Coóp nắc râu a đhắh ta tơ cóh k’tiếc. vêy bấc râu coóp nắc cóh k’tiếc k’ruung hêê vêy 4 râu coóp nắc: coóp vêy tr’đúah cơnh pô, vêy ma xông, coóp đinh lâng coóp lẹp. Xoọc đâu băn coóp xoọc nắc bh’rợ bhrợ t’váih cr’van âng bấc đhanuôr. T’ruíh: Jưn jứah xay moon h’cơnh choom bhrợ cha bêl đâu, xay truíh bh’rợ băn coóp đơớh u pậ âng zr’lụ băn coóp Hai Vân đoọng đhanuôr ting n’năl.

# 1 Băn cóh a bóc.

Đhăm pậ bhứah: tơợ 100 – 600 m2. đhậu: tơợ 1- 1,5m. đhr’năng t’bắh nắc 30cm.

- Đác sạch, la nghúa, đăn đong đoọng buôn ng’băn zư. Cóh toor a bóc, cắh cậ muy pâng âng a bóc nắc choom đớc k’tiếc đoọng bhrợ bhươn chóh n’loong, t’nơơm pay cha p’lêê. Bhươn nắc râu chr’nắp đoọng crêê lâng pr’ắt âng coóp ta băn cóh a bóc. Cóh n’dúp a bóc vêy a bhịư cơợng tơợ 10- 20cm.

- Cóh toor a bóc, bhươn ng’bhrợ g’roong dal tơợ 0,7- 0,3m, cóh m’ping g’roong vêy ng’bhrợ g’roong đương cha đập bhứah mơ 10cm, đoọng coóp doọ choom glúh. Bhlưa a bóc băn lâng g’roong bhứah mơ 1 m lâng nắc ng’chóh t’nơơm mướp, t’nơơm pay cha p’lêê đoọng bhrợ t’váih râu gâm ngút.

Đha nân a bóc băn đấp đhr’đấc m’bứi, bhrợ muy bơr bêệ c’lâng đoọng coóp buôn dzoóc hang p’răng.

2 Ng’băn cóh bể xi măng:

A Bhrợ têng a bóc băn:

P bhứah lấh 10m2. đác đhậu: 0,6-1m. Vêy z’roóh ch’hooi đác ( groong lâng g’roong sắt) đoọng zư đợ đác mơ đhêệng cóh bể, vêy c’lâng ch’hooi đác cóh n’dúp bể đoọng doọ lấh bêl g’lêếh đoọng bơm đác. Cóh toor bể nắc đớc k’tiếc đoọng chóh n’loong, bhrợ t’váih râu gâm ngút, bhrợ poong đoọng coóp choom dzoóc ar p’răng, đớc bấc bèo tây. Ha dang bấc ng’băn coóp ga mắc k’tứi la lay cơnh nắc ng’bhrợ bấc a bóc, cắh cậ pác ao đớc băn la lay đhị.

b P’lóh m’ma:

Bêl k’nặ p’lóh m’ma băn nắc ng’pa liêm pa sạch a bóc, bể ch’hooi đác lâng lêy ch’mêết đác băn oó nha nhự.

Đợ pậ m’ma ng’băn nắc n’dúp 50g muy p’nong, liêm choom bhlâng lấh 100g muy p’nong. M’ma p’lóh băn nắc lứch ma mơ pậ lâng p’lóh băn cóh c’xêê 2- 3 âm lịch. T’ngay c’xêê ng’băn cóh muy c’moo nắc tơợ c’xêê 4- 11 dương lịch.

c Đợ bấc ng’băn.

Đợ m’ma tơợ 50- 100g nắc p’lóh tơợ 10- 15 p’nong cóh muy m2. Đợ m’ma tơợ 200g nắc p’lóh tơợ 4- 7 p’nong cóh muy m2.

- Bấc ng’băn bêl a bóc băn ( bể) ta luôn vêy đác, bấc chr’na. Ha dang ng’câl âng manuýh ta bơơn tơợ tọm đác nắc lêy pay đợ p’nong k’rơ ( ba bi cơnh bêl p’lêếh la lang nắc đơớh choom u bh’rọp). Oó pay băn coóp crêê ta a bêếh lâng crêê ta chích lâng điện, tu coóp n’nâu ơy u bhrêy lâng buôn u chêết. Lêy pay băn đợ coóp liêm, doọ crêê tr’loóh, doọ ơy u bhrêy.

