A noo Dương Văn Tư ma mông đhị vel ma nuýh Mông, đhị Mỏ Ba, chr’val Tân Long, chr’hoong Đồng Hỷ, pr’ặt tr’mông ch’ngai lâng đăh nguôi, c’lâng lướt r’véch zr’nắh k’đháp pa bhlầng, lóih lâng bh’rợ ch’chóh b’bệêt, băn bh’năn, ha dợ nắc bhrợ chè lâng băn a’ọc mơ 4-5 p’nong đơ bhlầng. Pa bhrợ ta têng zr’nắh k’đháp ha dợ cung căh zập cha, vêy đoo  cr’chăl chr’nắp pa câl a’ọc  dzoóc đhuônh, chr’nắp xiêr đơ bấc lấh, vêy bêl chr’nắp xiêr lấh mơ bhơi r’véh, bhrợ đoọng ha đhanuôr ặt đhị đhr’năng bil bal bấc. Tất lang muy năl pa bhrợ ta têng cóh crâng da ding, kinh tế zr’nắh k’đháp. Căh mặ zâng lâng tr’mông tr’méh nắc đoo dzợ, c’moo 2017, a noo Tư nắc pa zay xiêr tợơ crâng đoọng chếêc năl lâng pa choom bhrợ apêê cr’noọ bh’rợ băn bé cóh bôl da ding lâng nắc tợơp băn 150 p’nong cóh đhăm bhứah 30hecta.

       Ting cơnh a noo, bé nắc rau bh’năn buôn băn, pa bhlầng nắc băn p’lóh cóh apêê t’huung căh cợ bôl da ding, zập t’ngay pa tang cr’năn bé đoọng lướt cha cha xang nắc pa tang chô tợơ 3 giờ tước 6 giờ ha bu. Bé cha zập rau chr’na bh’năn cóh crâng, doó băn lâng rau lơơng tu cơnh đếêc nắc a noo k’bớch zên bạc câl chr’na bh’năn zăng bấc.

        Đh’rứah lâng đếêc, c’rọol nắc lêy bhrợ têng đhị đơ dal, críh príh ta luôn, pa ghít dzệêp dzong lâng pr’lúh cr’ay. Êệ bé nắc đơơng ủ đớc 2-3 c’xêê lâng đươi dua đoọng g’bur tơơm chè, đươi dua lứch đợ ệê bé nâu đoọng g’bur chr’nóh tệêm ngăn, đh’rứah cung tệêm ngăn môi trường.

        Anoo Dương Văn Tư đoọng năl: Băn bé lệê nắc đơơng chô bh’nơơn dal lấh lâng băn apêê bh’năn lơơng cơnh a’ọc a’tứch. Dáp tợơ bêl xăl băn bé, tr’mông tr’méh âng pr’loọng đong a noo z’zăng lấh mơ, lãi cung bấc lấh. Bé nắc rau bh’năn rứah coon tự nhiên, mơ 5-6 c’xêê nắc choom pa câl. Xọoc đâu, zập p’nong bé vêy chr’nắp tợơ 2,5-3 ức đồng, lệê bé pa câl mơ 120 r’bhầu đồng muy ký. K’dâng zập c’moo pr’loọng đong a noo vêy bơơn tợơ 300-400 ức đồng.

        Tợơ ma nuýh đha rựt đha rắh zr’nắh k’đháp ặt ma mông đhị đhr’năng ha ul cha prang c’xêê c’moo, nắc đươi vêy pân k’rong băn bhrợ lâng vêy bơơn rau liêm choom tợơ bh’rợ băn bé nắc ơy bhrợ bấc ngai k’juột lêy. A noo Tư ơy bhrợ c’la kinh tế pr’loọng đong, mặ câl zập cha năm cóh đong xang lâng pr’đươi pr’lướt đoọng lướt ra véch liêm buôn, pr’ặt tr’mông cung zập zêng lấh mơ.

       Ta moóh đắh cr’nọo pr’chắp bhrợ têng pa dưr ca van a noo Tư đoọng năl: Tu j’niêng âng đhanuôr Mông nắc lêy bhrợ têng g’nưm tợơ pleng k’tiếc, tự bhrợ tự cha tu cơnh đếêc nắc đhr’năng ha ul cha, đha rựt đha rắh ta luôn ặt g’bọ lâng tr’mông âng đhanuôr. Kiêng z’lấh rau k’đháp zr’nắh nắc đoo, nắc muy bh’rợ tợơp xăl cơnh bhrợ têng. N’đhơ năl lưm bấc rau k’đháp k’ra, ha dợ ha dang ặt bhrợ mr’cơnh cơnh ty đanh a hay nắc pr’ặt tr’mông căh choom tr’xăl, căh choom ta clơ. Xay truíh ooy bh’rợ cóh ha y, a noo xay moon, x’rịa c’moo đâu pr’loọng đong a noo nắc lêy bhrợ ta bhứah 5-6 c’rọol băn bé, băn t’bấc tợơ 200 p’nong dzoóc tước 300-400 p’nong.

