Cóh c’nặt t’rúih “ Jưn jứah xay moon ng’cơnh choom bhrợ cha” t’ngay đâu, dha nuôr lâng pr’zớc dh’rứah xơợng a noo Hồ Văn Khếp, ma nứih Cơ Tu cóh chr’hoong A Lưới, tỉnh Thừa Thiên Huế xay trúih bh’rợ chóh k’tang VA06 âng đay ớ!

  A noo Hồ Văn Khếp ặt cóh vel Cần Sâm, chr’val Hồng Thượng, chr’hoong da ding ca coong A Lưới, tỉnh Thừa Thieen Huế xay trúih, pr’loọng đong a noo băn k’noọ 10 p’nong c’roóc, zấp đoo p’nong zêng liêm l’mặ dưr pậ bhréh k’rơ. Vêy bơơn cr’năn c’roóc pa dưr liêm cơnh đêếc, nắc tu pr’loọng đong a noo năl đươi dua ch’na yêm têêm ha c’năn c’roóc. A noo Khếp moon, 5 c’moo đâu, pr’loọng đong a noo âi đơơng chóh bhơi k’tang voi VA06 đhị k’tiếc bha đưn. M’ma k’tang bhơi Varisme số 6 ( VA06) nắc đoo m’ma k’tang bơơn lúc pa xăr, bơơn xay moon nắc k’tang bhơi liêm bhlâng pa zêng râu k’tang bhơi. K’tang bhơi VA06 vêy cơnh tơơm a tao, chắt váih tíh, dal dâng 4-5m, vêy ting m’bur, choom ặt váih đhị zấp râu k’tiếc, ặt zâng k’rơ, tu cơnh đêêc đợ mơ ma mông dal. Râu bhơi n’nâu đơớh dưr pậ, ma coon k’rơ, muy tơơm choom vêy ma coon 20-25 m’bang/c’moo, bấc bhlâng nắc 50-60 m’bang/c’moo. Nâu đoo nắc k’tang liêm bhlâng t’piing lâng râu k’tang voi n’lơơng, bha lâng lâng ha la l’boọt, doó vêy ma xóc. A noo Hồ Văn Khếp moon, chóh m’ma k’tang n’nâu doó vêy k’đhap, n’đhang bh’nơơn nắc bấc: “Chóh k’tang ruốih buôn bhlâng. K’tang chóh cơnh chóh a rong. Bêl chơớih pay m’ma nắc ahêê chơớih pay n’toọng oó lấh u nhum lâng oó lấh u griing. Choom p’ghít tước bêl chóh, k’tiếc choom poóc bhrợ pa liêm, boọng chóh đhộ dâng lấh 1 ch’đa. Đớc ca găn bung k’tiếc đhị m’pâng, đớc mị n’đắh plóh cóh nguôi, cơnh đêếc vêy choom u váih li zir m’bur liêm. Doó lấh chấc k’rang bhrợ bấc, muy m’poó êế c’roóc, t’rí a năm đoọng u liêm”.

A noo Hồ Văn Khếp đoọng năl cớ, k’tang cắh choom chóh luôn bêl xang tếch nắc choom đớc muy bơr tngay đhị gâm ngút vêy choom đơơng chóh. Xang bêl chóh k’tang dâng 15 t’ngay, đha nuôr ta luôn lướt ch’mêệt lêy m’mơ vêy u chắt đoọng năl cơnh ta mươl. Cơnh xang zấp bêl tếch pay, đha nuôr choom bhrợ pa liêm bhơi lâng c’chăl chóh p’xoọng đoọng k’tang doó choom u xrượt lâng đơớh dưr chấc. K’dâng cóh cr’chăl 1 c’moo k’tang choom tếch pay 6-10 chu, cóh đêếc g’lúh tr’nơợp dâng tơợ 2-3 c’xêê dáp tơợ bêl tơợp chóh, apêê g’lúh t’tun nắc choom tếch pay tơợ 30-40 t’ngay coh hân noo boo lâng 60 t’ngay cóh hân noo p’răng. “Bêl k’tang dal dâng 1 m nắc cr’chăl choom ặ tếch pếch, ha dang đớc la lấh u dal nắc cắh vêy u yêm đoọng ha t’rí c’roóc cha. N’đhơ cơnh đêếc ha dang tếch pay la lấh u nhum nắc cắh lấh u liêm, tu bêl đâu buôn bhrợ pa xiêr bh’nơơn âng k’tang, lâng t’rí c’roóc caach k’tang la lấh nhum buôn pa zruốh. Bêl dha nuôr tếch pay nắc tếch pa sát tơơm đoọng đơớh dưr váih cớ. ha dang tếch dal nắc cắh choom chặt váih lâng buôn dưr xrướt bil. Cơnh đêếc nắc dâng 5 c’moo vêy chóh cớ t’mêê”.

