Đhanuôr lâng pr’zớc chắp dadêr!

Xoọc đâu, bh’rợ băn xoọng p’lóh dưr váih k’rơ pa bhlâng cóh apêê pr’loọng đông đhị zr’lụ da ding k’coong. Đoọng bh’rợ băn xoọng p’lóh chô đơơng bấc râu liêm choom ha pr’át tr’mông cóh t’ruíh: jưn jứah xay moon h’cơnh choom bhrợ cha bêl đâu, nắc nhăn xay truíh muy bơr cơnh bh’rợ bha lâng cóh bh’rợ băn xoọng p’lóh. Đhanuôr lâng pr’zớc đh’rứah đương xâng.

Nâu cơy nắc pazêng cơnh bh’rợ ra văng đớc đoọng k’nặ băn xoọng p’lóh.

Tr’nơớp nắc bh’rợ bhrợ c’rol.

Xay moon ooy c’rol nắc l’đhai cóh hân noo ch’noong, ngăn cóh hân noo ch’noong, g’đéch đhr’năng đhí choom mót cóh hân noo ha ót. Đhr’năng pleng k’tiếc âng k’tiếc k’ruung hêê nắc puýh pái, p’loọng âng c’rol băn nắc ng’bhrợ n’đắh Nam, cắh cậ nơ’đắh Đông nam, bhrợ cơnh đêếc nắc liêm choom bhlâng. C’rol băn xoọng p’lóh vêy bấc cơnh, nắc choom pay đươi c’rol a ọc, c’rol a tứch… Hân đhơ cơnh đêếc liêm choom bhlâng nắc ng’bhrợ c’rol zăng ga mắc, nắc ng’bhrợ cơnh đâu:

Đhr’năng âng c’rol băn:

Nắc ng’bhrợ bấc c’rol n’tứi, zr’lụ đác chr’na, zr’lụ đớc pazêng râu pr’đươi.

C’rol băn nắc choom bhrợ muy cắh cậ bấc n’đắh. bêl bhrợ c’rol băn nắc dzợ ng’đớc bhlưa đoọng buôn ng’lướt bhứah mơ 1 mét. Vêy c’lâng chr’hooi đác ( nắc cắh choom ng’bhrợ cóh c’rol băn) liêm choom bhlâng nắc ng’bhrợ cóh toor z’đâl c’rol.

Nắc ng’bhrợ cơnh c’rol a ọc, cắh choom xây c’rol u céch, bhrợ cắh vêy đhí lâng râu tr’lá âng mắt t’ngay mót. Cóh c’rol vêy ng’bhrợ muy bêệ p’loọng đông píh lơi n’đóh n’nóh, pa liêm pa sạch c’rol băn.

Lâng xoọng p’lóh conh pay m’ma lâng xoọng p’lóh căn pay m’ma: đợ pậ bhứah âng c’rol nắc tơợ 1 m’pâng m2 đoọng ha muy pr’loong ( conh, căn lâng tơợ 2- 4 p’nong xoọng p’lóh acoon)

C’rol đoọng ha xoọng p’lóh ơy ng’băn ma bơr c’êê, nắc choom băn zazum bấc p’nong, tước k’zệt p’nong. Hân đhơ cơnh đêếc nắc choom pác ting c’bhúh đoọng buôn ng’băn, đoọng bh’năn crêê cơnh…

Dal âng c’rol tơợ 1- 1 mét m’pâng. Cắh choom bhrợ la lấh u ếp tu xoọng p’lóh u choom ch’ploong, nắc công cắh choom la lấh u dal k’đháp bêl ng’băn lâng đươi bấc pr’đươi bêl bhrợ têng.

Z’đâl âng c’rol nắc choom ng’bhrợ lâng gạch, đhâl, g’roong sắt. Tơợ 20 – 30 cm dal tơợ dzung z’đâl nắc ng’xay pa céch. Ha dang lâng g’roong lái, mặt lái oó pa bhlâng u pậ đoọng oó xoọng p’lóh dzoọ choom glúh. Nắc choom vêy p’loong a lúh. Nắc vêy ng’bhrợ c’lâng chr’hooi đác đoọng choom rao c’rol. Cóh c’rol vêy ng’đớc tr’đúah đớc chr’na, vêy cr’độ đác.

# Râu bơr ooy chr’na đha nắh đoọng ha xoọng p’lóh.

Xoọng p’lóh choom cha bấc râu bhơi xấc, axậ n’loong, đoong n’loong lâng pazêng râu chr’na công nghiệp n’lơơng. Hân đhơ cơnh đêếc, đoọng bh’rợ băn xoọng p’lóh liêm choom lấh mơ nắc râu chr’nắp âng chr’na bột, chr’na vêy bấc prôtêin nắc bấc pa bhlâng.

- chr’na nắc ríah n’loong, pazêng râu bhơi, axậ n’loong nắc lứch vêy xoọng p’lóh cha.

- Chr’na tơợ p’lêê p’coong: nắc râu chr’na liêm choom bhlâng đoọng ha xoọng p’lóh xoọc ma cioon.

