh mai bac megru. Rilo kapul urang nong lac urang bangsa takik hu mboh, hu pang ye biak takre, biak pachreih hatai piah ngak./.