Xang bêl glúh đắh trường, hân đhơ ơy bhrợ têng công ty buôn đắh bhrợ têng máy công nghiệp, lâng đợ zên pa’chô cung z’zăng, nắc anoo Đỗ Thành Khoa cóh chr’val Thái Học, chr’hoong Thái Thuỵ, tỉnh Thái Bình dzợ ặt k’noọ lêy bhrợ bhiệc đoọng zúp đhanuôr bhrợ k’van đhị k’tiếc vel đông. C’moo 2012 anoo Khoa nắc tơợp đơơng t’nơơm Sachi, râu tơơm chr’nóh lêy chóh bhrợ đhị k’tiếc Hoà Bình lâng Thái Bình. Tước đâu, xang 5 c’moo, t’nơơm Sachi nắc ơy bơơn bhrợ, đơơng chô bh’nơơn kinh tế dal. PV Nguyễn Hiền vêy bha ar xrặ xay moon ooy gương đha’đhâm chr’nắp nâu.

             Ting tr’pác lâng râu bhiệc lêy pay t’nơơm Sachi, anoo Đỗ Thành Khoa đoọng năl, lâng pr’ắt bh’rợ bhiệc bhrợ, bơơn lướt tước bấc ooy tỉnh, thành phố cóh k’tiếc k’ruung hêê, bơơn lêy đhanuôr chóh bấc râu tơơm chr’nóh đơơng chô bh’nơơn cắh bấc lâng cắh vêy bấc pr’loọng đông đhanuôr chóh t’nơơm công nghiệp đươi dua cơnh khoa học công nghệ. Tơợ râu cr’noọ bh’rợ nâu, c’moo 2012 anoo Khoa nắc âng đơơng t’nơơm Sachi-râu t’nơơm âng bhúh thầu dầu, ta pay đắh Nam Mỹ đơơng chô chóh lêy đhị k’tiếc Hoà Bình. Ting cơnh anoo Khoa nâu đoo nắc t’nơơm chr’nóh liêm chr’nắp, n’jứah nặc t’nơơm lâm nghiệp, nông nghiệp, t’nơơm zanươu lâng t’nơơm pay dầu. cr’chăl tr’nơợp anoo chóh lêy 2 r’bhâu t’nơơm Sachi đhị k’tiếc bhứah 1ha đhị zr’lụ dading bha’đưn chr’hoong Mai Châu, tỉnh Hoà Bình. Hân đhơ cơnh đêếc, tu plêệng k’tiếc cắh liêm buôn nắc t’nơơm chr’nóh ta chóh zêng ma chêết răng. Đoọng bhrợ padưr paliêm có, anoo nắc k’đươi chuyên gia âng đơn vị âng đơơng m’ma tơợ Thái Lan lướt zúp đoọng, bhrợ m’ma đoọng liêm crêê cơnh pr’đơợ plêệng k’tiếc cóh VN. Xang bêl bơơn chóh bhrợ, t’nơơm Sachi dưr váih liêm, anoo Khoa k’rong bhrợ 4 tỷ đồng đoọng ha bhiệc thuê k’tiếc bhrợ t’bhứah k’tiếc chóh 10ha. Xang 6 c’xêê Sachi nắc ơy choom bơơn bhrợ g’lúh tr’nơợp. lâng bhiệc váih pô xang nặc váih p’lêê zâp c’moo nắc mơ 3-5 t’ngay anoo Khoa nắc cậ bơơn bhrợ mưy g’lúh. Anoo đoọng năl, cr’chăl bhrợ têng tơợ 20-30 c’moo, bh’nơơn bơơn bhrợ ting bấc lâng bấc bhlâng tơợ c’moo thứ 3 nắc a’tếh. xoọc đâu, 10ha Sachi đhị Hoà Bình âng anoo Khoa đoọng bơơn bhrợ 10-15 tấn đhị 1 c’moo, lâng chr’nắp k’noọ 1 tỷ đồng zâp c’moo. anoo Khoa đoọng năl:

                 C’moo 2005, acu năl tước râu t’nơơm sachi lâng pr’đươi âng đoo. Hân đhơ cơnh đêếc, nâu đoo nắc râu t’nơơm cắh bool chóh bhrợ cóh k’tiếc k’ruung hêê, tu cắh ơy vêy ngai đơơng chô chóh lêy. Acu lướt vốch ooy Viện lêy cha’mêết nông nghiệp VN lưm zâp đông khoa học, lâng cr’noọ cr’niêng lêy cha’mêết boọp p’rá đoọng đấh vêy âng đơơng râu t’nơơm chr’nóh nâu đơơng chô chóh lêy. Hân đhơ cơnh đêếc, đhị đhr’năng lalua, đoọng p’cắh gít đợ râu chr’nắp âng t’nơơm sachi nắc zâp đông khoa học cung cắh ơy pân p’cắh gít, hân đhơ cơnh đêếc zâp đông lêy cha’mêết nắc ơy động viên acu lêy chóh bhrợ t’nơơm nâu.

                Đhị pr’đơợ prdưr pa’xớc, c’moo 2015, anoo Khoa nắc t’bhlâng lêy chóh cớ 5ha sachi đhị chr’val Thái Học, chr’hoong Thái Thuỵ, tỉnh Thái Bình. Anoo Khoa đoọng năl, râu liêm choom bhrợ t’bhứah k’tiếc chóh t’nơơm chr’nóh Sachi đhị VN, lấh mơ nắc đhị Thái Bình bấc bhlâng, tu bh’nơơn kinh tế dal. Lâng đợ mơ zên k’rong bhrợ 100-150 ực đồng đhị 1ha, xang 2 c’moo, đhanuôr choom pay pachô zên lâng váih lãi, tước c’moo thứ 3 lâng cr’noọ bh’rợ têêm ngăn 150 ực đồng đhị 1 hécta ooy 1 c’moo. anoo nắc buôn âng đơơng m’ma, moon pachoom bhiệc chóh, zư lêy đoọng ha zâp pr’loọng đông kiêng bhrợ k’van tơợ râu t’nơơm nâu. Lâng cr’noọ lêy chóh t’bhứah t’nơơm sachi nâu, lấh mơ 10ha sachi đhị Hoà Bình, 5ha Sachi đhị chr’val Thái Học, c’moo 2016 anoo k’rong bhrợ thuê k’tiếc chóh pa’xoọng 60ha sachi đhị tỉnh Đắc Lắc. lấh mơ, anoo nắc dzợ chóh 2, 3 râu t’nơơm cha p’lêê cơnh bơ Pháp, táo Đài Loan… xoọc đâu anoo âng đơơng m’ma chr’nóh Sachi đoọng ha 2, 3 đơn vị đhị Gia Lai, Đắc Lắc… đhị k’tiếc chóh sachi Thái Bình âng anoo nắc ơy bhrợ đoọng bhiệc ha 10 apêê pabhrợ taluôn, lâng zên bơơn bhrợ 3,5 ực đhị 1 c’xêê… xang moon đắh bh’rợ chóh sachi, t’coóh Đỗ Thanh Hà-chủ tịch UBND chr’val Thái Học đoọng năl:

                Bêl anoo Đỗ Thành Khoa xay moon cr’noọ bh’rợ lâng bơơn râu zooi zúp âng đảng bộ chr’val, bhiệc chóh t’nơơm sachi đhị Thái Bình lâng pr’loọng anoo Đỗ Thành Khoa nắc tr’nơợp âng đơơng liêm choom đoọng ha noo lâng bhrợ đoọng bhiệc bhrợ, lâng zên bơơn bhrợ têêm ngăn đoọng ha bấc apêê pabhrợ cóh chr’val. T’nơơm sachi nắc râu t’nơơm t’mêê váih cóh Thái Bình, hân đhơ cơnh đêếc, bấc chu GS.TS Nguyễn Lân Hùng lâng 2, 3 đông lêy cha’mêết khoa học bêl chô lưm lêy đhị k’tiếc chóh sachi âng anoo Đỗ Thành Khoa nắc nâu đoo nắc râu vêy chr’nắp liêm kinh tế, tu cơnh đâu chính quyền vel đông pabhlâng k’rang lêy lâng xoọc lêy cha’mêết k’tiếc đhị Thái Học đoọng tơợ bh’rợ âng anoo Đỗ Thành Khoa vêy choom đấh bhrợ t’bhứah cóh chr’val đoọng bhrợ c’lâng lướt dưr zi’lấh đha’rứt ha đhanuôr cóh vel đông.

