Chô tước vel Phú Thành, chr’val Mò Ó, chr’hoong Đa Krông, tỉnh Quảng Trị, đhanuôr cóh đâu cắh ngai cắh năl tước p’căn Trần Thị Hân. Hân đhơ lấh 60 c’moo ơy nắc t’coóh Hân nắc mưy ooy đợ apêê bhrợ têng cha choom cóh vel đông lâng bh’rợ băn a’ọc âng đay.

   N’niên váih lâng dưr pậ cóh chr’hoong k’coong ch’ngai Đa Krông, t’coóh Hân cung cơnh đhanuôr cóh đâu bấc lêy zêng bhrợ ha’rêê đhuốch đoọng chấc t’mung. Zâp râu câl bhrợ cóh pr’loọng đông nắc zêng lâng cr’liêng ha’roo, clang nắc pr’ắt tr’mung dzợ bấc zr’nắh k’đhạp. năl gít pr’ắt tr’mung zr’nắh k’đhạp lâng bêl râu ha ul đha’rứt dzợ ặt ga’bọ ta’pưn, t’coóh Hân nắc t’bhlâng dưr bhrợ têng cha k’van lâng tr’pang têy âng đay. Lâng đợ zên chấc k’rong k’tom đợc, t’coóh Hân nắc lêy k’rong băn a’ọc.

    Lalay lâng zâp pr’loọng b’băn n’lơơng, t’coóh Hân cắh vêy câl m’ma a’ọc đơơng chô băn, băn tự ađay chấc lêy băn a’ọc căn đoọng têêm ngăn m’ma. T’coóh Hân taluôn chấc lêy ta’moóh đoọng bhrợ padưr c’roọl, pa’ngăn ha bh’năn bên hân noo ha’ọt, bhrợ đha’hư tưn taách bêl hân noo ch’noong cung cơnh chấc lêy ch’na cha đoọng têêm ngăn padưr pa’xớc âng t’nooi a’ọc. cr’chăl bhiệc băn a’ọc, t’coóh Hân nắc dzợ bhrợ pa’xoọng bhiệc zêệ búah đoọng pa’câl ooy zâp quán cha cha. Lấh mơ lêy pay n’dzắh búah đoọng ha ọc nắc t’coóh Hân dzợ chóh pa’xoọng a’rong, prí đoọng vêy ch’na đh’nắh bấc lấh. t’coóh Hân xay moon: “Acu băn a’cọ lêệ k’noọ 30 c’moo, c’roọl bh’năn tự bhrợ xang nặc k’đươi thợ ting bhrợ. ra’diu acu bhrợ đoọng ha ọc mưy chậu đác pứih xang nặc đoọng cha, bêl đoọng cha đác chriết nắc pay đác đắh giếng cắh vêy chấc đươi đác râu lơơng. A’ọc acu pa’câl cóh đâu liêm têêm ngăn. Acu pazưm lâng bhiệc zêệ búah chấc pa’câl lâng đoọng a’ọc cha n’dzắh. bột nắc acu bhrợ pa’nhoonh m’bứi, dzợ ha mơ nắc lêy xrơớt a’rong đoọng ha ọc cha. Acu băn cung liêm choom, đông cu cung bơơn padưr lấh mơ.”

    Tu năl cơnh băn bhrợ liêm crêê cơnh c’lâng bh’rợ, lâng râu pazưm zư lêy liêm choom âng t’coóh Hân nắc t’nooi a’ọc âng t’coóh cắh ha mơ pa’đhêy pa’dưr pa’xớc lâng đơơng chô bh’nơơn bấc ha pr’loọng đông. Tước đâu, t’coóh Hân nắc ơy vêy mưy t’nooi a’ọc lêệ lấh 30 p’nong lâng 2 a’ọc căn cung ta luôn váih m’ma. Ting lêy mơ 5 c’xêê nắc pa’glúh pa’câl a’ọc mưy chu, zâp rúh pa’câl nắc t’coóh Hân pa chô mơ 30-40 ực đồng. lâng đợ zên pachô đắh a’ọc nâu, t’coóh Hân nắc bhrợ padưr đông xang bhứah liêm, nhâm mâng, mưy t’coóh băn 7 p’nong k’coon cha học liêm choom.

