Cr’năn k’roọc lấh 20 p’nong âng pr’loọng đong t’coóh Đinh Văn Rướp, ặt đhị vel A Đâu, chr’val Dang, chr’hoong Tây Giang zập đoo p’nong cung la mặ, pậ liêm. Nâu đoo nắc bh’nơơn băn k’roọc k’rong đhị c’rọol âng pr’loọng đong t’coóh bhrợ têng tợơ bấc c’moo hay. 10 c’moo lalăm đếêc, pân jứih Cơ Tu nâu cung băn k’roọc, ha dợ nắc tu băn cơnh j’niêng ty đanh, k’roọc chệêt bil r’dợ, pr’loọng ặt đhị đhr’năng ha ul đha rựt, nợ nần. Nắc tợơ lấh 3 c’moo chô ooy đâu, bêl chr’val Dang vêy c’lâng xa nay quy hoạch zr’lụ băn k’rong đhị c’rọol bhươn đong apêê đhanuôr, a noo Rướp nắc zước băn lâng ơy vêy bh’nơơn bơơn xoọc tr’nợơp. “Tước đâu nắc pr’ặt tr’mông âng pr’loọng đong ha dưr zăng doó dzợ cơnh lalăm a hay, lalăm a hay băn cơnh j’niêng ty đanh, p’lóh lơi cơnh đếêc nắc căh vêy đơơng chô bh’nơơn, vêy đoo p’nong k’roóc dưr chệêt. Xọoc đâu, vêy zr’lụ băn cóh c’rọol bhươn đong tệêm ngăn nắc k’roọc đơơng chô bh’nơơn z’zăng đoọng ha pr’loọng đong. M’jứah lâng đếêc, n’jứah pa câl n’jứah đơơng chô bh’nơơn đoọng ha đhanuôr, ba bi cơnh muy p’nong nắc pa câl 20 ức đồng, vêy rau k’rang cóh pr’ặt tr’mông, câl pa xoọng k’roọc rứah dzợ đoọng băn pa dưr, tệêm ngăn pr’ặt tr’mông”. T’coóh Đinh Văn Rướp xay moon.

Xọoc đâu, cóh vel đong chr’val Dang, chr’hoong Tây Giang vêy 20 zr’lụ băn bh’năn đhị 8 vel, lâng k’nặ 200 pr’loọng đong Cơ Tu ting pấh băn k’roọc k’rong. Dâng zập pr’loọng đong băn tợơ 50-100 p’nong k’roọc lệê, k’roọc rứah. Nâu đoo nắc đợ  bh’nơơn bh’rợ chr’nắp bhlầng đoọng pa xiêr đha rựt đhị chr’val da ding k’coong cơnh chr’val Dang, chr’hoong Tây Giang. Dâng zập c’moo đhị chr’val Dang vêy xiêr tợơ 5-7% pr’loọng đong đha rựt, cóh đếêc lấh mơ chóh cao su, chóh chr’nóh rau lơơng, đợ bh’nơơn bơơn bấc bhlầng nắc tợơ cr’nọo bh’rợ băn bh’năn cóh crọol bhươn đong. Tơợ bh’nơơn bh’rợ liêm choom nâu, chr’val Dang ơy lâng xoọc pa zay zúp zooi cớ đhanuôr bhrợ ta bhứah cr’noọ bh’rợ nâu đoo pa dzoóc đợ cr’năn bh’năn cóh vel đong. “Đươi dua tợơ bấc đăh zên bạc, tợơ pr’đợơ đươi dua âng đhanuôr lâng chr’val nắc ơy bơơn năl lấh mơ pa dưr pr’ặt tr’mông nắc đh’rứah lâng đếêc bh’rợ băn bh’năn cung chr’nắp pa bhlầng. Chr’val ơy đươi dua đợ zên tợơ bh’rợ 135, zúp zooi thép gai đoọng ha đhanuôr, tợơ pr’đợơ nắc đoo đhanuôr ơy vêy pazêng c’năl t’hước tước đăh băn bh’năn bh’năn k’rong apêê pr’loọng đong tợơ 5-7 pr’loọng, chr’val zúp zooi đăh thép gai đoọng ga ving zr’lụ, băn bh’năn k’rong. Tợơ bêl băn bh’năn cóh c’rọol bhươn  đong pa chắp bhrợ lâng dưr váih nắc pazêng cr’năn bh’năn doó choom ta bhúch cơnh lalăm a hay lâng ting t’ngay ting bấc, tước đâu chr’val cung ơy năl cr’noọ bh’rợ băn k’roọc ting c’lâng băn đhị c’rọol  bhươn đong nắc liêm choom bhlầng lâng chr’val Dang”. T’coóh Nguyễn Thanh Tâm, Chủ tịch UBND chr’val Dang đoọng năl.

Cr’nọo bh’rợ băn bh’năn ting cơnh cr’noọ k’rong muy đhị âng đhanuôr Cơ Tu đhị chr’val Dang xoọc tr’nợơp nắc ơy đơơng chô bh’nơơn. Chính quyền chr’val ơy năl ghít nâu đoo nắc c’lâng pa dưr kinh tế liêm choom lâng pr’đợơ âng đhanuôr cóh đâu lâng nắc lêy xay moon, t’pấh cớ đhanuôr băn đoọng cr’noọ bh’rợ ting t’ngay ting bơơn ta bhrợ ta bhứah. Rau hâng hơnh đhị đâu nắc tợơ bh’nơơn âng cr’noọ bh’rợ nâu đhị chr’val Dang, chr’hoong Tây Giang cung ơy bhrợ ta bhứah tước apêê chr’val lơơng, t’hước tước pa dưr t’bấc cr’năn bh’năn, chroi k’rong pa dưr tr’mông tr’méh, pa xiêr đha rựt đanh mâng lâng pa dưr ca van ca bhộ liêm ta níh đoọng ha đhanuôr Cơ Tu cóh vel đong./.