- Chr’na ma bộy: nắc râu chr’na vêy bấc dinh dương vêy ta bhrợ têng abhoo, n’cam…

- đoọng đươi dua chất khoáng canxi, phốt pho đoọng bhrợ n’hang âng xoọng p’lóh griing lấh mơ, cóh chr’na tơợ riáh n’loong, axậ n’loong cắh lấh bấc. Đoọng bhrợ ma mơ cóh đhr’năng tr’xăl chất khoáng, đớc p’xoọng đợ n’hang a xiu, a ọc lâng bhoóh ooy c’rol đoọng xoọng p’lóh cha p’xoọng… bhoóh công nắc râu liêm choom đoọng ha xoọng p’lóh , đớc bhoóh cóh cr’chăl đhị c’rol đoọng xoọng p’lóh cha.

- bh’rợ ng’băn: Xoọng p’lóh buôn cha cha cóh ha dum. Xoọng p’lóh cha tước 60% pazêng chr’na cóh t’ngay, tu xoọng p’lóh cha cha cóh t’ngay cắh vêy u bấc, buôn gr’ới cha chr’na cớ chr’na bêl cha cóh ha dum. Tu cơnh đêếc pác băn tơợ 2- 3 chu, m’bứi bhlâng nắc 2 chu cóh muy t’ngay.

- đương ch’mêết xoọng p’lóh kiêng cha bhơi xấc hân đoo, axậ n’loong hân đoo đoọng loon đơớh ng’ta bơơn. Bêl đoọng cha râu chr’na t’mêê, đơ chríh nắc đoọng tr’bứi, bấc chu, cắh choom đoọng cha bấc cóh muy chu. Xang n’nắc ch’mêết lêy êế âng xoọng p’lóh, ha dang lêy êế vêy râu tr’xăl la lay cơnh nắc xăl bh’rợ đoọng cha cha, ha dang lêy êế doọ râu tr’xăl nắc choom đoọng cha t’bấc. Pazêng râu chr’na đoọng ha xoọng p’lóh cơnh a tuông lâng muy bơr râu chr’na vêy bấc đác cơnh clang, a xậ t’nơơm tâm bhóc nắc choom đoọng cha mơ đhêệng, tu đợ chr’na n’nắc ha dang đoọng cha bấc buôn bhrợ pa zruốh, plung luônh. Nắc cắh choom đoọng cha râu chr’na ơy ma íh, c’cool.

- Xang bêl pa trơơi vêy bhung k’coon nắc ng’bhrợ đợ t’ngay u rứah đoọng ha căn, đoọng cr’chăl u bhung lâng xay moon đớc đợ t’ngay c’xêê u ma coon đoọng buôn ng’zư lêy. Bêl u ma coon nắc vêy đợ manuýh đương lêy, hân đhơ cơnh đêếc đương lêy lơớp, cắh choom đoọng xoọng p’lóh bơơn lêy. Nắc cắh choom đoọng bấc manuýh tước lêy ooy c’rol băn. Ha dang bêl lêy xoọng p’lóh cắh choom ma coon nắc đơớh vêy bh’rợ pa liêm.

# Râu pêê nắc bhơ’rợ băn xoọng p’lóh:

Bêl băn nắc băn bhrợ cơnh ooy đoọng xoọng p’lóh k’rơ, đơớh u pậ lâng clơợng ting cr’chăl băn, pa xiêr đhr’năng u chêết. ch’mêết lêy ooy đhr’năng âng xoọng p’lóh nắc choom pác băn cơnh đâu:

Cóh cr’chăl băm tóh k’căn:

Xang bêl xoọng p’lóh ma coon nắc đợ k’coon ơy n’nă; chêếc măm tóh k’căn. Đác tóh cóh tr’nơớp vêy pr’đươi nắc bhrợ pa liêm pazêng râu luôn loom lâng bhrợ pa liêm c’rơ đương zâl pr’lúh cr’ăy âng a chắc a zân acoon. Xang tơợ 5- 7 t’ngay xoọng p’lóh tơớp pa choom cha cha, tu cơnh đêếc nắc đoọng xoọng p’lóh cha bhơi, axậ n’loong lâng p’lêê p’coo.

Chr’na âng xoọng p’lóh a coon nắc đác tóh k’căn, tơợ c’xêê g’lúh 2 xang bêl ma coon nắc đợ đác tóh âng k’căn cắh dzợ vêy bấc, đhị đêếc đhr’năng cha cha âng xoọng p’lóh acoon bấc pa bhlâng. tơợ muy c’xêê nắc đoọng xoọng p’lóh a coon cha pazêng râu chr’na.

Cóh cr’chăl cắh dzợ măm đác tóh k’căn ( tơợ 2- 6 c’xêê)

Xoọng p’lóh a coon nắc tơợp cắh dzợ măm đác toh k’căn tơợ 2 c’xêê, bh’rợ cắh dzợ đoọng u măm nắc râu liêm choom đoọng đợ acoon loóih lâng đhr’năng cha chr’na t’mêê, cha râu chr’na bhlâng âng xoọng p’lóh, cơnh: bhơi, axậ n’loong, p’lêê p’coo, chr’na ma bột…

Cóh cr’chăl n’nâu đhr’năng dưr pậ âng xoọng p’lóh cắh lấh lâng cr’chăl l’lăm, tu cơnh đêếc nắc ng’băn liêm, ha dang cắh nắc buôn u oóch, buôn crêê pr’lúh cr’ăy. Đhr’năng đươi dua prôtêin lâng chất khoáng dzợ bấc đoọng choom dưr pậ.

Cóh cr’chăl bn’nâu xoọng p’lóh buôn u crêê vi trùng, loom luônh buôn vêy a muốt. đoọng zâl pr’lúh cr’ăy, nắc đoọng cha đợ axậ sạch liêm, pa liêm pa sạch c’rol băn./.