        T’coóh Hoàng Minh Nhật, Chủ tịch UBND chr’val Tân Long, chr’hoong Đồng Hủ, tỉnh Thái Nguyên đoọng năl: Bh’nơơn tợơ cr’noọ bh’rợ băn bé cóh bôl da ding âng anoo Dương Văn Tư nắc ơy chroi k’rong bhrợ tr’xăl pr’ặt tr’mông âng pr’loọng đong đoo moon lalay lâng đhanuôr ma nuýh Mông đhị vel Mỏ Ba moon za zưm. Tợơ đâu nắc UBND t’bhlầng t’pấh đhanuôr xăl cơnh pr’chắp bhrợ têng cha”./.

Anh Dương Văn Tư:

Từ nghèo đói trở thành triệu phú nuôi dê ở bản Mông

Câu chuyện của anh Dương Văn Tư, sinh năm 1977 xóm Mỏ Ba, xã Tân Long, huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên, nhờ nuôi dê trên đỉnh núi, mà anh đã thoát nghèo ở nơi được mệnh danh là thâm sơn cùng cốc với những con dốc dựng đứng và khúc cua gập ghềnh.

Anh Dương Văn Tư sinh sống tại bản người Mông, ở xóm Mỏ Ba, xã Tân Long, huyện Đồng Hỷ, cuộc sống vẫn tách biệt với bên ngoài, giao thông đi lại khó khăn, quen với công việc trồng trọt, chăn nuôi, nhưng chủ yếu là làm chè trung du và nuôi lợn nhỏ lẻ khoảng 4 - 5 con. Lao động vất vả mà chẳng đủ ăn, có thời điểm giá bán lợn hơi lên xuống thấp thường rẻ hơn cả rau, khiến cho người nông dân lâm vào cảnh lỗ nặng. Cả đời chỉ biết loay hoay với núi rừng, kinh tế nghèo nàn. Không cam chịu hoàn cảnh, năm 2017, anh Tư quyết tâm xuống núi để tìm hiểu và học tập mô hình chăn dê thả và bắt đầu nuôi 150 con trên diện tích 30 héc ta.

Theo anh, dê là loài rất dễ nuôi, chủ yếu là chăn thả tự do trên các thung lũng hoặc đồi núi, hàng ngày lùa bầy dê đi ăn từ 3h chiều đến 6h tối. Chúng ăn các loại lá cây tự nhiên, hoàn toàn không sử dụng cám nhờ vậy anh tiết kiệm được khá nhiều chi phí đầu tư cho nguồn thức ăn.

Bên cạnh đó, chuồng trại chỉ cần xây dựng cao ráo, vệ sinh thường xuyên sẽ tránh được ẩm thấp và bệnh tật. Phân dê được đem ủ từ 2 – 3 tháng và sử dụng chính loại phân hoai mục này để bón cho cây chè, tận dụng tối đa nguồn phân bón an toàn cho cây, đồng thời đảm bảo vệ sinh môi trường.

Anh Dương Văn Tư cho biết: Nuôi dê thịt đem lại hiệu quả cao hơn rất nhiều so với nuôi các loài vật khác như lợn, gà. Kể từ khi chuyển đổi sang nuôi dê, kinh tế của gia đình anh khấm khá hơn, lãi nhiều hơn. Dê là loài sinh sản tự nhiên, trung bình nuôi từ 5 – 6 tháng có thể xuất chuồng. Hiện nay, mỗi con dê có giá trị từ 2,5 – 3 triệu, thịt dê hơi có giá 120 nghìn/ kg. Trung bình mỗi năm gia đình anh thu nhập từ 300 – 400 triệu đồng.

Từ người nghèo khó sống tại nơi cái đói từng quẩn quanh, nhờ mạnh dạn đầu tư và thành công từ mô hình nuôi dê thịt đã khiến cho nhiều người phải kinh ngạc. Anh Tư đã làm chủ được kinh tế trong gia đình, có thể mua sắm các trang thiết bị và phương tiện giao thông để đi lại thuận tiện, cuộc sống cũng đầy đủ hơn.

Hỏi về bí quyết để làm giàu anh Tư cho biết: Do tập quán của bà con người Mông chủ yếu vẫn phụ thuộc vào thiên nhiên, tự cung tự cấp về lương thực, thực phẩm nên cái đói, cái nghèo vẫn luôn bủa vây. Muốn thoát khỏi điều đó, chỉ có cách tiên phong thay đổi, mạnh dạn đầu tư. Dù biết sẽ gặp phải muôn vàn khó khăn, nhưng nếu cứ mãi dậm chân tại chỗ, cuộc sống sẽ chẳng thể khấm khá lên. Kể về dự định sắp tới, anh chia sẻ cuối năm nay gia đình sẽ tiến hành mở rộng quy mô xây dựng thêm 5 – 6 chuồng chăn dê, đưa số dê từ 200 lên 300 - 400 con.

Ông Hoàng Minh Nhật, Chủ tịch UBND xã Tân Long, huyện Đông Hỷ, tỉnh Thái Nguyên cho biết: "Hiệu quả từ mô hình chăn nuôi dê thả của anh Dương Văn Tư đã góp phần làm thay đổi cuộc sống của gia đình nói riêng và của bà con người Mông ở xóm Mỏ Ba nói chung. Qua đây, UBND tăng cường vận động bà con thay đổi nhận thức, thay đổi phương thức làm kinh tế cởi mở và mạnh dạn hơn"./.

                                                                                Bài và ảnh: nongnghiep.vn