N’niên lâng dưr pậ cóh muy pr’loọng đong bhrợ ha rêê đhuốch, a noo Tôn Long Nguyên ặt cóh vel 2, chr’val Đắck Sin, chr’hoong Đăk Rlấp, tỉnh Đắc Nông ting bh’rợ ca conh bha bhướp lâng bh’rợ băn a óc rứah.

     C’moo 1995, bêl tơợp tr’pay, díc điêl a noo Tôn Long Nguyên bơơn ca conh ca căn đoọng ặt la lay lâng đoọng 2 p’nong a óc đoọng bhrợ pr’đơợ. Tơợ 2 p’nong a óc n’nâu a nhi a noo âi băn pa dưr r’dợ dưr váih muy cr’năn a óc. Tơợ băn a óc m’ma vel đong, ươi vêy zay brhợ têng, p’zay pa choom bấc tơợ kinh nghiệm a noo âi bơơn câl m’ma a óc bấc lêệ vêy cr’đơơng clơơng lấh mơ m’ma ty. Cơnh lâng loom luônh t’bhlâng bhrợ têng lâng bh’rợ băn a óc tu cơnh đêếc rúh n’đoo pa glúh pa câl a noo công câl m’ma t’mêê đoọng pa dưr cr’năn. Tơợ đhị băn la lêếh ta tứi, a noo pa dưr k’zệt p’nong băn bấc. c’moo 2008, a noo bhrợ t’bhứah c’roọl cơnh lâng dzoóc 20 p’nong a óc căn. Tước nâu câi, c’rool a óc đong a noo âi vêy 60 p’nong a óc căn Yorkshire lâng k’riêng p’nong a óc lêệ lai bhlưa a căn a óc Yorshire lâng conh Landrace.

Anoo Nguyên xay trúih, cóh bh’rợ băn a óc, bh’rợ cha groong pr’lúh cơnh lâng vắc xin lâng pa liêm đong c’rool nắc chr’nắp bhlâng. Tu cơnh đêếc, muy rúh a óc, a noo zêng xrắ t’nil ting p’nong lâng vêy bha ar pa tơ xrắ đớc liêm ta níh đợ râu vắc xin kiêng tiêm ting quy trình. Lấh n’nắc, bh’rợ chơớih pay ch’na ha óc cha công pa bhlâng chr’nắp, đoọng n’jứah k’đhơợng nhâm chất lượng nắc zên đươi dua công doó bấc. ting a noo Nguyên, chơớih pay n’cam ha óc nắc choom ghít tu tơơm, cóh ng’cam vêy râu choom đơớh dưr pậ n’đhang k’đhơợng nhâm đợ đạm liêm crêê zooi ha óc dưr pậ liêm, chất lượng lêệ đha hum yêm. Đươi vêy bh’rợ băn yêm têêm, tu cơnh đêếc rúh a óc n’đoo, ma nứih tước câl moọt tước đong cơnh lâng zên dal lấh tơợ 1000-2000 đồng/kg a óc ma mông t’piing lâng thị trường.

    N’đắh liêm choom âng a noo Nguyên đoọng năl, a óc rứah m’mơ bấc a noo đớc băn mơ đêếc. a noo băn tơợ bêl tơợp rứah pa tước bêl pa glúh pa câl nắc 5 c’xêê, clơợng bêl pa glúh pa câl nắc 100kg/p’nong, zên pa câl a óc p’nong ma mông nắc tơợ 45-50 r’bhâu đồng/p’nong, xang bêl pay lơi zên đươi dua nắc dzợ pay pa chô 1 ức đồng/p’nong. Cơnh lâng 60 p’nong a óc căn, muy c’moo a noo băn dâng 2 rúh, muy rúh 600 a óc lêệ, xang bêl pay lơi zên đươi dua a noo pa chô k’noọ 1 tỷ đồng/c’moo. Lấh n’nắc a noo dzợ đươi dua êế âng a óc đoọng z’bur ha 2 hecta cà phê lâng cao su, muy c’moo a noo c’bơơn bơơn mơ 50 ức đồng/c’moo. N’đắh c’lâng lúh âng bh’nơơn nắc a noo doó k’rang, n’đhơ cắh vêy hợp đồng câl bhlêy, n’đhơ cơnh đêếc zấp bêl a noo pa câl a óc nắc apêê đong bh’zi bhrợ âng chr’val Quảng Tín moọt tước đong pay câl.

    Tơợ muy cha nắc băn a óc la lêếh ta tứi, z’lấh cắh năl đợ mơ bấc zr’nắh k’đháp, tước nâu câi pr’loọng đong a noo âi dưr ta clơ, c’rool bh’nă  nhâm mâng lâng râu pa chôi zấp c’moo yêm têêm. Đươi vêy c’lâng bh’rợ b’băn nhâm mâng vêy râu p’têệt bhlưa apêê pr’loọng đong lâng c’lâng lúh bh’nơơn yêm têêm tu cơnh đêếc cóh cr’chăl ha y a noo Nguyên vêy bhrợ t’bhứah  p’xoọng lâng chơớc lêy c’lâng lướt t’mêê cóh băn a óc.

