Đhanuôr lâng pr’zợc nha’nhêr!

Tơợ đenh ahay, bo nắc râu bh’năn truyền thống âng đhanuôr. Xoọc đâu pr’ắt tr’mung ting pr’dưr pa’xớc, manứih ting ặt bấc, k’tiếc bhrợ têng cắh bấc, đhanuôr lưm bấc zr’nắh k’đhạp, lấh mơ nắc đhanuôr miền trung cơnh tỉnh Phú Yên. Lalua lêy xoọc đâu đhanuôr bhrợ ha’roo mưy zâp cha, zâp lêy k’rang đoọng ha bhiệc học âng k’coon, đông xang, pr’đươi pr’lướt lướt vốch nắc zêng g’nưm ooy bhiệc b’băn r’rơơi. Lâng c’lâng bh’rợ n’đoo zúp đhanuôr têêm ngăn lâng padưr pa’xớc? xa’nay t’ruíh đắh bhiệc băn bo lai âng đhanuôr tỉnh Phú Yên nhăn xay moon đoọng đhanuôr đh’rứah chấc lêy năl:

C’moo 1995 xa’nay bh’rợ padưr pa’xớc bo âng Bộ nông nghiệp bơơn padưr pa’xớc, lâng râu zooi zúp pậ chr’nắp đắh zên bậc lâng kỹ thuật. ooy đợ c’moo tr’nơợp âng xa’nay bh’rợ Phú Yên ơy bhrợ padưr bh’rợ Sind hoá t’nooi bo. Cóh chr’hoong Tuy An, lấh mơ zooi zúp âng xa’nay bh’rợ nâu, UBND chr’hoong ơy k’rong đoọng zên tơợ zên padưr pa’xớc bh’rợ ha’rêê đhuốch bhrợ padưr lớp pachoom 12 dẫn tinh viên thụ tinh nhân tạo, đợ apêê nâu nắc c’bhúh dẫn tinh viên liêm choom, xoọc bhrợ têng tước đâu. Xa’nay bh’rợ padưr paliêm t’nooi bo xang lứch c’moo 1999, tơợ đêếc tước đâu bh’rợ lai tạo t’nooi bo cóh chr’hoong Tuy An cắh đhêy padưr pa’xớc, lướt đh’rứah lâng liêm nhâm.

Lấh mơ râu liêm chr’nắp cơnh hi’lêệng pậ, padưr pa’xớc đấh, đợ mơ lêệ la bấc, bo lai Sind, lai Sahiwal, lai Bratman cung dzợ zư nhâm mâng đợ râu liêm chr’nắp âng m’ma bo buôn băn, liêm glặp lâng pr’đơợ plêệng k’tiếc âng miền Trung. Tu cơnh đâu, đợ mơ bo lai âng chr’hoong dưr váih bấc a’năm ting zâp c’moo.

Râu liêm choom âng xa’nay bh’rợ nâu bơơn bhrợ t’bhứah tước đâu nắc ơy zooi zúp padưr pa’xớc bo âng Tuy An tơợ mơ hi’lêệng âng bo căn 160-170 ký dzoọc 220-230 ký đhị 1 p’nong, bo conh tơợ 25-270 dzoọc 300-350, lêy bo laliêm, pậ dal, chr’nắp pa’câl cung dal. Cắh mưy bơơn padưr dal đắh pr’dzoọng, hi’lêệng xoọc đâu apêê b’băn ơy t’bhlâng đươi bhrợ cơnh tiến bộ khoa học kỹ thuật đhị zâp bh’rợ lêy pay m’ma tước k’rong bhrợ ch’na đh’nắh, chóh bhơi k’tang, bhrợ têng n’jăng ha’roo…tước bhiệc k’rong bhrợ kỹ thuật t’mọ bo, tu cơnh đâu nắc acoon bo ơy padưr liêm choom lứch c’rơ bh’rợ âng đoo. Âng đơơng bh’nơơn liêm bấc đoọng ha pêê b’bbăn.

Crêê cơnh đêếc, tu chr’nắp liêm âng bo lai lấh mơ bo âng hêê. Lâng cơnh lêy bhrợ liêm buôn cung choom lêy, ma mơ c’moo, hadợ bo lai nắc chr’nắp lấh mơ bo âng hêê 1-2 chu. Gít lấh mơ, xoọc đâu 1 p’nong bo âng hêê k’dâng 15-20 ực đồng, hadợ bo lai nắc 30-40 ực đồng. lấh mơ, đhị chr’hoong Tuy An vêy pr’loọng đông t’coóh Trần Thanh Nghĩa, ắt cóh vel Đinh Phong, chr’val An Nghiệp vêy bo conh chr’nắp 60 ực đồng. lâng lấh cơnh đêếc, pr’loọng đông t’coóh Nguyễn Trọng Đức, trưởng vel Phú Xuân, chr’val An Hiệp xoọc băn zư 2 p’nong bo lai a’căn lâng a’coon bơơn zâp apêê lướt câl đoọng 100 ực đồng, hân đhơ cơnh đêếc t’coóh Đức cắh pa’câl.

Lâng đợ râu xay moon cơnh tếh ki, bơơn lêy gít râu liêm chr’nắp âng bo lai ooy pr’ắt tr’mung âng đhanuôr xoọc đâu. Lướt ooy Tuy An bêl đâu ahêê zêng lêy đông ngai cung băn bo lai. Bo lai lalua nặc manứih trông dấc padưr pa’xớc âng đhanuôr.