Dâng 5 c’moo đâu, t’cooh Trần Văn Quận vêy pr’chăp năc bhrợ t’vaih muy zr’lụ bhươn lâng n’kir chiến tranh. T’cooh lướt tơợ Bắc moọt ooy Nam chêêc k’rong đơc pr’đươi n’kir chiến tranh, bấc bhlầng năc k’đoh bom. Pazêng k’đoh bom bơơn t’cooh đơơng chô ra pặ pa liêm zập cơnh, pa căh pr’đhang h’tộ âng zập rau bom bêl h’tộ ooy k’tiếc. Ma nuyh vêy choom k’pooc lâng pa đhiêr zập p’nong bom ta đơc zập cơnh. Ha dưm, pazêng p’nong bom bơơn clá ang lâng k’bhuh đèn led liêm bhlầng. Bấc ngai đơc zr’lụ bhươl nâu năc pr’đươi nghệ thuật ra pự đhr’năng lalua coh zập zr’lụ choh pô lâng zr’lụ choh rơ veh năc pa zêng k’đoh bom, đạn doó choom pr’toh dzợ.

Zr’lụ bhươn k’đoh bom leh vaih xa nay hòa bình pa gơi tước bấc lang. Ting t’ngay, t’cooh Quận k’rong pa xoọng bấc n’kir chiến tranh lalay ru. T’cooh Trần Văn Quận đoọng năl, zr’lụ bhươn n’kir chiến tranh chroi k’rong đoọng ha zập ngai năl lâh ooy chiến tranh đhị Việt Nam: “Acu kiêng pa căh 3 rau xa nay bha lầng. Nắc đoo, đoọng t’ngay a hay: hay tước pazêng apêê anh hùng liệt sĩ, thương binh, cựu chiến binh ơy ting pâh zêl a rọp  k’đhap zr’năh đoọng pa chô độc lập tự do âng k’tiếc k’ruung. Xa nay t’ngay đâu năc đọong ha t’ngay đâu, đoọng ha pr’zơc lâng đoọng ha cu, bêl tước ooy đâu doó bil zên, chụp hình, lướt lêy lâng đoọng ha lang học sinh tước đâu năl lâng bơơn k’pooc têy ooy c’leh lịch sử, pa têệt lâng lịch sử. Lâng xa nay thứ 3 năc đoọng ha lang t’tun, ma nuyh bhrợ c’la âng k’tiếc k’ruung băl ghit chiến tranh bhrợ bil bal, ca ay loom, zr’năh xr’dô cơnh ooy lâng pazêng apêê coh lang t’tun bhrợ c’la k’tiếc k’ruung, oó đơc chiến tranh dưr vaih dzợ. Xa nay hòa bình năc dưr vaih tơợ rau đêêc.”

Bhươn n’kir chiến tranh âng t’cooh Quận t’pâh bấc ngai tước lêy, chr’năp bhlầng năc bấc học sinh chếêc năl ooy lịch sử. Bêl tước ooy bhươn n’kir chiến tranh, zập ngai choom k’pooc ooy pr’đươi đoọng năl zập rau bom, mìn dzợ k’đoọng tơợ lâh chiến tranh, tơợ đêêc năl g’đech ch’ngai bom mìn, pr’đươi pr’toh ha dang bơơn lưm lêy coh nguôi. A đhi Nguyễn Khánh Ngọc, học sinh trường THCS Hàm Ninh, chr’hoong Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình đoọng năl, zr’lụ bhươn k’tứi ha dợ đơc bấc xa nay ga măc chr’năp âng vel đong, k’tiếc k’ruung, tơợ lang a hay tước nâu kêi lâng pa gơi đoọng ha lang t’tun. Ađhi Nguyễn Khánh Ngọc năl ghit rau zr’năh zr’dô âng chiến tranh lâng chắp bhlầng chr’năp hòa bình t’ngay đâu: “Bêl a cu tước đâu, a cu lêy chr’năp bhlầng năc pr’đhang zập rau bom. Pậ k’tứi zêng vêy, zooi đoọng ha cu học liêm choom lâh đăh môn lịch sử lâng pa dưr dal c’năl âng cu.  Cu rơơm cr’noọ bh’rợ nâu bơơn ta bhưah zập ooy đoọng ha cu choom t’đang apêê pr’zơc tước đâu ting pâh lêy.”

