Hu oh takik puk palei urang Mông bhum glaong di tỉnh Sơn La urak ini, takik mboh bruk adei sa-ai kamei bangsa Mông gam nao takai, tangin gam “se lanh”, atau eng drei pet dom blah khan ao ka rup drei saong ka dom menuac dalam sang. Mai tal dom darak bhum glaong, bruk ini hu mboh cambaih jang tuk rilo adei sa-ai kumei Mông tok cuk khan Mông jhik meng tanyiak in công nghiệp haong ao sơ mi. Sa-ai Khang Thị Phếnh, sa urang daok di phường Chiềng Sinh, ban Sơn La khan lac:

“Nhuộm chàm, xe lanh ye adei oh thau ngak, min tuk halei ngak jeng tanyiak blaoh adei thau pet dom blah khan ao meng kan piah cuk di tuk tết, tuk lakhah caga. Daok yaok harei adei tok cuk khan ao yau urang Kinh”.

Makna lac rilo mikva khin cuk dom blah khan ao mbuan nao mai daok dang saong lagaih ka bruk ngak mbang, pala drak, oh sahneng tal bruk khik ramik, daok dom dam dara ye daok takre pandap bahrau, oh ka caik hatai tal bruk khik ramik, patagok dom yaom glaong meng kan dalam khan ao ngui cuk. Langiu di nan, dom blah khan ao bahrau, pet jhik công nghiệp abih takik prein, yaom lap, gam mekre, gam lagaih, Nan ye, oh lac dam dara Mông, adei sa-ai kumei, rilo urang likei bangsa Mông jeng cuk dom blah khan ao hu ngak bahrau, salih ka dom blah hu bingu la pet meng tangin. Urang ranaih ye takre blei saong cuk dom blah khan ao hu ngak bahrau, pandar tanyiak mbaoh rilo sambo màu, abih di nyu lac talei ka-ing di kapul Mông patih saong jih khan di Mông si, Mông bingu. Jeng hu oh takik dam dara, urang ranaih tok cuk khan ao di bangsa Kinh. Sa-ai Vừ Phổng Thếnh - Bản Pha Khuông, xã Co Mạ, huyen Thuận Châu, tinh Sơn La brei thau:

“Mikva urak ini takre blei dom blah khan ao ngak bahrau mai cuk. Piah pabak bruk blei pandar di bhap bini, dahlak peih labik ini piah jhik khan ai bangsa meng tanyiak in công nghiệp pablei ka mikva dalam palei. Khan ao hu menuac dalam sang jhik saong pah 2 urang daong jhik”.

Anak bruk mbuan lahik nao khan ao meng kan di bhap bini, karja palei saong rilo bhap bini hu dom jalan ngak cambaih laih, siam lagaih piah khik ramik khan ao meng kan. Sa-ai Lầu Thị Sông, daok di palei Tà Xùa, xã Tà Xùa, huyen Bắc Yên, tinh Sơn La duh hatai lac:

 “Meyah kol drei oh cuk njauk khan ao meng kan di drei, ye urang maong iek tame khan ao oh thau drei lac Mông halei. Hadei di tuk ndom biai, sua tangi meng thau lac anai ini, anai daih lac Mông jhuk, Mông patih atau Mông bingu”.

Sang sa-ai Giàng A Chư daok di xã Kiên Thành, huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái oh lac kham merat haong bruk jhik, pet tanyiak khan bai, tanyiak lanh di urang Mông piah khik ramik, bo daok jhik pablei ka mikva daok dalam saong langiu tỉnh tapa oline, facebook. Hatai takre, tari atring haong khan ao meng kan di bangsa di sang sa-ai Giàng A Chư hu pambak tabiak, dui pachreih oh takik dom adei sa-ai kumei daok ranaih mai bac megru pet saong jhik khan ao di bangsa drei. Tui sa-ai Chư: ini jeng lac jalan ngak siam lagaih piah khik ramik saong patagok yaom glaong ilamu siam mekre meng kan di bangsa Mông, gam daong ka sang paglaong jien tame:

“Hu menuac mai tal sang blei, dom menuac daok atah oh mai blei hu ye blei online blaoh payua nao. Langiu di nan, dahlak daok taduan jhik tui hatai caong di tuai, pagap yau mikva daok di dom tỉnh karei caong jhik tui kiểu khan ao di urang ye tok thaot atau payua mẫu tapa ini, sang dahlak jhik, payua ka urang. Yaok bilan, duah hu meng 70-80 triệu, laba hu meng 30-40 triệu đồng”.

Pakat ủy, karja rilo palei jeng daok jhul khang pathau khan, jak ba mikva khik ramik dom blah khan ao meng kan di dom bangsa jeng yau khan ao di bhap bini urang Mông.

Yau ban sit Sa Pa, tỉnh Lào Cai daok pataom prein tame ngak 5 labik yu lit bhap bini tui tiêu chuẩn ASEAN di 5 xã pambuak haong 5 bangsa takik daok dalam ban sit lac bangsa Mông, Dao, Tày, Giáy, Xá Phó. Tui nan, dom palei ngak meng kan, dom ilamu bangsa, dalam nan khan ao meng kan di bangsa hu jhik ngak veik, cakrok patagok piah dui pachreih tuai yu lit.

Di Sin Suối Hồ, xã bhum glaong di huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu, dom thun jaik ini, karja xã oh lac pathau khan, jak ba mikva khik ramik khan ao meng kan, bo daok peih dom tal pato cih sáp ong, pala phun lanh, menyim tanyiak khan bai, pet jhik khan ao bangsa. Nan ye taong abih bhap bini urang Mông dalam xã jeng cuk khan ao meng kan. Sa-ai Sùng A Lùng, Phaok chủ tịch UBND xã Sin Suối Hồ brei thau:

 “Dalam palei jeng pala lanh, xe lanh saong menyim tanyiak jhik khan, dom adei sa-ai kumei pet meng tangin dom blah khan ao yau meng kan, langiu di nan, mikva jeng hu blei tanyiak mbaoh bingu mai jhik khan ao brei ka tuai yu lit pah thaot atau blei”

Blah khan ao meng kan di bhap bini urang Mông biak hadah, mekre, ndung bak ilamu bangsa, ngak jeng ilamu karei di drei. Kayua yau nan ye, bruk khik ramik khan ao meng kan brei hu bruk ba tangin tame di yaok rahra daok di dom puk palei urang Mông. Kayua nan lac rik daong siam dalam bruk khik ramik yaom glaong ilamu ka anek taco harei hadei./.