Cóh chr’val Zuốih, chr’hoong Nam Giang, tỉnh Quảng Nam xoọc vêy bấc bh’rợ bhrợ têng cha liêm pr’hay, cha choom.  Lấh mơ nắc bh’rợ c’roọl bh’năn băn k’roóc ting t’ngay ting padưr pa’xớc. Ting đêếc, bấc pr’loọng đhr’rứah chrooi đoọng zên, chrooi đoọng acoon m’ma đoọng k’rong băn pazưm lâng bhrợ padưr bh’rợ kinh tế c’roọl bh’năn ting pr’loọng đông.

C’moo 1999, đhị vel đông chr’val vêy 7 pr’loọng ting pr’zước đh’rứah lêy băn k’roóc ting bh’rợ c’roọl bh’năn, zâp pr’loọng chrooi băn mưy p’nong. Bơơn lêy bh’rợ băn cơnh đâu liêm pr’hay, lâng buôn ma chấc g’nưm tr’zooi tr’zúp nắc ting t’ngay ting bấc pr’loọng pấh bhrợ bh’rợ băn ting c’roọl bh’năn. 7 c’moo t’tưn, tước c’moo 2006, nắc ơy vêy 12 pr’loọng đông pấh băn ting c’roọl nâu. Ting cr’chăl t’ngay, bơr pêê pr’loọng đông nắc ơy chrooi đoọng zên vặ tơợ ngân hàng câl pa’xoọng k’roóc m’ma, bhrợ g’roong lêy băn. T’coóh Bhling Tiên, Trưởng vel Công Dồn, chr’val Zuốih, chr’hoong Nam Giang đoọng năl: Bêl l’lăm ahay c’lâng c’tốch lướt vốch zr’nắh k’đhạp, plêệng k’tiếc cung cắh liêm crêê, đhanuôr nắc lêy băn p’lóh lơi đhơ cơnh vêy, tu cơnh đâu buôn dưr váih pr’lúh cr’ay. Xoọc đâu nắc đhanuôr ơy năl liêm gít lấh mơ đắh bhiệc băn padưr bh’năn p’rơơi: “Tơợ t’ngay tr’nơợp acu ơy năl bhrợ c’roọl đăn k’ruung k’tiếc bhứah liêm. Azi k’đươi moon đhi noo, bhúh xoọng đh’rứah bhrợ padưr. Tước đâu nắc ơy têêm ngăn, 12 pr’loọng zêng doọ dzợ k’rang. Ting lêy lâng bêl ahay nắc z’zăng lấh mơ. Ooy c’bhúh băn padưr âng zi ta luôn k’đươi moon họp 1 tuần mưy chu cắh cậ 1 c’xêê mưy chu. Đhi noo ma tr’zooi tr’zúp, zêng vêy trách nhiệm đh’rứah ooy bh’năn”.

Ha dợ anoo A Viết Luối, vel Công Dồn, chr’val Zuốih, pr’loọng đông t’mêê moót bhrợ cóh c’roọl bh’năn nâu bhui har moon: “Acu kiêng moót cóh c’roọl bh’năn nâu, lêy pr’hay lâng ma tr’zooi tr’zúp đh’rứah liêm. Moon zr’nưm tơợ bêl tơợp bhrợ c’roọl nâu nắc cung vêy bấc pr’loọng ơy pa câl 2, 3 p’nong, cung bơơn zên. Tơợ bêl băn k’roóc nâu nắc pr’ắt tr’mung têêm ngăn lấh, nâu đoo nắc cr’van âng pr’loọng đông. Azi rơơm kiêng ha y chroo vêy pr’đơợ bhrợ t’bhứah lấh mơ dzợ”.

Ooy đợ c’moo tr’nơợp, zâp pr’loọng đông lưm bấc zr’nắh k’đhạp đắh zên, kinh nghiệm băn bhrợ... nắc k’roóc crêê pr’lúh tr’loọ bhíh buum boọp tr’ploóc tr’coóp, zêng t’nooi k’roóc k’noọ ma chêết bil. Cắh ơy lứch, c’moo 2016, bêl thuỷ điện Sông Bung 2 ha voóh nắc lêy zêng bhrợ pa hư g’roong, c’lâng n’coo đác lâng k’roóc ma loong bil cóh đác túh. Zr’nắh k’đhạp ma ặt t’gơn, bơơn lêy zâp ngai ma t’ơớh k’ay loom cắh dzợ cơnh. Hân đhơ cơnh đêếc, tu vêy tinh thần đoàn kết lâng râu moon p’too, zooi zúp đấh loon âng zâp cấp chính quyền, ban ngành vel đông cóh chr’val lâng chr’hoong Nam Giang, zâp pr’loọng đông t’bhlâng dưr zi lấh bhrợ têng padưr cớ. T’coóh Bhling Vinh, Chủ tịch Hội Nông dân chr’val Zuốih, chr’hoong Nam Giang, tỉnh Quảng Nam đoọng năl: “Lâng vel đông chr’val Zuốih, bơơn râu k’rang lêy âng cấp uỷ Đảng cung cơnh chính quyền vel đông liêm buôn đắh padưr pa’xớc kinh tế c’roọl bh’năn. Lấh mơ, nắc băn k’roóc ting c’roọl bh’năn nắc đoo bha’lâng âng vel đông. Zâp c’moo, hội Nông dân chr’val Zuốih pa bhlâng k’rang lêy, pazưm lâng zâp ban ngành ta luôn xay moon, k’đươi đhanuôr padưr pa’xớc c’roọl bh’năn. Rơơm đảng, nhà nước lêy k’rang lêy đoọng bấc lấh mơ dzợ”.

