Đươi dua, bơơn bhrợ zập đắh cr’van ơy vêy đhị vel đong cơnh mặt đác, pr’đươi bhrợ têng rốh, chr’na bh’nă t’viêng lâng kinh nghiệm băn zập râu a xiu cóh đác k’ruung âng đhanuôr,  tợơ đếêc nắc zúp zooi đhanuôr pa dưr pr’đợơ liêm buôn ơy vêy zúp đoọng pa liêm lâng pa dưr pr’ắt tr’mông, t’bấc bh’nơơn âng pr’loọng đong. Trạm Khuyến nông chr’hoong Sơn Tịnh, tỉnh Quảng Ngãi ơy xay bhrợ cr’noọ bh’rợ băn a xiu trắm cỏ cóh rốh vêy pa xoọng chr’na bh’năn cr’liêng đhị chr’val Tịnh Sơn, nắc chr’val vêy k’ruung Trà Khúc hooi z’lấh, liêm buôn bhlầng đoọng băn a xiu cóh rốh.

        A noo Trương Quang Tri ắt đhị đội 9, vel Tây, chr’val Tịnh Sơn, chr’hoong Sơn Tịnh, tỉnh Quảng Ngãi ơy băn a xiu trăm cỏ cóh rốh tợơ c’moo 2006 lâng muy rốh băn đhị đhăm bhứah dâng mơ 10m3 đác. A noo Tri xay moon: “ tợơ đếêc tước nâu kêi, zập đoo c’moo  nắc cung vêy bơơn bh’nơơn ha dợ lãi âng chô nắc cắh vêy liêm dal lâng cắh tệêm ngăn”. Dưr váih đhr’năng nâu nắc tu a noo chớih câl m’ma cắh tệêm ngăn, buôn bil tợơ bêl tợơp p’lóh băn; căh ơy năl hân noo lâng cr’chăl đoọng p’lóh băn tệêm ngăn cóh c’moo. Bhiệc chếêc bơơn bhơi bh’năn nắc bil bấc cr’chăl lâng g’lếêh g’lệêng, chr’na cr’liêng cắh ơy bơơn k’rong câl tu cơnh đếêc nắc bhrợ cắh liêm tước đhr’năng dưr pậ âng a xiu. Tợơp c’moo 2014, tu a noo vêy zập pr’đợơ lâng rốh băn, zên bạc k’rong cấl m’ma, pr’đợơ k’rang lêy cung liêm buôn,tu cơnh đếêc nắc Trạm Khuyến nông chr’hoong Sơn Tịnh ơy chớih pay đoọng xay bhrợ cr’noọ bh’rợ. Trạm ơy pa choom kỹ thuật chuyên môn đoọng zooi apêê pr’loọng đong năl cơnh quy trình kỹ thuật băn. Tước nâu kêi, a xiu cóh rốh ơy bơơn lấh z’lấh mơ ta moon đắh đhr’năng dưr pậ, muy p’nong pậ lấh mơ 1kg.

       Đh’rứah ting pấh ooy cr’noọ bh’rợ băn a xiu trắm cỏ cóh rốh vêy pa xoọng chr’na cr’liêng dơng, a noo Trần Văn Nhân ắt đhị vel Tây, chr’val Tịnh Sơn đoọng năl: “ đong a noo vêy 3 rốh băn a xiu, zập rốh băn đhị đhăm mơ 7-8m3 đác. Bêl ting pấh băn nắc a noo bơơn ta zooi đoọng pa zêng m’ma băn, pr’đươi bhrợ rốh lâng 30% chr’na bh’năn, tợơ ơy bơơn pa câl  a xiu nắc bơơn pay pa chô pazêng zên nắc đoo. Tước nâu kêi, a xiu trắm cỏ cóh rốh âng a noo nắc ơy clợơng mơ 1kg/p’nong. A noo rơơm nắc tợơ xang pa câl, pr’loọng đong dzợ bơơn pay lãi dal lâng c’moo t’tun nắc vêy pa xoọng kinh nghiệm đoọng băn liêm choom lấh mơ”.

