THUN BAHRAU MAI PAHA AMUK CHÚA XỨ CEIK SAM
Chủ nhật, 06:30, 25/02/2024 Urang lang: Mousa Phương Urang lang: Mousa Phương
VOV4.VOV.VN - Paha amuk Chúa Xứ, daok di takai ceik Sam, dalam phường Núi Sam, ban Châu Đốc, tỉnh An Giang, lac labik dane angan di bhum taneran kraong Cửu Long. Ini hu maong lac sa baoh paha ginreih, lac labik nao tal di tuai damuai, abih di nyu lac di tuk Tết mai tal.

Tỉnh An Giang lac bhum taneh hu angan haong ikan pra, padai brah bo daok lac bhum taneh ginreih di bhum taneran kraong Cửu Long, dalam nan, njauk ndom tal di abih lac paha Amuk  Chúa Xứ daok di ban Châu Đốc.

Tui panuac khan veik meng muk kei, saman dahlau, tuk bhum ceik  Sam daok joa lange, menuac sia dalam palei tagok ceik mboh hu sa rup patau klak daok mangaok patau sa thạch. Tukvak nan, kol lin Xiêm tagok ceik Sam, gaok rup patau klak ini. Rilo mbang kham cakaong rup patau trun ceik min kham yau habar jeng oh cakaong truh, oh ba nao hu.

Menuac sia dalam palei mboh yau nan, jeng khin likau ta-a rup patau trun ceik piah khik ramik saong pok kakuh. Hadom likei dam prein yava khang kadang hu ieu pataom mai, min oh pok rup patau nan tagok hu. Tuk dom urang taha dalam palei pok panuac likau, ye hu palipei brei thau lac, duah 9 urang kumei daok dara mai piah ba amuk trun ceik. Biak yau nan, tuk 9 kumei dara cakaong Amuk tagok ye mboh biak hanjuan, nao biak mbuan. Trun tal takai ceik, rup patau nyu trak tagok, cakaong oh truh, oh pok tagok hu. Menuac sia dalam palei thau lac, Amuk khin daok di labik ini, nan ye padang paha piah pok kakuh.

Rup patau Amuk glaong jaik 1mét 6tấc 5phân, ngak meng patau meda, hu yaom nghệ thuật glaong, meda hu ngak tabiak di puac abap VI hadei Công nguyên. Min tal harei ini, rup patau Amuk Chúa Xứ - ceik Sam jeng daok lac bruk oh ka thau cambaih laih.

Tuai damuai atah jaik mai tal paha Amuk Chúa Xứ oh lac piah kakuh likau bo daok lac piah maong iek bruk padang ngak biak gheih mekre di baoh paha ini. Piah hu yau harei ini, paha Amuk hu rah tapa 3 mbang patagok. Tuk camereip, paha Amuk Chúa Xứ ceik Sam hu ngak meng kreim la-a, tal thun 1870, baoh paha hu padang ngak veik meng kiak hồ ô dước. Thun 1976, paha hu mbang ngak bahrau, ngak praong tui thiết kế di 2 kiến trúc sư lac Huỳnh Kim Mãng - Nguyễn Bá Lăng saong paha hu thaik thaok yau harei ini.

Tui panuac khan di anai Trần Minh Trang, hướng dẫn viên di labik du lịch pakat negar Ceik Sam, paha hu padang ngak dreih yau akhar haroh "Quốc", vil val hu ngak yau bingu craih daok raak: “Paha hu padang ngak tui jalan meng kan di phương Đông, hu tabung 3 tal, hu akaok kavong yau akaok ghe daok nduac angaok riyak. Daok gah dalam, labik kreh lac chánh điện kakuh Amuk. Gah likuk paha Amuk lac ceik Sam, gah anak mbaok lac mblang hamu praong, maong tapak tabiak  kênh Vĩnh Tế. Paha amuk saong adat cambat hu bruk lai srau di 4 janih ilamu lac Kinh, Hoa, Chăm, Khmer.”

Tui panuac khan di ong Nguyễn Phúc Hoan, akaok mban khik ramik paha Ceik Sam, harei Vía Bà yaok thun hu peih ngak tui adat meng kan, ndung bak ilamu di bhap bini bhum Tây Nam bộ, brei bruk patui jalan di urang Kinh dalam taom gaok, lai srau haong ilamu di urang Hoa, Khmer, Chăm meng bruk ngak adat tal binah me-in sambai: "Dom adat cambat di pak ini hu peih tabiak meng harei 22-27/4 saka ia bulan. Biak di nyu dahlau daih tok hu adat menei ia ka amuk di melam 23, min tuk hu pok brei angan lễ hội pakat negar thun 2001-2002 ye hu padang veik bruk ba rup patau Amuk meng tabung ceik trun. Mon 12 melam 23 saka ia bulan lac adat pamenei amuk, melam 25 lac adat thỉnh sắc thần. Sắc lac chiếu chỉ di patao bia trun ini ngak adat, tal malam 25 lac adat túc yết, xây chầu, melam 27 cúng chánh tế tuk mon 4h saboh, hadei di nan, lac adat hồi sắc.)

Yaok thun tuk bian xuân tal mai, paha amuk Chúa Xứ ceik Sam dui pachreih hu yaok triệu mbang tuai dalam taneh ia saong tuai meng negar langiu mai pok pandap kakuh, cuh gilau amuk Chúa Xứ brei mboh hatai thau dhar phor, saong likau ka taneh ia sron mbon, rahra salamat, likau ka hajan siam, ngin lagaih, trei sir, haniem phul.

Amuk Bùi Thị Vượng, tuai mai meng TPHCM khan lac:"Ini lac labik ginreih nan ye urang mai piah likau hu siam mekre salamat, ngak hu dom bruk praong di abih. Thun halei hulin jeng nao, hu thun nao 2 mabng, di bilan akaok thun saong jhung thun. Akaok thun mai likau patuah jamo, siam mekre salamat. Jhung thun mai bayar dhar phor amuk. Labik ini mekre, joa kandang, thei mai jeng khik adat cambat".

Thun 2008, paha amuk Chúa Xứ ceik Sam hu gah Kỷ lục Việt Nam pok brei 2 kỷ lục lac “Baoh paha praong abih Việt Nam” saong “Rup patau meng patau sa thạch klak saong praong abih di Việt Nam”. Meng thun 2001, Vía Bà Chúa Xứ ceik Sam hu Mintri Ilamu – Brei thau saong Tổng cục Du lịch Việt Nam pok brei angan lac Lễ hội pakat negar.

Di labik ginum biai pambuak bruk kinh tế saong ilamu Việt Nam - Ấn Độ, peih tabiak di New Delhi (Ấn Độ), paha ceik Sam hu Gah Pato megru, Khoa học saong Ilamu di Liên Hợp Quốc (UNESCO) pok brei angan lac "Labik nao du lịch tâm linh hadah krah di châu Á - Thái Bình Dương"./.

Urang lang: Mousa Phương

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC

Video

ĐƯỢM TÌNH DUYÊN QUÊ
KADHA DAOH: NGÀY VỀ KATÊ
13/10/2023
KADHA DAOH " LANG CHAM ON BAC"
10/08/2023
ROYA YEU THUONG
17/03/2023

URANG PANG DANAK DAK (THÍNH GIẢ VỚI CHƯƠNG TRÌNH)