A noo Khếp moon, k’tang VA06 chắt váih prang c’moo, n’đhơ cơnh đêếc nắc dưr liêm bhlâng muy hân noo ch’noọng c’loọt lâng ha pruốt. Đoọng năl ra văng đớc ch’na bhơi ha cr’năn c’roóc cóh hân noo ha ọt, a noo Khếp âi đươi dua c’lâng bh’rợ zư đớc ch’na ha c’roóc ting c’lâng bh’rợ p’tặ pa goóh lâng bhrợ k’dzuố. A noo Khếp xay moon bhrợ pa ca dzuố k’tang cơnh đâu: “Cha choóh pa nhoonh dâng 2-5 cm. Lúc k’tang bhơi lâng bhoóh lâng rỉ mật. Hang k’tang bơơn 10 kg nắc lúc lâng rỉ mật dâng 3 lít, n’cam 2kg, bhoóh 1 kg. choom đươi bao tải cắh cậ thùng xốp. ra pặ dâng 15-20 cm cơợng nắc k’zệ pa cạch muy chu bêl bịng ặ nắc chọ pa cạch. Đhị cr’chăl ủ ahêê ta luôn ch’mêệt lêy lâng loọng đoọng u lúh hoo, xang nắc chọ pa cạch cớ. ga lóp muy clang n’jăng dâng 5 cm cơọng xang n’nắc chọ lâng a ngoọn a crơớt. Xang 7 t’ngay ch’đhung u xrẹp. đớc đhị gâm ngút, doó dzếp dzong lâng a mó cănh. Dâng 15-20 t’ngay nắc choom ặ đoọng c’roóc cha. Bấc dâng 15-20kg/p’nong/t’ngay. Chọ pa cạch zấp bêl xang pay”.

Đươi zay bhrợ têng, năl đươi dua khoa học kỹ thuật cóh cr’chăl zư lâng băn par nắc cr’năn c’roóc âng a noo  Hồ Văn Khếp dóo buôn jéh ca ay, đơớh dưr pậ lâng bấc ngai kiêng tơcs câl. Nang k’tang bhơi VA06 âng anoo xoọc chóh cơnh lâng đhăm bhứah 8 sào, cắh muy vêy ch’na đoọng ha bh’năn, a noo dzợ bơơn p’xoọng zên tơợ bh’rợ chóh râu k’tang n’nâu cơnh lâng zên pa câl nắc 2.000 đồng/1 kg. Lấh đhị đêếc, a noo ta luôn pay đoọng m’ma lâng pa choom đoọng ng’cơnh chóh k’tang ruốih ha pêê ngai kiêng chóh pa trơơi cóh vel đong chr’val Hồng Thượng moon la lay lâng chr’hoong A Lưới, tỉnh Thừa Thiên Huế moon za zum./.

Kinh nghiệm trồng và chăm sóc cỏ voi VA06

đảm bảo chất lượng của một nông dân miền núi

(Alăng Lợi)

Để đạt hiệu quả cao trong chăn nuôi bò, người nuôi cần tiếp cận và áp dụng tiến bộ khoa học - kỹ thuật, đặc biệt là trồng các loại cỏ cao sản để chủ động nguồn thức ăn xanh cho đàn gia súc. Trong tiết mục “Cùng nhau bàn cách làm ăn” hôm nay, mời bà con và các bạn cùng nghe  anh  Hồ Văn Khếp, nông dân Cơ Tu ở huyện A Lưới, tỉnh Thừa Thiên Huế chia sẻ kinh nghiệm trồng cỏ voi cao sản VA06 nhé!

Anh Hồ Văn Khếp ở thôn Cần Sâm, xã Hồng Thượng, huyện miền núi A Lưới, tỉnh Thừa Thiên Huế chia sẻ, gia đình anh nuôi gần chục con bò, con nào cũng mập mạp, khỏe mạnh. Có được đàn bò phát triển tốt như hiện nay là do gia đình anh biết chủ động nguồn thức ăn an toàn cho đàn bò. Anh Khếp cho biết, 5 năm nay, gia đình anh đã đưa giống cỏ voi VA06 vào trồng trên đất đồi. Giống cỏ Varisme số 6 (VA06) là giống cỏ được lai tạo, được đánh giá là “Vua của các loại cỏ”. Cỏ VA06 như cây mía, thân thảo, mọc thẳng, chiều cao bình quân 4 – 5m, dạng bụi, thích ứng rộng, sức chống chịu rất khoẻ, có thể trồng trên tất cả các loại đất, thích nghi rộng, sức chống chịu tốt nên tỷ lệ sống sau khi trồng rất cao.  Loại cỏ này có tốc độ sinh trưởng mạnh, sức sinh sản nhanh, một cây có thể đẻ được 20 – 25 nhánh/năm, mức cao nhất là 50 - 60 nhánh/năm. Đây là loại cỏ vượt xa các loại cỏ voi khác về năng suất và chất lượng. Là giống có tỷ lệ lá cao so với các loại cỏ voi khác, thân và lá mềm, ít lông. Anh Hồ Văn Khếp bảo, trồng giống cỏ này cũng không khó mà năng suất lại cao: “Trồng cỏ voi tương đối dễ. Cỏ voi hầu hết được trồng bằng thân giống như trồng sắn. Khi lựa chọn  giống, tốt nhất bà con nên chọn loại bánh tẻ, cỏ không quá non và không quá già. Nên lưu ý trước khi trồng cỏ, đất cần phải được cày bừa kỹ ở độ sâu khoảng từ 20-25 cm ( từ một gang tay hơn xí) cũng như phải dọn sạch cỏ xung quanh đó. Lấp đất dầy khoảng 5 cm sao cho hom nhô trên mặt đất khoảng 10 cm. Sau này mới cho bụi to và tốt. Cỏ voi là một loại cây cỏ không cần chăm sóc nhiều, mình chỉ có thể tận dụng phân chuồng để bón phân chăm sóc cỏ cho tốt thêm”.