       Cr’noọ bh’rợ băn a xiu trắm cỏ cóh rốh vêy pa xoọng chr’na cr’liêng dơng bơơn Trạm Khuyến nông chr’hoong Sơn Tịnh xay bbhrợ tợơ tợơp c’moo 2014 lâng 3.200 p’nong a xiu trắm cỏ m’ma bơơn p’lóh băn, zr’lụ băn mơ 80 p’nong đhị m3 đác lâng pazêng zên k’nặ 96 ức đồng. Ting pấh cr’noọ bh’rợ vêy 4 pr’loọng đong đhị vel Tây, chr’val Tịnh Sơn, chr’hoong Sơn Tịnh. Đác k’ruung Trà zr’lụ băn a xiu cóh rốh vêy nhiệt độ tợơ 22-34⁰C, liêm choom bhlầng đoọng a xiu dưr pậ. Lấh 8 c’xêê băn, zập p’nong a xiu trắm clợơng lấh 1kg. T’coóh Đõ Tiến Hành, Trưởng trạm Khuyến nông chr’hoong Sơn Tịnh đoọng năl: “ bhiệc băn a xiu trắm cóh rốh lâng đhanuôr đhị vel đong nắc cắh vêy t’mêê, râu t’mêê đhị đâu nắc zooi động ha đhanuôr năl cơnh kỹ thuật cơnh bhiệc chớih pay coon m’ma, bhiệc vước za nươu đoọng ha xiu băn cóh rốh, pa xoọng chr’na cr’liêng dơng…”

      Kỹ thuật băn a xiu trắm cỏ cóh rốh vêy đươi dua chr’na cr’liêng dơng nắc pa xiêr đhr’năng nha nhự rốh băn, pa xiêr c’rơ ma nuýh đắh ra văng chr’na bh’năn t’viêng đoọng ha xiu, a xiu dưr pậ liêm choom lấh, bh’nơơn lệê yêm, đha hum lấh, bấc ngai kiêng đươi dua. Bhiệc pa xoọng chr’na bh’năn cr;iêng dơng vêy chất đạm bấc lấh t’ping lâng chr’na bh’năn t’viêng, zooi đoọng ha xiu dưr pậ đấh lấh, pa ếp cr’chăl băn, pa xiêr râu cắh pr’đoọng đhị đhr’năng hânnoo túh bhloong zập c’moo.

         Bhrợ têng liêm choom nắc zúp đoọng ha đhanuôr vêy bấc kinh nghiệm đoọng tự c’la đay băn bhrợ đhị pazêng c’moo t’tun đếêc. Cr’noọ bh’rợ băn liêm choom, nắc t’pấh bấc pr’loọng đong đhanuôr lơơng ting  bhrợ têng; pazêng pr’loọng đong ơy băn nắc tưa bhứah zr’lụ băn, t’váih bhiệc bhrợ, pa dal bh’nơơn lâng t’váoh phong trào băn a xiu cóh róh liêm choom bhlầng cóh prang chr’hoong Sơn Tịnh, tỉnh Quảng Ngãi./.

  Nuôi cá trắm cỏ trong lồng có bổ sung thức ăn viên           

     Để tận dụng, khai thác các nguồn tài nguyên thiên nhiên sẵn có ở địa phương như  diện tích mặt nước, vật liệu làm lồng bè, nguồn thức ăn xanh và kinh nghiệm nuôi các loại cá nước ngọt của bà con nông dân, qua đó giúp bà con phát huy các lợi thế vốn có góp phần cải thiện và nâng cao đời sống, tăng thu nhập của hộ gia đình. Trạm Khuyến nông huyện Sơn Tịnh, tỉnh Quảng Ngãi đã triển khai mô hình nuôi cá trắm cỏ trong lồng có bổ sung thức ăn viên ở xã Tịnh Sơn, là xã có dòng sông Trà Khúc chảy qua, thuận tiện cho phát triển nuôi cá lồng bè.