                 Cắh mưy bhrợ têng cha choom, anoo Đỗ Thành Khoa lâng pr’loọng đông taluôn gương mẫu k’đơơng a’cọ đắh bhiệc xay bhrợ zâp xa’nay bh’rợ bhrợ têng âng chr’val k’đươi bhrợ, vêy bấc râu chrooi đoọng ooy xa’nay bh’rợ padưr vel bhươl t’mêê đhị vel đông. Zâp c’moo anoo pazưm lâng chr’val bhrợ têng đoọng ha zâp pr’loọng đông bhrợ têng cha cóh vel đông lướt lêy chi’ớh zâp đhị bhrợ têng kinh tế vêy đươi dua khoc học công nghệ dal đoọng học tập lâng đươi bhrợ ooy bhiệc lalua cóh vel đông, zúp đhanuôr bhrợ k’van liêm nhâm./.

Làm giàu từ cây SaChi

            Sau khi ra trường, dù đã thành lập công ty chuyên về chế tạo máy công nghiệp, với mức thu nhập khá, nhưng anh Đỗ Thành Khoa ở xã Thái Học, huyện Thái Thụy, tỉnh Thái Bình vẫn ấp ủ ý định làm việc nhằm giúp người nông dân làm giàu tại mảnh đất quê hương. Năm 2012 anh Khoa bắt đầu đưa cây Sachi- loại thực vật họ dầu thử nghiệm trồng trên đất Hòa Bình và Thái Bình. Đến nay sau 5 năm, cây Sachi đã cho thu hoạch, mang lại giá trị kinh tế cao. Phóng viên Nguyễn Hiền có bài viết giới thiệu về gương thanh niên tiêu biểu này:

            Chia sẻ về lý do lựa chọn cây Sachi anh Đỗ Thành Khoa cho biết: Với đặc thù công việc, được đi đến nhiều tỉnh, thành phố trong cả nước, nhận thấy bà con nông dân chủ yếu trồng các loại cây nông nghiệp cho thu nhập không cao và rất ít hộ nông dân trồng cây công nghiệp mà áp dụng khoa học công nghệ. Từ suy nghĩ đó, năm 2012 anh Khoa đưa cây SaChi- loại thực vật thuộc họ thầu dầu, xuất xứ từ Nam Mỹ trồng thử nghiệm trên đất Hòa Bình. Theo anh Khoa đây là cây trồng đa tác dụng, vừa là cây lâm nghiệp, nông nghiệp, cây dược liệu và cây lấy dầu. Thời gian đầu anh trồng thí điểm 2 nghìn gốc SaChi trên diện tích 1 ha tại vùng đồi núi huyện Mai Châu, tỉnh Hòa Bình. Thế nhưng do khí hậu không thuận lợi nên cây chết gần hết. Để khắc phục, anh đã mời chuyên gia của đơn vị cung cấp cây giống từ Thái Lan sang giúp việc chăm sóc, nhân giống để phù hợp với điều kiện thổ nhưỡng của Việt Nam. Sau khi được thuần giống, cây Sachi phát triển tốt, anh Khoa đầu tư 4 tỷ đồng thuê đất mở rộng diện tích trồng lên 10 ha. Sau 6 tháng Sachi đã cho thu hoạch lứa đầu tiên. Với đặc thù là ra hoa kết quả quanh năm nên cứ khoảng 3 đến 5 ngày anh Khoa lại thu hoạch một đợt. Anh cho biết, thời gian khai thác từ 20 - 30 năm, sản lượng cao dần và cao nhất từ năm thứ ba trở đi. Hiện nay, 10 ha Sachi tại Hòa Bình của anh Khoa cho thu hoạch từ 10 - 15 tấn/năm, với giá trị gần 1 tỷ đồng mỗi năm. Anh Khoa cho biết:

                " Năm 2005, tôi biết đến loại cây sa chi và công dụng của nó. Thế nhưng đây vốn là loại cây lạ ở nước ta, vì chưa có ai đưa về trồng thử nghiệm. Tôi lặn lội lên Viện nghiên cứu Nông nghiệp Việt Nam gặp các nhà khoa học, với mong muốn tham khảo ý kiến để sớm đưa loại cây này về trồng thử nghiệm. Thế nhưng trên thực tế, để khẳng định những giá trị cây sa chi mang lại thì các nhà khoa học cũng chưa dám khẳng định, tuy vậy các nhà nghiên cứu đã động viên tôi mạnh dạn trồng thử nghiệm”.

                   Trên đà phát triển, năm 2015, anh Khoa tiếp tục trồng thử nghiệm 5 ha Sa-chi tại xã Thái Học, huyện Thái Thụy, tỉnh Thái Bình. Anh Khoa cho biết, tiềm năng mở rộng diện tích trồng cây SaChi tại Việt Nam, đặc biệt ở Thái Bình rất lớn, bởi hiệu quả kinh tế cao. Với mức đầu tư từ 100 - 150 triệu đồng/ha, sau hai năm, người dân có thể thu hồi vốn và có lãi, đến năm thứ ba với mức thu ổn định 150 triệu đồng/ha/năm. Anh luôn sẵn sàng cung cấp giống, hướng dẫn cách trồng, chăm sóc cho các hộ gia đình muốn làm giàu từ loại cây này. Với ý định mở rộng diện tích Sachi, ngoài 10 ha Sachi tại Hòa Bình, 5 ha Sachi tại xã Thái Học, năm 2016 anh đầu tư thuê đất trồng thêm 60 ha Sachi tại tỉnh Đắk Lắk. Ngoài ra, anh còn trồng một số loại cây ăn quả như bơ Pháp, táo Đài Loan…hiện anh đang cung cấp cây giống Sachi cho một số đơn vị tại Gia Lai, Đắk Lắk…Riêng trang trại trồng Sachi tại Thái Bình của anh đã tạo việc làm cho 10 lao động thường xuyên, với mức thu nhập 3,5 triệu/tháng…Đánh giá về mô hình trồng Sachi, ông Đỗ Thanh Hà - Chủ tịch UBND xã Thái Học huyện Thái Thụy, tỉnh Thái Bình cho biết:

             “Khi anh Đỗ Thành Khoa nói ý tưởng và được sự ủng hộ của Đảng bộ xã, việc trồng xây Sa chi tại Thái Bình với hộ anh Đỗ Thành Khoa đã bước đầu mang lại thành công cho anh và tạo việc làm, với mức thu nhập ổn định cho nhiều lao động trong xã. Cây Sa chi là loại cây mới có ở Thái Bình, nhưng nhiều lần GS.TS Nguyễn Lân Hùng và một số nhà nghiên cứu khoa học khi về thăm trang trại trồng Sa chi của anh Đỗ Thành Khoa thì đây là loại cây có giá trị kinh tế cao, vì thế chính quyền địa phương rất quan tâm và đang xem xét nghiên cứu thổ nhưỡng tại Thái Học để từ mô hình điểm của anh Đỗ Thành Khoa có thể sớm nhân rộng trong xã để làm hướng đi thoát nghèo cho bà con nông dân.”

                       Không chỉ làm kinh tế giỏi, anh Đỗ Thành Khoa và gia đình luôn gương mẫu đi đầu trong việc triển khai thực hiện các chương trình hành động do xã phát động, có nhiều đóng góp  vào chương trình xây dựng nông thôn mới tại địa phương. Hằng năm anh phối hợp với xã tổ chức cho các hộ nông dân làm kinh tế giỏi của địa phương đi tham quan các mô hình kinh tế có ứng dụng khoa học công nghệ cao để học tập và áp dụng vào thực tế của địa phương, giúp người dân làm giàu bền vững./.