T’cooh Nguyễn Văn Phương, Phó Chủ tịch UBND chr’val Hàm Ninh, chr’hoong Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình đoọng năl, pazêng c’moo đăn đâu, bơr pêê cha năc đhanuôr kiêng chêêc k’rong đơc k’đoh bom, đạn bhrợ pr’đươi pa chăm. Bấc ngai veye k’ha riêng rau k’đoh bom, đạn ra pặ, t’vaih pr’đhang đoọng pa căh, t’pâh apêê lơơng tước lêy, chêêc năl. K’đoh bom đạn coh zr’lụ n’kir chiến tranh âng cựu chiến binh Trần Văn Quận zêng năc pazêng pr’đươi tư liệu ơy bơơn k’bhuh chức năng lêy bhrợ cơnh têệm ngăn lalăm đơơng chô ooy đâu. Ting cơnh t’cooh Nguyễn Văn Phương, apêê pr’đươi bơơn ta bhrợ t’vaih nghệ thuật bhrợ ha ma nuyh lêy cơnh bơơn ting ặt coh đhr’năng âng c’xêê c’moo bom đạn zr’năh xr’dô, pazêng chêệt bil âng đhanuôr hêê đoọng zư lêy độc lập, tự do. Zr’lụ bhươn nâu cung vaih năc đhị chr’năp đoọng pa choom, pa dưr loom chăp kiêng k’tiếc k’ruung, t’pâh đhanuôr tước đâu pâh l’lêy, chêêc năl lịch sử: “Cr’nọo bh’rợ nâu vêy bh’nơơn liêm UBND chr’val năc k’đươi moon lâng Đảng ủy, HĐND chr’hoong đoọng vêy chính sách lâng t’vaih pr’đơợ liêm choom đoọng bhrợ pa dưr cr’noọ bh’rợ nâu lâng bhrợ têng cơnh quy định âng pháp luật.”

Zr’lụ bhươn n’kir chiến tranh âng cựu chiến binh Trần Văn Quận bơơn dưr vaih tơợ loom âng ma nuyh lính chô đăh bộ đội. Zr’lụ bhươn nâu đui cơnh muy c’leh liêm chr’năp ooy rau pa têệt pa zưm lang a hay lâng xoọc đâu, t’hước tước t’ngay đâu, đơơng rau xa nay chr’năp  hòa bình./.

Thông điệp hòa bình trong khu vườn kỷ vật chiến tranh

Thanh Hiếu/VOV miền Trung

Vốn có sở thích sưu tầm vỏ bom, đạn làm đồ trang trí, sau nhiều năm, cựu chiến binh Trần Văn Quận, ở thôn Quyết Tiến, xã Hàm Ninh, huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình sở hữu hàng trăm loại vỏ bom. Ông đã xây dựng 1 “khu vườn kỷ vật chiến tranh” theo lối nghệ thuật sắp đặt hiện thực, sắp xếp, tạo dáng, diễn tả sinh động như kể một câu chuyện thời chiến. Trong khu vườn này, vỏ bom nằm đan xen giữa những bồn hoa, cây xanh, ông Quận muốn gửi đến mọi người một thông điệp hòa bình.

Cách đây 5 năm, ông Trần Văn Quận có ý tưởng xây dựng một khu vườn kỷ vật chiến tranh. Ông đi từ Bắc vào Nam sưu tầm kỷ vật chiến tranh, nhiều nhất là các vỏ bom. Những mảnh bom, vỏ bom được ông đưa về sắp xếp theo các góc nghiêng khác nhau, tái hiện hướng rơi của từng loại bom khi bom tiếp đất. Người xem có thể sờ vào hiện vật và xoay tròn những vỏ quả bom ở mọi tư thế. Ban đêm, những vỏ bom được chiếu sáng bằng hệ thống đèn led rất ấn tượng. Nhiều người gọi khu vườn này là tác phẩm nghệ thuật sắp đặt hiện thực bởi xen lẫn trong khóm hoa và các luống rau là những vỏ bom, đạn không còn tính chất gây nổ.