Xoọc đâu, cóh vel đông chr’val Zuốih vêy pazêng 12 c’bhúh pr’loọng đông padưr pa’xớc băn k’roóc ting c’roọl lâng pazêng t’nooi k’roóc k’noọ 40 p’nong. Lấh mơ, chr’val cung k’rong pazưm chóh lêy zâp râu t’nơơm zanươu đhị vel Công Dồn cơnh đinh lăng, ba kích.. cung cơnh zâp râu tơơm chr’nóh n’lơơng liêm crêê cơnh đhr’năng plêệng k’tiếc cóh vel đông, nắc gr’hoót đớc mưy cr’chăl cắh mơ đenh dưr tr’ang liêm, zúp đhanuôr t’bil ha ul pa xiêr đha’rứt nhâm mâng đhị vel đông đay. T’coóh Bhling Hùng, Phó Chủ tịch UBND chr’val Zuốih, chr’hoong Nam Giang, tỉnh Quảng Nam đoọng năl: “Lâng đhr’năng pa dưr pa’xớc pr’ắt tr’mung xoọc đâu đhị vel đông chr’val Zuốih lâng đợ c’moo l’lăm ahay nắc padưr pa’xớc bấc. Lấh mơ nắc c’roọl bh’năn băn k’roóc, padưr chóh keo ting Nghị quyết 03 âng Huyện uỷ. Xoọcd dâu chr’val Zuốih t’bhlâng pa’xiêr tơợ 4,5-5% đợ mơ pr’loọng đha’rứt lâng 0,5-1% lâng pr’loọng đăn đha’rứt. Tơợ đâu tước c’moo 2020 ting Nghị quyết hội đồng nhân dân chr’val pazưm băn mưy đhị, doọ dzợ p’lóh lơi pa hư chr’nóh đhanuôr. Pazưm padưr ting c’lâng mưy chiều liêm choom. xang nặc chr’val pazưm p’têết pazưm zâp pr’loọng, 5 pr’loọng nắc a’tếh nắc mưy c’bhúh bhrợ têng cha pazưm, zúp đhanuôr pa’xoọng zên bơơn bhrợ, têêm ngăn pr’ắt tr’mung”./.

Mô hình trang trại bò giúp người dân miền núi xoá đói giảm nghèo

                                 A Viết Sĩ

Những năm gần đây, ở huyện miền núi Nam Giang, tỉnh Quảng Nam ngày càng xuất hiện nhiều mô hình chăn nuôi trang trại đem lại hiệu qủa kinh tế cao. Trong đó, một số trang trại chăn nuôi bò dần phát triển, giúp người dân xoá đói, giảm nghèo trên quê hương mình. Hôm nay chúng ta cùng tìm hiểu cách làm kinh tế trang trại bò ở xã Zuốih, huyện Nam Giang, tỉnh Quảng Nam qua bài viết của PV A Viết sĩ.

  Ở xã Zuốih, huyện miền núi Nam Giang, tỉnh Quảng Nam đang có nhiều mô hình làm kinh tế hay, hiệu quả. Đặc biệt là mô hình trang trại chăn nuôi bò dần phát triển. Từ nhiều năm nay, nhiều hộ cùng nhau góp vốn, góp con giống để chăn nuôi tập trung và xây dựng mô hình kinh tế trang trại theo hộ gia đình.

Năm 1999, ban đầu có 7 hộ rủ nhau chăn nuôi bò theo mô hình trang trại, mỗi hộ góp một con. Thấy mô hình hay, lại dễ nương tựa vào nhau nên ngày càng có nhiều hộ gia đình tham gia mô hình chăn nuôi trang trại. Bảy năm sau, đến năm 2006 đã có 12 hộ tham gia chăn nuôi theo mô hình này. Theo thời gian, một số hộ gia đình đã tích góp tiền, vay mượn từ ngân hàng mua thêm bò giống, làm hàng rào chăn nuôi... Ông Bhling Tiên, Trưởng thôn Công Dồn, xã Zuốih, huyện Nam Giang cho biết: Trước đây đường xá đi lại khó khăn, thời tiết khắc nghiệt, người dân chủ yếu chăn nuôi thả rông nên bò hay bị dịch bệnh. Gìơ thì người dân ý thức hơn về việc chăn nuôi đàn gia súc: “Ngay từ đầu chúng tôi đã xác định làm trang trại gần bờ sông đất đai phù hợp, rất thuận lợi. Chúng tôi vận động anh em, bà con họ hàng cùng nhau làm mô hình trang trại bò tập trung. Đến bây giờ cơ bản đã đảm bảo, tất cả 12 hộ gia đình đều an tâm không lo lắng nhiều nữa. Trong nhóm hộ chăn nuôi trang trại chúng tôi thường vận động họp nhóm có khi 1 tuần hoặc 1 tháng một lần tuỳ theo thời điểm. Anh em luôn giúp đỡ lẫn nhau, khi có bò của hộ gia đình nào bị thương hay bệnh chúng tôi đều có trách nhiệm về thông báo cho chủ bò”.