Chăn nuôi theo hình thức gia trại-

 Hướng đi mới ở xã Dang

                                        CTV Tấn Sỹ

  Trước đây, đồng bào Cơ Tu ở huyện Tây Giang, tỉnh Quảng Nam vẫn còn duy trì tập quán chăn nuôi thả rông, gây ô nhiễm môi trường,  đàn gia súc chậm phát triển, thậm chí chết dần chết mòn, hiệu quả kinh tế không cao. Trước thực tế đó, những năm gần đây, chính quyền các địa phương đã chủ động vận động người dân triển khai mô hình chăn nuôi theo hướng gia trại, quy hoạch vùng chăn nuôi tập trung… mang lại hiệu quả kinh tế cao, giúp đồng bào Cơ Tu có điều kiện phát triển chăn nuôi, vươn lên thoát nghèo.

Đàn bò hơn 20 con của gia đình ông Đinh Văn Rướp, thôn A Đâu, xã Dang, huyện Tây Giang con nào cũng mập mạp, phát triển tốt. Đây là kết quả của việc chăn nuôi bò tập trung có chuồng trại mà gia đình ông thực hiện trong nhiều năm qua. 10 năm trước, người đàn ông Cơ Tu này cũng nuôi bò, song do tập quán chăn nuôi lạc hậu, đàn bò chết dần, chết mòn, gia đình lâm vào cảnh nghèo đói, nợ nần. Tuy nhiên, hơn 3 năm trở lại đây, khi xã Dang có chủ trương quy hoạch vùng chăn nuôi tập trung theo hướng gia trại bền vững, ông Rướp đăng ký tham gia và đã có những thành công bước đầu. “Đến bây giờ thì cuộc sống của gia đình vươn lên khá không còn như ngày xưa nữa. Ngày xưa chăn nuôi theo truyền thống thả rông không hiệu quả, thậm chí một số bò mắc dây chết, hiện nay có khu gia trại cơ bản ổn định chăn nuôi bò mang lại kinh tế thu nhập cao cho gia đình. Bên cạnh đó vừa bán, vừa mang lại thu nhập cho bà con. Ví dụ một con họ bán 20 triệu, họ trang trải cuộc sống, mua thêm bò cái nữa để nuôi để phát triển kinh tế thêm ổn định”. Ông Đinh Văn Rướp chia sẻ.

Hiện nay, trên địa bàn xã Dang, huyện Tây Giang có 20 khu gia trại ở 8 thôn, với gần 200 hộ gia đình Cơ Tu tham gia chăn nuôi bò tập trung. Bình quân mỗi gia trại có từ 50 đến 100 con bò thịt, bò cái sinh sản. Đây chính là nguồn lực lớn trong công tác giảm nghèo ở xã vùng thấp còn nhiều khó khăn như xã Dang, huyện Tây Giang. Bình quân mỗi năm, ở xã Dang đã giảm từ 5 đến 7% hộ nghèo. Ngoài trồng cây cao su, sản xuất nông nghiệp thì nguồn thu lớn nhất chính là từ quy mô chăn nuôi gia trại. Từ thành công này, xã Dang đã và đang tiếp tục hỗ trợ cho bà con mở rộng quy mô gia trại để nâng tổng đàn gia súc trên địa bàn. “Vận dụng từ nhiều nguồn vốn, trên cơ sở nhu cầu của người dân và xã xác định ngoài việc phát triển kinh tế thì song song với đó công tác chăn nuôi cũng rất quan trọng. Xã đã vận dụng nguồn vốn chương trình 135, hỗ trợ thép gai cho nhân dân, trên cơ sở đó nhân dân đã có những định hình khu chăn nuôi tập trung nhóm hộ từ 5-7 hộ, xã hỗ trợ thép gai bà con về khoanh vùng, chăn nuôi gia súc tập trung . Từ khi gia trại được định hình và hình thành thì tổng đàn không bị hao hụt theo tự nhiên trước đây và càng ngày càng phát triển. Đến nay xã cũng xác định mô hình chăn nuôi bò theo hình thức gia trại phù hợp với xã Dang”. Ông Nguyễn Thanh Tâm, Chủ tịch UBND xã Dang, huyện Tây Giang, tỉnh Quảng Nam cho biết.

Mô hình chăn nuôi gia súc theo hình thức tập trung của đồng bào Cơ Tu ở xã Dang bước đầu đã đạt hiệu quả. Chính quyền xã xác định đây là hướng phát triển kinh tế phù hợp với điều kiện của bà con nơi đây và tiếp tục tuyên truyền vận động để mô hình ngày càng được nhân rộng. Điều đáng mừng là từ thành công ở xã Dang, huyện Tây Giang đang nhân rộng mô hình ra các xã khác, hướng đến phát triển mạnh đàn gia súc, góp phần phát triển kinh tế, giảm nghèo bền vững và vươn lên làm giàu chính đáng cho bà con Cơ Tu trên địa bàn./.