3 Chr’na:

Tr’đuáh ng’đớc chr’na đoọng ha coóp nắc nhâm mâng. Vêy ta bhrợ lâng gạch, xi măng, cóh a bóc băn nắc vêy tơợ 2- 4 bêệ tr’đuah đớc chr’na ( t’đuáh chr’na vêy ta bhrợ lâng n’loong dal tơợ 5- 10cm)

- Tr’đúah u clệt cóh đác mơ 20cm. Nắc choom đươi a ngon chọh pa clệch cóh đác mơ 20cm. Chr’na bấc bhlâng cơnh: gur, a puội, a cum, a tam, a xiu, n’xiêng t’rị c’roóc, sà lách…

- Chr’na nắc cắh choom ga mắc lấh mơ boóp âng coóp, đoọng cha mơ đhêệng. Nắc choom ng’băn đh’rứah lâng axiu mè, rô phi, a puốih… bhrợ t’váih chr’na zazum tơợ bột, n’cam axiu, n’cam a tuông đoọng đạm mơ tơợ 40- 43%.

- Ch’mêết lêy gít: Cắh choom đoọng n’cam axiu k’rịa cắh axiu t’tưí ơy ta bhrợ k’rịa.

- Đợ chr’na cóh zập t’ngay mơ tơợ 5-8% t’piing lâng c’lơợng âng coóp cóh a bóc băn. Bêl k’nặ băn nắc pí pa sạch tr’đuáh ng’băn. Tr’xăl bh’năn băn t’đui ooy đhr’năng âng pleng k’tiếc đoọng g’đéch bhrợ t’váih râu nha nhự ooy đác. Coóp cha bấc, bêl nhiệt độ đác tơợ 22- 32 độ, lấh 35 độ cắh lấh cha cha lâng đhêy cha cha, mơ 12 độ C nắc cắh dzợ cha cha.

- Cóh miền Bắc, bêl k’nặ tước ooy hân noo ha ọt nắc đoọng cha đợ chr’na vêy bấc chất dinh dưỡng lâng vêy bấc n’xiêng cơnh n’xiêng t’rị, c’roóc… đoọng coóp vêy n’xiêng đươi cóh hân noo ha ọt. a bóc băn coóp lâng đợ xưa nắc choom băn axiu mè, trôi, trắm, chép… băn a puốih cóh a bọc nắc đoọng bhrợ chr’na ha coóp, nắc doọ bhrợ râu cắh liêm crêê ha coóp ting n’nắc pa dưr râu liêm choom ha kinh tế âng a bóc băn.

4 Bh’rợ băn zư.

- zâl đhr’năng tông ta bơơn coóp, zâl đhr’năng coóp glúh ooy ngoài cóh t’ngay boo ngân, đhí k’rơ, bêk k’nặ p’lóh m’ma, đác hooi bhrợ t’váih đhr’năng choót m’béh… ha dang cắh ch’mêết lêy gít nắc lứch ta tông coóp.

- Chr’nắp bhlâng nắc bhrợ nhâm mâng râu la nguáh, pa xiêr đhr’năng xrêết đác, ta bơơn bhrợ t’váih râu k’pân.

- Đác a bóc sạch, cắh choom đoọng bhrợ t’váih nha nhự.

- Băn coóp cóh hân noo ha ót cóh c’xêê 12 – 3 c’moo t’tun, lấh ooy bh’rợ đoọng cha cha vêy n’xiêng cóh hân noo ha ót lâng cóh pazêng t’ngay p’răng puýh, nắc đơớh vêy bh’rợ zâl đhr’năng cha cêết cơnh pa nong đác, đớc bèo tây k’nặ muy pâng a bóc băn.

5 Ta bơơn lâng đơơng pa câl:

- Ta bơơn tr’bứi: Nắc choom xiêr ooy a bóc coóp ta bơơn, cắh cậ xốh lâng lái, xốh lâng mung. Ta bơơn pa lứch: ch’hooi pa lứch đác cóh a bóc băn. Hân noo ta bơơn bấc bhlâng nắc cóh c’xêê 11- 12 lâng c’xêê 1 dương lịch, hân noo n’nâu nhiệt độ ếp, đhr’năng mamông nắc bấc.

- Đơơng âng coóp: Nắc choom đớc cóh bao ga mắc vêy ta taanh doọ lấh céch, đươi xe đạp, xe máy đoọng đơơng âng. Bêl lướt ch’ngai nắc đớc cóh chr’đhung cẹch cắh cậ cóh grang n’loong, đớc bèo cóh dúp, đhalóp muy lang bèo muy lang coóp t’mót đớc ooy grăng, pác bhrợ grăng bấc crang, đươi ô tô cắh cậ bhuông păr, tàu đơơng âng. Bêl đơơng âng nắc ng’đơơng tr’xin, g’đéch váih đhr’năng bhrợ tr’loóh tr’đuáh âng coóp.