   62 c’moo ơy, zâp t’ngay t’coóh Hân cung dưr méh đấh đoọng zêệ búah, ra’văng đoọng ch’na ha ọc. bhiệc zêl cha’groong pr’lúh cung taluôn t’coóh lêy cha’mêết liêm gít, taluôn khử độc, tiêu trung, zư đoọng zr’lụ c’roọl bh’năn tưn taách, cha’ngaách. Tu cơnh đâu nắc lêệ a’ọc âng t’coóh bơơn bấc ooy năl liêm sạch, chất lượng. cung tu bấc ngai năl cơnh đêếc nắc bấc apêê lướt câl tước đông t’coóh. Nắc bhúh xoọng âng t’coóh Hân, a’ngắh Trần Thị Thắm xay moon: “Acu ắt đăn đông lâng t’coóh Hân, t’coóh lấh 60 c’moo ơy, hân đhơ t’coóh đhưr nắc băn a’ọc liêm choom, zư lêy crêê cơnh c’lâng xa’nay băn bhrợ.lêệ a’ọc âng t’coóh cung sạch liêm, doọ lấh n’xiêng, yêm bhlâng. T’coóh Hân nắc tấm gương đoọng azi ting lêy bhrợ têng.”

Cắh mưy bhrợ têng cha choom, zúp pr’ắt tr’mung padưr pa’xớc liêm choom, t’coóh Trần Thị Hân dzợ ting tr’pác kinh nghiệm b’băn âng đay đoọng ha đhanuôr cóh vel đông. Anoo Hoàng Nhu, cán bộ nông nghiệp chr’val Mò Ó, chr’hoong Đa Krông, tỉnh Quảng Trị đoọng năl: “Pr’loọng đông nâu hân đhơ t’coóh đhưr nắc cung t’bhlâng bhrợ têng cha b’băn, ooy bấc c’moo hanua nắc mưy ooy đợ điển hình tiên tiến đắh b’băn cóh vel đông chr’val. Lâng lấh mơ, t’coóh Hân nắc taluôn zooi zúp đợ pr’loọng đông lơơng padưr pa’xớc đắh b’băn, t’coóh Hân moon pachoom liêm ta’níh đoọng zâp pr’loọng lêy padưr pa’xớc bhiệc b’băn cóh vel đông chr’val. Nâu đoo nắc tấm gương đoọng zâp pr’loọng lêy ta’pưn bhrợ, lâng padưr tinh thần pân’đil zooi zúp đh’rứah đoọng padưr pa’xớc pr’ắt tr’mung cóh vel đông.”

    Xoọc đâu p’căn Trần Thị Hân dzợ rơơm kiêng t’bhlâng bhrợ t’bhứah lấh mơ bh’rợ băn a’ọc âng đay lâng zúp đhanuôr vêy pa’xoọng kinh nghiệm đắh b’băn. Lâng đợ râu liêm choom tơợ bh’rợ b’băn nâu, t’coóh Hân nắc râu hâng hơnh đoọng ha pêê pân’đil lêy ta’moóh pachoom đắh bhiệc tr’xăl cr’noọ bh’rợ, padưr bhrợ têng cha đoọng zi’lấh bhrợ k’van./.

LÀM GIÀU TỪ CHĂN NUÔI

                                                                                         (Ngọc Diệp – Bích Nhật)

     Đến thôn Phú Thành, xã Mò Ó, huyện Đa Krông, tỉnh Quảng Trị, người dân nơi đây không ai là không biết đến bà Trần Thị Hân. Dù đã qua tuổi 60, nhưng bà Hân là một trong những gương mặt sản xuất giỏi của địa phương với mô hình chăn nuôi heo của mình.

     Sinh ra và lớn lên ở huyện miền núi Đa Krông, bà Hân cũng như người dân ở đây đa phần đều làm nông để sinh sống. Mọi chi tiêu trong gia đình đều gắn với hạt lúa, củ khoai nên đời sống kinh tế còn nhiều bấp bênh. Thấu hiểu được cuộc sống vất vả khi bị cái nghèo đeo bám, bà Hân quyết tâm vươn lên làm giàu bằng đôi tay, khối óc của mình. Với số tiền tích cóp được, bà Hân đã mạnh dạn đầu tư nuôi heo.

