N’niên cóh muy pr’loọng đong vêy 8 p’nong ca coon đhị m’pâng vel đong đha rựt k’đháp, a noo A Tải, acoon cóh Ba Na ắt đhị vel Kon Kơ Năng, chr’val Đắc Tờ Re, chr’hoong Kon Rẫy, tỉnh Kon Tum lâng pa zay z’lấh k’đháp đha rựt lâng ơy choom bhrợ têng váih nắc ma nuýh bhrợ cha choom đhị vel đong.

          Dâng 4 c’moo hay, đhanuôr Ba Na ắt đhị chr’val Đắc Tờ Re, chr’hoong Kon Rẫy k’juột bêl lêy A Tải, ma nuýh vel Kon Rơ Năng t’ngay bơr chu radiu, ha bu zêng âng đơơng 2 ga’nui bhơi ra véh chếêc đơơng pa câl. Vêy bấc ngai chếec xay moon zập cơnh kị, tu tợơ a hay cắh vêy ngai đha đhâm- pân jứih ma nuýh Ba Na bhrợ têng cơnh đếêc. X’rịa nắc zập ngau cung zêng năl bêl lêy zr’lụ k’tiếc bhứah 4 sào m’pâng âng A Tải lalăm a hay nắc muy chóh a rong, a bhoo, nâu kêi nắc ơy váih ting hân luung lâng bấc râu bhơi ra véh chắt váih liêm t’viêng. Xay moon đắh c’lâng bhrợ têng bhơi ra véh, A Tải đoọng năl: “A cu kiêng nắc chếêc lêy pa choom bhrợ têng. Bhrợ têng cơnh đâu nắc lêy pa zay pa bhlầng tu cơnh đếêc cóh vel cắh vêy ngai bhrợ têng. Cung cắh ơy năl chr’nắp pa câl cơnh ooy, lêy cứ bhrợ têng r’dợ nắc vêy kinh nghiệm. Tự a đay lứơt pa câl, pếêh bơơn bơr ga’nui lâng tự chếêc pa câl. Bh’nơơn âng chô lêy cung lấh mơ bhrợ têng râu lơơng.”

          Ch’ol ooy bhươn troọng a tăng, A Tải đoọng năl, nắc đoo râu chr’nóh a noo tợơp chóh tợơ bêl cắh chóh bhrợ a rong lâng a bhoo dzợ. A noo chóh trọong a tắng nắc tu nâu đoo nắc t’nơơm chr’nóh s yêmm bhlầng âng vel đong, buôn vhohd, bh’nơơn âng chô liêm dal lấh mơ chr’nóh râu lơơng lâng âng chô bh’nơơn bơơn pay đanh lấh chr’nóh râu  lơơng, chr’nắp lấh mơ nắc zêng ma nuýh Ba Na lâng apêê a duôn kiêng cha. Chóh bhrợ liêm choom t’nơơm trọong a tăng, A Tải nắc chóh pa xoọng bấc râu chr’nóh lơơng dzợ k’đươi vêy kỹ thuật k’rang lêy liêm dal lấh cơnh: khổ qua, prớ, zập râu a bhêy, a tuông… Đươi vêy k’rang lêy liêm choom, pa câl cung choom, zập c’moo A Tải bơơn tệêm ngăn bh’nơơn bh’rợ âng đay tước k’zệt ức đồng. Tự hào ooy ca coon n’jứih âng đay, pa căn Y Khei, ca căn âng A Tải đọong năl: “Xọoc tợơp a đoo bhrợ têng k’đháp pa bhlầng. Zập g’lúh a đoo bhrợ têng zêng cắh zập zên bạc. pa câl a tuông, pa câl a lui đoọng pay zên câl za nươu, câl phân. A đoo pa zay pa bhlầng, cung hơnh đoọng ha đoo vêy coon chếêc pa zay.”

          K’rang pa bhrợ ta têng, pân pa chắp pân bhrợ, đh’rứah lâng râu zup zooi pr’loọng đong z’lấh k’đháp đha rựt lâng r’dợ pa dưr ca van, A Tải dzợ t’váih bhiệc bhrợ cha đọong ha 3 tước 6 ch’nắc cắh ma tr’nêng cóh vel đong. Đươi vêy pa zay pa bhrợ ta têng chếêc lêy thị trường, xọoc đâu zập râu bhơi ra véh âng A Tải bhrợ têng zêng ơy vêy apêê zước câl. Tin đươi ooy c’rơ bhrợ têng âng đha đhâm Ba Na, x’rịa c’moo 2015 t’mêê đâu ahay, UBND chr’hoong Kon Rẫy k’rong zên đoọng ha A Tải tợơp chóh bhrợ 800m² pô lay ơn. Chóh bhrợ âng chô bh’nơơn lấh mơ rơơm đương, uy tín âng A Tải nắc ting nhâm mâng lấh mơ. Xay moon đắh đha đhâm Ba Na z’lấh k’đháp âng vel đong, t’coóh Huỳnh Quốc Thái, Phó Chủ tịch UBND chr’val Đắc Tờ Re đọong năl: “’loọng đong t’coóh A Tải nâu nắc pr’loọng đong điển hình tr’nợơp. Chr’val nắc đoọng ha pêê vel lơơng tước lêy pa choom bhrợ đoọng tợơ đếêc nắc bhrợ ta bhứah cr’noọ bh’rợ tợơ zên bạc âng dự án. Bhiệc t’coóh A Tải tự bhrợ têng liêm choom bh’rợ t’đang apêê k’rong câl nắc liêm choom bhlầng. Xọoc đâu cóh vel đong cắh vêy pr’loọng n’đoo đoọng bhrợ têng râu đâu”./.

