Bhum Đông Nam Bộ dalam nan hu Ban raya Ho Chi Minh saong 5 tinh, ban jaik taphia, yau ye: Bà Rịa- Vũng Tàu, Bình Dương, Bình Phước, Đồng Nai, Tây Ninh. Ini lac bhum hu makna praong di gah kinh tế, chính trị, xã hội, quốc phòng, an ninh di dalam taneh ia. Min, tal tukvak urak ini, dalam 3 bhum nan jeng ka oh hu ngak tabiak cơ sở dữ liệu pandar gam gam.

Tui rilo urang roh duah ilamo, chuyên gia gah kinh tế, yaok tuk njauk roh duah piah ba tabiak panuac tame sarak ka bhum, bruk duah dữ liệu bhum lac biak kan kandah saong bhian lac njauk eng drei yaok pataom meng rilo gah. PGS.TS Nguyễn Trọng Hoài, Đại học Kinh tế TP.HCM brei thau lac: “Dom bruk di gah pambuak bhum daok hu dom cuang kandah. Pagap yau, pambuak bruk khik ramik bhum di gah kaya ia, halau ia saong gah puac di kraong ia deaok gaok tavak tavaiy; pambuak chuỗi pabak, salamat pandap mbang, pasang iek khau tin cambaih laih di asal jeng daok gaok kan kandah saong pambuak bhum di gah dữ liệu lac ka oh hu, dữ liệu yaok pataom di bhum pataom lac biak kan”.

Rilo urang roh duah ilamo, chuyên gia kinh tế hu ba tabiak dom bruk tavak tavaiy urak ini di Bhum Đông Nam bộ, nan lac dom urang ngak hu ilamo bier – bahrau hu 25%, jaik samu haong tanut kuhria di dalam taneh ia; buh tabiak ka bruk roh duah saong cak rok patagok di dom tinh, ban dalam bhum (langiu di TP.HCM) daok di tanut mala 0,1% GRDP lac biak bier; khik ramik dalam bhum ka oh hu siam dalam bruk pambuak chuỗi pabak, jalan mbak nao mai, khik ramik gah ia; jien mek tame di phun jien sarak kanja jaik mateh di dalam taneh ia min bruk pandar phun jien sarak kanja lac bahrau hu 10%, ba tal bruk kan kandah di gah prein khan ka bruk cak rok patagok di dalam bhum …

Di gah jalan mbak nao mai di bhum ka oh hu peih ngak gam gam, tỷ lệ đô thị hóa glaong di bhum ngan haong rilo meng lac dom urang ngak tame nhập cư daok ba tabiak rilo kan kandah, tavak tavaiy di gah cơ sở hạ tầng dalam tukvak daok kurang phun jien đầu tư công saong gaok kan kandah dalam bruk parang ngak peih mbaok taneh.

TS Trần Du Lịch, lac urang dalam Kapul langyah kinh tế di Thủ tướng Rajaei brei thau lac, dalam bruk quy hoạch daok hu peih ngak yaok bruk, langiu di dom jalan vành đai ye daok hu dom jalan pasei đô thị, dom gah jalan ia pambuak haong pabah lamnge tasik… dak harei dak hu ngak salah gah jalan mbak nao mai pambuak bhum. Urak ini dalam bhum caong hu dom jalan ngak piah ba prein khang piah padang ngak hạ tầng: “Bruk njauk mayai lac prein khang pak halei piah ngak? Nan ye dom tinh, ban daok likau dom jalan ngak lac rah tui dom jalan cao tốc jaik hu peih ngak saong jalan pasei dalam ban praong hu brei peih ngak tui jalan TOD, meda hu ieu lac jalan mbak pambuak haong đô thị, ngak habar piah peih ngak kadung taneh nan bo raong bruk buh jien tame padang ngak hạ tầng. Langiu di nan, roh duah piah bhum hu sa kadung jien buh tame padang ngak hạ tầng gam. Hu jalan ngak, jalan mbak nao mai hu pambuak, ye dahlak hulin jia lac bhum ini meng cak rok patagok hu”.

Tui GS.TS Võ Thanh Thư, lac urang roh duah ilamo di bhum Kinh tế praong di gah Maraong saong bhum Đông Nam bộ, dom jalan ngak sarak urak ini ka oh hu ba kein lagaih ka dom tinh, ban dalam bhum Đông Nam bộ pambuak haong gauk piah hu dom jalan ngak, danak dak, quy hoạch cak rok patagok gam gam di gah ilamo khoa học công nghệ. Amuk Thu hu ba tabiak jalan ngak lac: “Tuk padang ngak sarak, likau ba công nghệ 4.0, bigdata tame langyah dom bruk di bhum, plaih bruk maluk gauk, plaih bruk mesuh metak oh njauk gauk di dom harak gar haong gauk. Kayua urak ini hu biak rilo bruk maluk gauk pajem meda lac oh pambuak haong gauk, nan ye caong hu bigdata ba taong abih dom dữ liệu hu pambuak tal dom sarak tame labik nan”.

Dom labik daok gaok cuang kandah ka sarak, pambuak taong abih gah, dữ liệu gam gam, prein khang buh jien tame padang ngak hạ tầng, cak rok patagok ilamo công nghệ…daok ngak tapak tal bruk cak rok patagok di bhum Đông Nam bộ, mboh cambaih di abih lac bruk patagok di kinh tế daok suai jang saong hu kuhria mboh daok trun. Piah ba tabiak jalan ngak hu ba tabiak di dalam sarak ka 24 di Mintri Chính trị ka bruk cak rok patagok kinh tế- xã hội saong tani tanat, khik kajap quốc phòng, an ninh bhum Đông Nam Bộ tal thun 2030, pamaong tal thun 2045 saong sarak ka 154 di Rajaei ka bruk ba tabiak Danak dak bruk ngak di Rajaei hu ba tabiak dalam Sarak ka 24 hu ngak jeng biak biai, ba Đông Nam Bộ jeng lac bhum cak rok patagok siam makre, khang kajap ye dom bruk daok tavak tavaiy jeng njauk hu lang talaih./.