     # Anh Trương Quang Tri ở Đội 9, thôn Tây, xã Tịnh Sơn, huyện Sơn Tịnh, tỉnh Quãng Ngãi đã nuôi cá trắm cỏ trong lồng từ năm 2006 với 1 lồng nuôi cá có thể tích khoảng 10 m³nước. Anh Tri chia sẻ: “từ đó đến nay năm nào nuôi cũng đạt nhưng mức độ lãi không cao và không ổn định”. Nguyên nhân là do anh chọn mua con giống không ổn định nên thường hao hụt nhiều khi mới thả; chưa chọn được mùa vụ và thời điểm thả giống an toàn nhất trong năm. Việc kiếm thức ăn xanh rất tốn thời gian và công sức, thức ăn viên chưa được đầu tư vì vậy ảnh hưởng đến sự phát triển của cá. Đầu năm 2014, do anh có đủ điều kiện về lồng nuôi cá và kinh phí, điều kiện chăm sóc nên Trạm Khuyến nông huyện Sơn Tịnh đã chọn để triển khai mô hình. Trạm đã tập huấn kỹ thuật chuyên môn để giúp các hộ dân nắm được quy trình kỹ thuật nuôi. Đến nay, cá trong lồng đã đạt và vượt chỉ tiêu về trọng lượng bình quân 1,1kg/con. 

       Cùng tham gia vào mô hình nuôi cá trắm cỏ trong lồng có bổ sung thức ăn viên nổi, anh Trần Văn Nhân ở thôn Tây, xã Tịnh Sơn cho biết: “Nhà anh có 3 lồng nuôi cá, mỗi lồng có thể tích khoảng 7 – 8 m³ nước. Khi tham gia mô hình anh được hỗ trợ 100% về con giống, vật tư và 30% thức ăn, sau khi thu hoạch anh sẽ được hưởng 100% tiền bán cá. Đến nay, cá trắm cỏ trong lồng của anh đã đạt trọng lượng bình quân 1kg/con. Anh tin tưởng sau khi thu bán, gia đình sẽ có lãi cao và sang năm sẽ có thêm kinh nghiệm để nuôi tốt hơn”.

        Mô hình nuôi cá trắm cỏ trong lồng có bổ sung thức ăn viên nổi được Trạm Khuyến nông huyện Sơn Tịnh triển khai từ đầu năm 2014 với 3.200 con cá trắm cỏ giống được thả, mật độ thả 80 con/m³ với tổng kinh phí gần 96 triệu đồng. Tham gia mô hình có 4 hộ ở thôn Tây, xã Tịnh Sơn, huyện Sơn Tịnh. Môi trường nước sông Trà khu vực nuôi cá lồng có nhiệt độ từ 22 – 34⁰C, thích hợp cho cá sinh trưởng, phát triển. Sau 8 tháng nuôi, trọng lượng trung bình của cá trắm đã đạt hơn 1kg/con. Ông Đỗ Tiến Hành, Trưởng Trạm Khuyến nông huyện Sơn Tịnh cho biết: “Việc nuôi cá trắm trong lồng đối với bà con nhân dân ở địa phương không mới, mà cái mới ở đây là giúp bà con nhân dân nắm bắt các giải pháp kỹ thuật như việc chọn con giống, việc tắm thuốc cho cá nuôi trong lồng, bổ sung thức ăn viên nổi...”

       Kỹ thuật nuôi cá trắm trong lồng có sử dụng thức ăn viên nổi sẽ giảm đáng kể việc gây ô nhiễm lồng nuôi, giảm được công lao động về việc chuẩn bị thức ăn xanh; cá sinh trưởng phát triển đều đàn hơn; chất lượng thịt thơm ngon hơn, đáp ứng nhu cầu thị hiếu của người tiêu dùng hiện nay. Việc bổ sung thêm thức ăn viên nổi có hàm lượng đạm cao hơn rất nhiều so với thức ăn xanh giúp cá trắm tăng nhanh tốc độ sinh trưởng, rút ngắn thời gian nuôi, giảm thiểu rủi ro trước mùa lụt bão hàng năm.

     Thành công của mô hình giúp hộ dân trong và ngoài mô hình có thêm những kinh nghiệm quý để tiếp tục tự mình thực hiện thành công trong những năm đến. Mô hình thành công khuyến khích nhiều hộ nông dân khác làm theo; những hộ đã nuôi thì mở rộng quy mô nuôi, tạo thêm việc làm, tăng thêm thu nhập và tạo phong trào nuôi cá lồng điển hình trong toàn huyện Sơn Tịnh, tỉnh Quảng Ngãi./.