A TẢI - CHÀNG TRAI BA NA VƯỢT KHÓ LÀM GIÀU

      Sinh ra trong gia đình có 8 người con giữa vùng quê nghèo khó, anh A Tải, dân tộc Ba Na ở làng Kon Kơ Năng, xã Đắc Tờ Re, huyện Kon Rẫy, tỉnh Kon Tum với quyết tâm không cam chịu đói nghèo, đã vượt khó thành công trở thành điển hình trong lao động sản xuất của địa phương.

     Cách đây 4 năm bà con dân tộc Ba Na ở xã Đắc Tờ Re, huyện Kon Rẫy rất ngạc nhiên khi thấy A Tải, người làng Kon Rơ Năng ngày hai buổi sáng, chiều đều đặn chở theo hai sọt rau đầy đi khắp làng trên xóm dưới rao bán. Đã có không ít lời ra tiếng vào vì từ xưa đến nay không có chàng trai Ba Na nào làm thế. Cuối cùng mọi người cũng hiểu khi tận mắt chứng kiến khu đất rộng bốn sào rưỡi của A Tải trước đây chỉ lác đác cây sắn, cây ngô, nay đã thành ô, thành luống với nhiều loại rau xanh tốt. Nói về cơ duyên đến với nghề trồng rau, A Tải cho biết:  “Mình đam mê mình học hỏi về mình làm. Làm thế này nó phải chăm chỉ nên trong làng chưa có ai làm. Cũng chưa biết giá cả thế nào cứ làm từ từ rồi sẽ có kinh nghiệm. Tự mình đi bán, làm hai cái giỏ hai bên rồi tự mình đi bán. Thu nhập nói chung cũng ổn định hơn làm cái khác”

     Chỉ tay ra vạt cà đắng cuối vườn, A Tải cho biết, đấy là loại cây đầu tiên anh trồng sau khi chia tay với sắn và ngô. Lý do A Tải chọn cà đắng bởi đây là cây đặc sản địa phương, dễ trồng, cho thu hoạch lâu hơn những loại cây khác và điều  quan trọng là cả người Ba Na cũng như người Kinh đều rất thích ăn. Thành công với cây cà đắng, A Tải tự tin trồng nhiều loại rau khác đòi hỏi kỹ thuật chăm sóc cao hơn, như: khổ qua, ớt, các loại rau cải, đậu cô ve… Nhờ chăm sóc tốt, sản lượng nhiều, lại tiêu thụ được, mỗi năm A Tải thu nhập đều đặn hàng chục triệu đồng. Tự hào về người con trai của mình, bà Y Khei, mẹ của A Tải cho biết: “Lúc đầu bắt đầu làm mới khó chứ. Khó lắm. Nó làm đợt nào, đợt nào cũng không có tiền bao nhiêu hết. Bán đậu, bán bầu lấy số tiền đó để mua thuốc, mua phân. Nó chịu khó lắm thấy như vậy thì bà mừng cho nó, thấy con cố gắng làm”

     Chăm chỉ lao động, dám nghĩ dám làm, cùng với giúp gia đình thoát nghèo và từng bước vươn lên làm giàu, A Tải còn tạo công ăn việc làm cho từ 3 đến 6 lao động nhàn rỗi trong làng. Nhờ năng động tìm kiếm thị trường, hiện các loại rau A Tải sản xuất ra đều đã có đầu mối đặt hàng tiêu thụ. Tin tưởng vào khă năng của chàng trai Ba Na, cuối năm 2015 vừa qua, UBND huyện Kon Rẫy đầu tư cho A Tải trồng thí điểm 800m2 hoa lay ơn. Thành công vượt ngoài mong đợi, uy tín của A Tải càng được nhân lên. Nói về chàng trai Ba Na vượt khó làm giàu của địa phương, ông Huỳnh Quốc Thái, Phó Chủ tịch UBND xã Đắc Tờ Re cho biết: “Hộ ông A Tải này là hộ điển hình đầu tiên. Xã sẽ dẫn các thôn đến tham quan, học hỏi để từ đó nhân rộng mô hình trên cơ sở các nguồn vốn của dự án. Việc ông A Tải tự thực hiện công việc liên hệ các đầu mối để thu mua là rất tốt. Hiện nay trên địa bàn chưa có hộ nào thực hiện được cái này”./