Khu vườn vỏ bom toát lên thông điệp hòa bình gửi gắm tới nhiều thế hệ. Càng ngày, ông Quận sưu tập thêm nhiều kỷ vật chiến tranh khác nhau. Ông Trần Văn Quận cho biết, khu vườn kỷ vật chiến tranh góp phần giúp mọi người hiểu thêm về chiến tranh ở Việt Nam:“Tôi muốn chuyển tải 3 thông điệp cốt lõi. Đó là, cho hôm qua: tri ân tất cả những anh hùng liệt sĩ, thương binh, cựu chiến binh đã từng tham gia cuộc chiến khốc liệt để giành độc lập tự do của Tổ quốc. Thông điệp hôm nay cho hôm nay thì có cho bạn và cho tôi, khi đến đây hoàn toàn miễn phí, chụp hình, tham quan và cho hôm nay cũng là cho thế hệ học sinh đến đây được chạm tay vào lịch sử, kết nối với lịch sử. Và thông điệp thứ 3 là cho mai sau. Các thế hệ học sinh sau này làm chủ đất nước biết được quá khứ chiến tranh đau thương, mất mát, tàn khốc và những người sau này làm chủ đất nước, đừng để chiến tranh xảy ra. Thông điệp hòa bình chính là từ những điều đó.”

Vườn kỷ vật chiến tranh của ông Quận thu hút nhiều người đến tham quan, đặc biệt có nhiều học sinh đến tìm hiểu lịch sử. Khi đến với vườn kỷ vật chiến tranh, mọi người có thể chạm tay vào hiện vật để nhận dạng được các loại bom, mìn còn sót lại sau chiến tranh, từ đó tránh xa bom mìn, vật liệu nổ nếu như bắt gặp ở bên ngoài. Em Nguyễn Khánh Ngọc, học sinh Trường THCS Hàm Ninh, huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình cho biết, khu vườn nhỏ nhưng chứa đựng câu chuyện lớn của quê hương, đất nước, từ quá khứ đến hiện tại và gửi gắm tương lai. Em Nguyễn Khánh Ngọc cảm nhận rõ hơn sự khắc nghiệt của chiến tranh và càng trân trọng giá trị hòa bình hôm nay: “Khi cháu đến đây cháu ấn tượng nhất là mô hình bom. To có, nhỏ có, giúp cho cháu học tốt hơn ở môn lịch sử và nâng cao tầm hiểu biết của cháu. Cháu mong muốn mô hình này được nhân rộng để cháu có thể mời gọi thêm nhiều bạn bè tới đây tham quan”.

Ông Nguyễn Văn Phương, Phó Chủ tịch UBND xã Hàm Ninh, huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình cho biết, những năm gần đây, một số người dân thích sưu tầm vỏ bom, đạn làm đồ trang trí. Nhiều người sở hữu hàng trăm loại vỏ bom, đạn sắp xếp, tạo dáng đem ra trưng bày, lôi cuốn mọi người đến tham quan, tìm hiểu. Những vỏ bom, vỏ đạn trong khu vườn kỷ vật chiến tranh của cựu chiến binh Trần Văn Quận đều là những vật liệu đã được lực lượng chức năng xử lý an toàn trước khi đưa về đây. Theo ông Nguyễn Văn Phương, các hiện vật được chế tác khá nghệ thuật khiến người xem như lạc vào không gian của những năm tháng bom đạn ác liệt, những hy sinh mất mát của dân tộc để bảo vệ độc lập, tự do. Khu vườn này cũng trở thành địa chỉ đỏ, bồi dưỡng lòng yêu nước, thu hút mọi người đến đây tham quan, khám phá lịch sử: “Mô hình này có hiệu quả UBND xã sẽ đề xuất với Đảng ủy, HĐND huyện để có chính sách và tạo điều kiện thuận lợi để cho phát triển mô hình này và thực hiện đúng quy định của pháp luật”

Khu vườn kỷ vật chiến tranh của cựu chiến binh Trần Văn Quận được hình thành từ tâm huyết và đam mê của người lính trở về sau khi rời quân ngũ. Khu vườn này như một biểu tượng cao đẹp về sự kết nối quá khứ với hiện tại, hướng đến tương lai, tỏa sáng thông điệp hòa bình./.