Anh Hồ Văn Khếp cho biết thêm, cỏ không nên trồng luôn sau khi chặt mà nên để vài hôm trong điều kiện râm mát rồi mang đi trồng là tốt nhất. Sau đi trồng cỏ được khoảng 15 ngày, bà con thường xuyên kiểm tra xem tỉ lệ nảy mầm của cỏ để thuận tiện cho việc trồng dặm ở những nơi cỏ bị chết. Cứ sau mỗi lần thu hoạch bà con cần phải làm sạch đất và trồng dặm để giúp cho cỏ tái sinh phát triển nhanh, khỏe mạnh và cho năng suất cao hơn. Trung bình trong vòng 1 năm cỏ cho thu hoạch từ 6-10 lần, trong đó lần 1 khoảng từ 2-3 tháng kể từ ngày trồng, những lần thu hoạch tiếp theo sẽ từ 30-40 ngày trong mùa mưa và 60 ngày trong mùa nắng. “Khi cỏ cao 1m là khoảng thời gian thu hoạch tốt nhất, nếu như để cỏ quá già thì sẽ làm giảm chất lượng cũng như giá trị dinh dưỡng của cỏ. Nhưng nếu như thu hoạch khi cỏ non quá thì cũng không tốt, vì lúc này sẽ làm giảm năng suất của cỏ, đồng thời khi bò ăn cỏ quá non thì rất dễ bị tiêu chảy. Khi thu hoạch bà con phải chặt sát gốc (khoảng 3-5 cm) để cỏ có thể mọc mầm tiếp, chặt gốc cao cỏ dễ bị trụi và mất hẳn. Như thế khoảng 5 năm mới phải trồng lại”.

  Anh Khếp chia sẻ, cỏ voi VA06 mọc quanh năm, tuy nhiên chỉ sinh trưởng và phát triển tốt trong vụ hè thu và vụ xuân. Để chủ động nguồn thức ăn thô xanh bổ sung cho đàn bò trong vụ đông, anh Khếp đã áp dụng phương pháp dự trữ thức ăn cho bò bằng cách phơi khô và ủ chua cở voi. Anh Khếp chia sẻ kinh nghiệm ủ chua cỏ voi thế này: “Băm nhỏ cỏ voi thành những đoạn ngắn 2 – 5 cm. Trộn đều nguyên liệu cỏ voi đã băm với muối ăn và rỉ mật. Nếu cỏ được một yến thì trộn với rỉ mật khoảng 3 lít, cám gạo hoặc bắp 2kg, muối 1kg. Có thể dùng bao tải hoặc thùng xốp. Cứ xếp được 15 – 20 cm nén chặt một lần cho thoát hết không khí ra ngoài và đầy túi thì buộc chặt  hoặc đậy kín lại. Trong quá trình ủ bà con theo dõi thường xuyên để xả khí và tiếp tục buộc chặt. Phủ một lớp rơm khô khoảng 5cm lên trên bề mặt thức ăn ủ chua, vuốt hết không khí rồi buộc chặt miệng túi bằng dây cao su. Sau 7 ngày khối ủ sẽ xẹp bớt xuống, bà con tiếp tục đầm nén làm chặt thêm khối ủ. Bảo quản túi ở nơi râm mát có mái che, tránh nước mưa và chuột cắn túi. Sau khi ủ 15 - 20 ngày bắt đầu lấy cho bò ăn. Khối lượng ăn 15 - 20 kg/con/ngày. Đậy kín, buộc chặt sau mỗi lần lấy”.

Nhờ cần cù chịu khó, biết áp dụng khoa học kỹ thuật vào quá trình chăm sóc, nuôi dưỡng mà đàn bò của anh Hồ Văn Khếp luôn khỏe mạnh, sinh trưởng nhanh và được nhiều thương lái ưa chuộng. Vườn cỏ voi VA06 của anh hiện đang trồng với diện tích 8 sào, không chỉ chủ động nguồn thức ăn cho đàn bò của mình, mà còn cho thêm nguồn thu nhập khi bán cho những hộ nuôi bò khác với giá bán 2000 đồng/kg. Bên cạnh đó, anh luôn sẵn lòng chia sẻ giống và kỹ thuật trồng cỏ voi cho các hộ khác trên địa bàn xã Hồng Thượng nói riêng và huyện A Lưới, tỉnh Thừa Thiên Huế nói chung./.