Mai tal dom puk palei di Tây Nguyên harei ini, oh kan piah mboh dom triệu phú, tỷ phú urang nong nao ô-tô, daok sang glaong rilo tal, raong anek mbang bac di ban praong… dom urang nong ngak mbang, pablei salih naih joi oh lac ngak kaya mada, paglaong raidiuk ka sang drei bo daok rik daong patrun kan kathaot khang kajap.

Dalam yaok ribau sang mikva bangsa takik ngak mbang, pablei salih joi di Đắk Lắk, anh Y Pốt Niê, Yam ndok Công ty TNHH Ê đê Café di palei Kla, xã Dray Sáp, huyện Krông Ana, tỉnh Đắc Lắc hu rilo urang thau tal oh lac kayua  "Ê đê Café" dane angan, bo saai daok lac sa dalam 100 urang nong Việt Nam naih gheih hu Kapul urang nong Việt Nam pok mayaom thun 2022. Hadei di 3 thun peih bruk ngak mbang, Ê đê Café hu UBND tỉnh Đắk Lắk pok brei angan OCOP 4 patuk. Dalam labaih 2 thun tapa, yaom lac gaok rilo kan kandah kayua jit ruak Covid-19, min yaok thun saai jeng pablei hu labaih 20 tấn cà-phê tapung saong 15 tấn cà-phê hana haong jien mek tame 1,5 tỷ đồng; ba bruk ngak ka yaok piluh ribau urang ngak, daong ka yaok pluh sang mikva bangsa takik paglaong jien mek tame meng phun cà-phê.

Di tỉnh Gia Lai, sang ong Nay Hoa daok di puk Ia Jip, xã Chư Drăng, huyện Krông Pa lac sang camriep raong pabe tui jalan trang trại. Bilan 2/2020, sang saai hu Kadung jien daong urang nong brei masaiy 50 triệu đồng blei 11 drei pabe pajaih saong buh jien tame ngak var raong glang, paga pacang labik palao glang di labik mblang taneh praong jaik 4ha di sang saai. Hadei di labaih 1 thun, tapon pabe hu jaik 50 drei, ong pablei 16 drei pabe ralaow hu 36 triệu đồng. Ong Hoa khan lac: meng yaom pablei 90-120 ribau đồng/kg, urang raong meda mek jien tame hu meng dua, klau, tal 5 triệu đồng sa drei. Meda lac, bruk raong pabe ini hu ba mai kein laba praong jang rilo dut saong bruk raong limo atau pala bei plom.

Tui taong yaom di Kapul urang nong 5 tỉnh Tây Nguyên, dalam dom thun tapa, bruk urang nong ngak mbang, pablei salih naih joi, jumpataom gauk, daong gauk ngak kaya mada saong patrun kathaot khang kajap dak harei dak cak rok praong, dalam, siam, lagaih. Rilo urang nong bangsa takik hu salih jalan saneng, jalan ngak, jhul khang bruk pandar ilamo kỹ thuật, pandar siam taneh riya, urang ngak, phun jien piah cak rok patagok bruk ngak mbang, pablei salih, jeng dom urang kaya mada di puk palei.

Bruk njauk pok mayaom lac dom sang urang nong ngak mbang, pablei salih joi dalam bhum bangsa takik di Tây Nguyên oh lac ngak kaya mada ka sang drei bo daok abih hatai daong ka dom sang kan kathaot, ba bruk ngak ka urang ngak di puk palei, rik daong jien padang ngak palei pala bahrau.

Bruk urang nong pacacah gauk ngak mbang, pablei salih joi di Tây Nguyên dak harei dak mboh hu rilo bruk cak rok patagook ngak nong, raong glang khang kajap, brei jien mek tame tani tanat meng yaok rituh trieu tal yaok ty dong yaok thun. Di Đắk Lắk, danak dak hu daong jhul patagok dom bruk ngak mbang kinh te rilo manuac. Dom pakat kapul hu tacei pato padang ngak saong daong khik bruk ngak di 80 hợp tác xã saong 276 kapul pambuak gauk ngan haong labaih 5.300 urang; cak rok patagok dom bruk ngak cà-phê, maraik kalu, durain khang kajap tui tanut chuan VietGAP. Dom pakat Kapul urang nong di Gia Lai hu jak ba, pato tacei padang ngak, khik tani tanat 202 hợp tác xã ngak nong saong khik ramik 779 kapul hu hatai takre, jalan saneng deih gauk. Kapul urang nong tỉnh Đắk Nông pato tacei padang ngak 33 hợp tác xã, 44 kapul pambuak gauk ngak mbang tui chuỗi giá trị, pambuak haong bruk duah jalan pablei tabiak pandap panda piah patagok prein khang bruk pambuak gauk dalam urang nong haong urang nong, doanh nghiệp, urang ilamo ngak tabiak pandap panda hu chất lượng.

Piah pambak tabiak rilo jang bruk urang nong pacacah gauk ngak mbang, pablei salih joi, rik daong jhul bruk ngak nong di Tây Nguyên cak rok patagok khang kajap, tui Akaok Kapul urang nong tỉnh Lâm Đồng Đa Cát Vinh, dom pakat kapul dalam tinh njauk patagok jak ba, pato tacei ka takik di abih 60% dom urang dalam kapul urang nong tut angan, kham merat yaok thun hu rilo jang labaih 10% dom sang mek hu angan urang nong ngak mbang, pablei salih naih joi dom pakat, hu jalan pato bruk ngak ka urang nong piah oh padeih paglaong ilamo ngak mbang, ilamo khik ramik kinh tế saong darak pasa, daong urang nong thau saong ngak hu siam lagaih dom sarak buh jien tame ka gah ngak nong saong ieu pataom dom phun jien, ilamo công nghệ bahrau, rik daong patagok yaom pandap saong prein maraik gauk, cak rok patagok ngak nong khang kajap./.