    Khác với các hộ chăn nuôi khác, bà Hân không mua heo giống về nuôi mà tự mình nuôi lợn nái để đảm bảo nguồn giống an toàn. Bà Hân luôn tích cực học hỏi, tìm tòi để xây dựng chuồng trại, hệ thống sưởi ấm vào mùa đông, làm mát vào mùa hè cũng như tìm nguồn thức ăn để đảm bảo tốc độ sinh trưởng của đàn heo. Bên cạnh việc nuôi heo, bà Hân còn tăng thêm thu nhập bằng việc nấu rượu bỏ cho các quán ăn. Ngoài việc tận dụng bã rượu để cho heo ăn, bà Hân còn trồng thêm sắn, chuối cây để có nguồn thức ăn phong phú hơn. Bà Hân cho biết: “Tôi nuôi heo thịt gần 30 năm, chuồng là tự thiết kế rồi kêu thợ xây. Sáng tôi làm cho heo một chậu nước nóng rồi đổ máng, khi cho ăn nước nguội thì tôi lấy từ giếng lên chứ không cho nước gì lạ hết. Heo mình bán ở đây toàn là heo sạch thôi. Tôi kết hợp nấu rượu, rượu lấy bỏ cho quán còn bã thì cho heo ăn. Bột thì tôi dặm ít thôi, còn lại tôi xắt sắn với hèm cho heo ăn. Tôi chăn nuôi cũng có hiệu quả, nhà mình cũng được cải thiện rõ rệt, thu nhập cũng khá”

   Do biết cách chăn nuôi theo đúng quy trình kỹ thuật, cùng sự chăm sóc chu đáo của bà Hân nên đàn heo không ngừng sinh sản, phát triển và đem lại nguồn thu nhập khá cho gia đình. Đến nay, bà Hân đã có một đàn heo thịt hơn 30 con và hai heo nái vẫn thường xuyên cho nguồn giống. Trung bình mất khoảng 5 tháng để heo xuất chuồng, mỗi lứa heo bán ra bà Hân lãi từ 30 đến 40 triệu đồng. Với nguồn thu từ đàn heo, bà Hân xây dựng được nhà cửa khang trang kiên cố, một tay bà nuôi bảy người con khôn lớn và được ăn học tới nơi tới chốn.

    Ở tuổi 62, hằng ngày bà Hân vẫn dậy sớm để nấu rượu, chuẩn bị thức ăn cho đàn heo của mình. Khâu phòng chống dịch bệnh cho đàn gia súc luôn được bà coi trọng, thường xuyên khử độc, tiêu trùng, giữ cho khu vực chuồng trại luôn thoáng mát, sạch sẽ. Chính nhờ vậy mà thịt heo của bà nổi tiếng khắp xã vì vừa sạch, vừa chất lượng. Chính vì thương hiệu heo sạch của bà Hân, thương lái đều đến tận nhà bà để hỏi mua heo. Là hàng xóm của bà Hân, cô Trần Thị Thắm khẳng định: “Tôi ở gần nhà của bà Hân, bà hơn 60 tuổi rồi, tuy già rồi nhưng mà nuôi heo giỏi, săn sóc theo đúng quy trình chăn nuôi. Thịt heo của bà khi nào cũng sạch sẽ, ít mỡ, săn chắc và rất ngon. Bà Hân là tấm gương để chúng tôi noi theo.”

    Không chỉ làm kinh tế giỏi, giúp đời sống gia đình được cải thiện, bà Trần Thị Hân còn sẵn sàng chia sẻ kinh nghiệm chăn nuôi của mình cho bà con trong thôn của mình. Anh Hoàng Nhu, cán bộ nông nghiệp xã Mò Ó, huyện Đa Krông, tỉnh Quảng Trị cho biết: “Hộ gia đình này mặc dù lớn tuổi nhưng vẫn chịu khó về chăn nuôi, trong những năm qua là một trong những hộ điển hình tiên tiến về chăn nuôi lợn trên địa bàn xã. Và đặc biệt, bà Hân luôn luôn giúp đỡ những hộ gia đình khác muốn phát triển về chăn nuôi, bà Hân luôn hướng dẫn tận tình để các hộ noi theo để phát triển chăn nuôi trên địa bàn xã. Đó là tấm gương để các hộ noi theo, đồng thời phát huy tinh thần phụ nữ giúp nhau để phát triển kinh tế trên địa bàn.”

     Hiện nay, bà Trần Thị Hân mong muốn tiếp tục mở rộng mô hình chăn nuôi heo của mình và giúp đỡ bà con có thêm kinh nghiệm trong chăn nuôi. Với những thành công từ mô hình chăn nuôi này, bà Trần Thị Hân là niềm cảm hứng cho chị em phụ nữ học hỏi về cách thay đổi tư duy, mạnh dạn làm ăn để vươn lên làm giàu./.