Còn anh A Viết Luối, thôn Công Dồn, xã Zuốih, hộ gia đình mới tham gia vào nhóm trang trại chăn nuôi bò vui mừng cho biết: “Tôi thích tham gia vào trong nhóm trang trại bò này vì tôi thấy rất hay, có tình đồng đội, luôn giúp đỡ lẫn nhau. Nói chung từ hồi bắt đầu làm trang trại này cũng có nhiều hộ gia đình đã bán được vài ba con, cũng được cả chục triệu. So với trước đây đường xá đi lại khó khăn, bây giờ thuận lợi rất nhiều, có đường xá, trang trại bò cũng gần đường đi thuận tiện. Từ khi nuôi bò cuộc sống khấm khá hơn có đồng ra đồng vào, giờ gia đình chủ yếu phụ thuộc vào đàn bò, bởi nó là tài sản lớn nhất của gia đình. Chúng tôi mong muốn sau này có điều kiện sẽ mở rộng hơn nữa về trang trại này”.

Trong những năm đầu, các gia đình gặp không ít khó khăn về vốn, kinh nghiệm chăn nuôi...nên bò bị dịch bệnh lở mồm long móng, cả đàn bò gần như chết hết. Chưa hết, năm 2016, khi thuỷ điện Sông Bung 2 vỡ đập, gần như tất cả tường rào, đường ống dẫn nước cũng bị nước lũ cuốn trôi. Khó khăn chồng chất, sự chán nản, mệt mỏi thấy rõ trên khuôn mặt từng thành viên trong nhóm. Nhưng, nhờ tinh thần đoàn kết và sự động viên, giúp đỡ kịp thời của các cấp chính quyền, ban ngành địa phương ở xã và huyện Nam Giang, các gia đình dần vượt qua khó khăn. Ông Bhling Vinh, Chủ tịch Hội Nông dân xã Zuốih, huyện Nam Giang, tỉnh Quảng Nam cho biết: “Đối với địa bàn xã Zuốih, được sự quan tâm của cấp uỷ Đảng cũng như chính quyền địa phương rất thuận lợi về phát triển kinh tế chăn nuôi. Đặc biệt, kinh tế chăn nuôi bò theo kiểu trang trại được xem là mũi nhọn của địa phương. Hàng năm, hội Nông dân xã Zuốih đặc biệt quan tâm, phối hợp với các ban ngành thường xuyên tuyên truyền, vận động bà con phát triển kinh tế chăn nuôi, trồng trọt. Mong Đảng, Nhà nước cần có sự quan tâm hơn nữa”.

Hiện tại, trên địa bàn xã Zuốih có tất cả 12 nhóm hộ gia đình phát triển kinh tế chăn nuôi bò theo mô hình trang trại với tổng đàn bò gần 40 con. Ngoài ra, xã cũng tập trung đầu tư trồng thí điểm cây dược liệu tại thôn Công Dồn như: Đinh lăng, Ba kích..,cũng như các cây nông nghiệp phù hợp với khí hậu, địa hình thổ nhưỡng của địa phương... hứa hẹn một tương lai tươi sáng giúp người dân xoá đói giảm nghèo bền vững ngay trên quê hương mình. Ông Bhling Hùng, Phó Chủ tịch UBND xã Zuốih, huyện Nam Giang, tỉnh Quảng Nam cho biết: “Đối với tình hình phát triển kinh tế-xã hội hiện nay tại địa bàn xã Zuốih so với những năm trước đây thì phát triển rất nhiều. Đặc biệt mô hình trang trại bò, phát triển mô hình trồng keo theo Nghị quyết 03 của Huyện uỷ. Hiện tại xã Zuốih phấn đấu giảm từ 4,5 đến 5% tỷ lệ hộ nghèo và từ 0,5 đến 1% đối với hộ cận nghèo. Từ đây đến năm 2020 theo Nghị quyết hội đồng nhân dân xã tập trung chăn nuôi một chỗ, không thả rông phá hoại hoa màu người dân. Tập trung phát triển kinh tế trang trại theo hướng một chiều có đầu ra đầu vào. Sau đó xã tập trung liên kết lại tất cả các hộ, cứ 5 hộ trở lên là một nhóm liên kết sản xuất, giúp người dân có thêm thu nhập, ổn định đời sống”./.