URANG KUMEI NGHE NHAN TRAK HATAI SAONG BRUK

 TACEI PATO RAGAM DAOH BHAP BINI THAI. 

  Pathau mikva saong grauk yut! Di ban sit Nghĩa Lộ, tỉnh Yên Bái, hu sa urang kumei nghe nhan bangsa Thai bhian mboh suh sah tuk rilo kadha daoh bhap bini di bangsa daok lahik nao. Meng di nan, saai halan hatian tacei pato veik dom kadha daoh bangsa ka urang daok ranaih di dom xa, palei, tok hu sa caong khin lac rik daong khik ramik saong patagok dom yaom glaong ilimo di bangsa drei. Lường Thị Hạnh, urang vak di rayo sap ndom Biet Nam daok di bhum Tay Bac hu kadha vak ndom tal saai Điêu Thị Xiêng – urang kumei nghe nhan bangsa Thai daok di palei  Đêu, xã Nghĩa An, ban sit Nghĩa Lộ.

 ( Tiếng hát của nghệ nhân...)

Ini lac kadha daoh Thai mengkan “Hăn nê” kayua nghe nhan Điêu Thị Xiêng, daok di palei Đêu, xã Nghĩa An, ban sit Nghĩa Lộ, tỉnh Yên Bái daoh. Ngan saong mikva urang Thai daok pak ini, tuk pang dom ragu daoh bo nghe nhan  Điêu Thị Xiêng daoh meng sap daoh yamen li-an di drei, thei jeng mboh njom tame dalam hatai panuac pato di ong amuk, hatai anit taneh ia atau bruk gheih mekre di bhum taneh saong anek menuac Nghĩa Lộ tapa panuac daoh. Meng di nan, mikva jeng mboh hu dom gheih mekre di ragu daoh di bangsa drei.

 Nghệ nhân Điêu Thị Xiêng ndih tapui saong praong tagok di bhum taneh ndung bak ilimo Thai. Njom tame dalam hatai panuac daoh di amuk saong amaik, saai thau daoh meng tuk daok sit. Tui thun bilan, tuk praong tagok, saai daoh biak gheih dom kadha daoh bangsa Thai yau ragu daoh “Hăn-nê”,  ragu daoh bhap bini Thai Nghia Lo; “ Nả lảu – daoh xướng rilo menuac ” ,“ daoh dam dara” daoh ru anek, daoh “ Xên” tuk ngak lễ cúng xên palei, xên mường”...Takre dom ragu daoh bangsa Thai, saai Xiêng jeng mboh suh sah dalam hatai tuk mboh dom kadha daoh bangsa Thai daok lahik nao kayua urang thau daoh oh daok rilo : Dahlak huac lac harei hadei ini oh hu menuac khik veik ilimo di bangsa, kayua daoh ragu daoh bhap bini biak kan. Meyah hu urang caong bac, dahlak kham merat tacei pato, piah hu menuac khik veik ilamu di bangsa drei.

Meng hatai sahaneng yau nan, saai ba abih hatung hatian tame pato daoh ragu daoh bangsa Thai ka urang daok ranaih dalam bhum. Saai pato daoh dalam dom mbang pataom kapul urang kumei, tuk padheih pala drak, tuk daok menyim khan bai saong hu tuk ngak jeng sa tal bac di var melam hu meng 16 tal 20 urang, dalam nan hu rilo rai rah. Dom kadha daoh bhap bini daoh saong pí ló biak kan jeng hu amuk tacei pato biak cambaih laih, bac meng mbuan tal kan. Tui saai Xiêng: piah daoh hu dom kadha daoh bhap bini Thai brei hu hatai kham merat, langiu bruk thau hu makna di kadha daoh, njauk thau mek sap, thau ngak ragu ka njauk. Hadei di sa tukvak bac megru, gam saong bruk tacei pato abih hatung hatian di saai Xieng, rilo anek saih thau hu dom ragu daoh bhap bini Thai. Saai Xiêng khan lac: “Dahlak lac urang patui bruk ngak di ong amuk caik veik. Daoh “hăn nê” saong daoh “ nả lảu” biak kan duk saong dom ragu daoh karei. Dam dara urak ini peih bruk daoh “Hạn khuống” bhian daoh ragu hăn nê, camereip daoh biak kan, pathram miat daoh hu ye dom adei biak takre”

Lac urang dang akaok kapul urang kumei xã Nghĩa An, saai kham merat jak ba adei saai  kumei tame bruk “ bhapbini dak padang raidiuk ilimo di labik daok, jhul khang bruk ilimo, daoh tamia di puk palei. Di Nghia Lo urak ini, palei halei jeng hu sa kapul daoh tamia bhapbini saong kapul nyaom halei jeng daoh hu dom ragu daoh bhap bini Thai. Bruk ngak hu ini hu pren yava di saai Xieng rik tame. Amuk Quách Thị Thu Nga, phó jabat ilimo ban sit Nghĩa Lộ brei thau : "Dalam ban sit jeng hu rilo urang abih hatung hatian saong ilimo bangsa, min tok hut a-eng saai Điều Thị Xiêng hu brei angan lac nghe nhan bhap bini. Saai hu buh pren nao roh duah, khik ramik, tacei pato yaom glaong ilimo ngan saong dom ragu daoh bhap bini Thai ka dom urang daok ranaih, taphia nan, nghe nhan Điêu Thị Xiêng jeng buh pren roh duah hu biak rilo ragu ragam di bangsa saong pandar biak gheih  Pí Ló di bhapbini Thai đệm tame ka ragu daoh hăn nê ".

    (Tiếng hát nghệ nhân……………..)

   Hu mbaok tame dom mbang pataom nghe thuat bhapbini saong mek rilo giai dalam khu vuc saong dalam taneh ia, thau rilo ragu daoh bhap bini Thai, tamia xoe Thai, thun 2011 saai Điêu Thị Xiêng hu Hội Văn nghệ bhap bini Biet Nam brei angan lac nghe nhan bhap bini. Saai lac sa dalam dom nghe nhan bhap bini duy nhất di ban sit Nghĩa Lộ hu buh pren roh duah, khik ramik saong patagok dom ragu daoh bhap bini Thai./.           

Thúy Linh