    Bơơn năl, xoọc đâu cóh vel 2 âng chr’val Đăc Sin, chr’hoong Đăk Rlấp, tỉnh Đắc Nông vêy 14 bhươn a tông vêy tơợ 15-65 p’nong a óc căn. Apêê bhương a tông n’nâu buôn xay trúih kinh nghiệm b’băn tơợ bh’rợ chơớih pay m’ma tước zêl lâng pa dứah cr’ay buôn lum cóh a óc. Apêê pr’loọng công ta luôn tr’xăl a óc conh, rơớt đhr’năng mr’đoo a ham mr’đoo conh, đoọng chô đơơng liêm dal bhlâng cóh băn a óc./.

Đăk Nông: Làm giàu từ chăn nuôi heo bền vững

Theo  Trung tâm Khuyến nông quốc gia

    Xuất thân từ một gia đình làm nghề nông, anh Tôn Long Nguyên ở thôn 2 xã Đăk Sin, huyện Đăk Rlấp, tỉnh Đắk Nông theo nghiệp cha ông với nghề chăn nuôi heo sinh sản.

     Năm 1995, khi mới lấy nhau, vợ chồng anh Tôn Long Nguyên được bố mẹ cho ra ở riêng và cho 2 con heo để làm vốn. Từ 2 chú heo này anh chị đã nuôi phát triển dần thành một gia trại heo.  Từ chỗ nuôi heo giống địa phương, nhờ tính chịu khó, tìm tòi học hỏi kinh nghiệm anh đã mua được giống heo siêu nạc có tính tăng trọng vượt trội hơn giống cũ. Với ý chí quyết tâm làm giàu bằng nghề nuôi heo nên lứa nào xuất bán là anh chị mua giống mới để tăng đàn. Từ chỗ chăn nuôi nông hộ nhỏ lẻ anh phát triển quy mô nuôi vài chục con heo. Năm 2008, anh mở rộng quy mô đàn lên 20 con heo nái. Đến nay, trại heo nhà anh đã có 60 con nái Yorkshire và hàng trăm con heo thịt lai giữa mẹ Yorkshire và bố Landrace.

    Anh Nguyên chia sẻ, trong chăn nuôi heo, việc phòng bệnh bằng vắc xin và vệ sinh chuồng trại là quan trọng nhất. Do đó, mỗi  lứa heo, anh đều đánh số từng con và có sổ sách ghi chép tỉ mỉ những loại vắc xin cần tiêm chủng theo đúng quy trình. Ngoài ra, việc chọn lựa thức ăn cho heo cũng rất quan trọng để vừa đảm bảo chất lượng mà hạ giá thành sản phẩm. Theo anh Nguyên, lựa chọn cám cho heo phải rõ nguồn gốc xuất xứ, trong cám không có chất kích thích nhưng phải đảm bảo độ đạm giúp cho heo tăng trọng tốt, chất lượng thịt thơm ngon. Nhờ phương thức chăn nuôi an toàn nên lứa heo nào,  thương lái cũng vào tận trại để mua với giá cao hơn từ 1.000- 2.000 đồng/kg heo hơi so với thị trường.

    Về hiệu quả kinh tế anh Nguyên cho biết, heo con đẻ ra bao nhiêu anh để lại nuôi thịt bấy nhiêu. Anh nuôi từ khi đẻ đến khi xuất bán là 5 tháng, trọng lượng xuất chuồng trung bình là 100 kg/con, giá bán heo giao động từ 45-50 nghìn đồng/con, sau khi trừ chi phí lãi bình quân 1 triệu đồng/con. Với 60 đầu heo nái, mỗi năm anh nuôi trung bình 2 lứa, mỗi lứa 600 heo thịt, sau khi trừ chi phí anh thu về gần 1 tỉ đồng/năm. Ngoài ra anh còn tận dụng được phân chuồng của heo để bón cho 2 ha cà phê và cao su, mỗi năm anh tiết kiệm được 50 triệu đồng/năm. Về đầu ra của sản phẩm anh không lo, tuy không có hợp đồng mua bán nhưng mỗi lần anh xuất bán heo là thương lái ở lò mổ của xã Quảng Tín vào tận nơi để mua.

Từ một người chăn nuôi heo nông hộ nhỏ lẻ, trải qua bao nhiêu khó khăn, đến nay gia đình anh đã cơ ngơi khang trang, trang trại kiên cố và nguồn thu nhập hàng năm ổn định. Nhờ phương thức chăn nuôi bền vững có sự liên kết giữa các hộ và đầu ra sản phẩm ổn định nên trong thời gian tới anh Nguyên sẽ mở rộng thêm quy mô và tìm những hướng đi mới trong chăn nuôi heo nông hộ. 

     Được biết, hiện tại ở thôn 2 của xã Đăk Sin, huyện Đăk Rlấp, tỉnh Đắk Nông có 14 trang trại có từ 15-65 con heo nái. Các trang trại này thường xuyên trao đổi kinh nghiệm chăn nuôi từ việc lựa chọn con giống đến phòng và điều trị những bệnh thường gặp trên heo. Các hộ cũng thường xuyên đổi heo đực giống, tránh hiện tượng đồng huyết, nhằm mang lại lợi ích kinh tế cao nhất trong chăn nuôi heo./.