Đha nuôr lâng pr’zớc da dêr! Cr’ay đấh chêệt đhị t’nơơm a moọt tu muy râu tri bhrợ t’váih. Nâu đoo nắc râu cr’ay cr’pân bhrợ chêệt ha t’nơơm a moọt, cóh zấp đoo zr’lụ chóh a moọt cóh prang k’tiếc. bấc vel đong cắh choom bhrợ t’bhứah đhăm chóh a moọt cắh cậ nắc col lơi lâng chóh cớ bấc chu công nắc tu cr’ay n’nâu. C’nặt t’rúih “ jưn jứah xay moon ng’cơnh choom bhrợ cha” t’ngay đâu, đha nuôr lâng pr’zớc đh’rứah chơớc năl râu cr’ay n’nâu đoọng năl cơnh cha groong lâng zư x’mir liêm bhlâng ha nang a moọt âng pr’loọng đong.

#Cr’ay đấh chêệt cóh tơơm a moọt choom bhrợ cr’pân tước zấp đoo đoong âng tơơm a moọt… n’đhơ cơnh đêếc, cr’pân bhlâng nắc cóh ríah. Râu tri n’nâu nắc vêy tơợ thuỷ sinh, ha dang tri ặt tước ríah, nắc lum plêêng k’tiếc dzếp dzong, cr’ay buôn dưr băr đấh bhứah, toor ríah cr’đơơng tước bh’rợ đơơng âng đác lâng dinh dưỡng ha tơơm đêêng, bhrợ a moọt buôn u xêo lâng răng pa bhlâng đấh, buôn chêệt z’broọ mật x’ría hân noo boo tơợp hân goóh.

# C’léh âng cr’ay đấh chêệt cóh a moọt

Apêê m’bhốc âng tơơm a moọt cắh choom dưr pậ, ha la nắc rơớc. xang nắc u zroọ tơợ tu xiêr ooy tơơm, xang n’nắc ha la zroọ  lứch lâng răng chêệt

Công vêy đoo tơơm a moỏtăng lâng chêệt p’jớh cắh loon u tr’lêếh n’toọt.

Tơơm a moọt crêê cr’ay buôn nắc đợ hun ặt cóh k’tiếc nắc zêng u xrắh, ríah, tơơm, đoong ha la, đoong t’crô p’lêê zêng xrắh.

Tri bhrợ zrắh tơeơm, ríah bhrợ ha tơơm hooi dzêệt u nặ k’ hêêng.

Cr’ay nắc buôn dưr váih mật hân noo boo ( pa bhlâng nắc mật cr’chăl boo priu, tu bêl đâu k’tiếc chriệt lâng plêêng nắc puíh, nang a moọt ta luôn púih chriệt dzếp dzong. Nâu đoo nắc pr’đơợ âng tri buôn dưr váih.

Cr’ay dưr k’rơ đấh: tơợ bêl dưr váih c’léh tr’nơợp tước bêl tơơm a moọt xêo lâng răng chêệt nắc đhêêng tước 10-15 t’ngay.

# C’lâng cha groong lâng pa dứah cr’ay:

 ĐoỌng pa xiêr râu cắh liêm crêê âng cr’ay, nắc choom đươi dua bấc bh;rợ. bh’rợ choom bhlâng nắc đươi dua liêm đợ bh’rợ tr’nêng cha groong đấh lâng zấp prang.

Chóh a moọt cóh apêê zr’lụ k’tiếc g’búh, doó buôn dzếp dzong cơnh k’tiếc: Bazal, k’tiếc ch’chuốh… cắh choom chóh đhộ buôn bhrợ k’hung ríah. Đhr;năng n’nâu cắh muy dưr váih lâng tơơm chr’nóh zr’lụ clung nắc dzợ dưr váih csh zr’lụ dal tu bhrợ boọng ta pếch chóh buôn t’đong đác boo cóh hân noo boo.

Bhrợ đha nân cắh đoọng đác hooi ooy nang chr’nóh n’nâu dzang nang chr’nóh n’tốh, pa bhlâng nắc đợ nang ặt đăn lâng zr’lụ chóh a crơớt. k’đhơợng lêy liêm bh;rợ tưới đác, cắh đớc cắh zấp đác cóh hân noo p’răng lâng nong lít cóh hân noo boo. Pa xiêr bh’rợ lướt chô âng ma nứih lâng bh’năn tơợ nang chr’nóh âi vêy cr’ay dzang nang chr’nóng a moọt dzợ k’rơ liêm.

Ta luôn bhrợ pa liêm nang chr’nóh cơnh bh’rợ cắt pa liêm pa zêng đoo tơợ k’tiếc dal dâng 25 cm, đoọng boọng a moọt ta luôn bơơn đh’hi, cắt  príh doó pa liêm đợ đoong, ha la crêê pr’lúh lâng đơơng âng óch lơi.

T’bhlâng bón phân hữu cơ đoọng bhrợ t’váih tri zêl đợ tri bhrợ t’váih cr’ay đấh dưr k’rơ, bh’rợ cắh zấp bêl bón phân hữu cơ  buôn chroi đoọng pa dưr tri cr’ay.

Bón phân nang chr’nóh ma mơ, liêm glặp, choom đươi dua p’xoọng phân Nitrat Can xi, phân bón ha la Multi-k, nang sinh thái, MKP Poly feed… đoọng pa dưr Ca, Mg lâng bấc râu lơơng ha tơơm chr’nóh. Bhrợ t’váih vành đai tơơm cha groong đhí, tơơm mặ ặt zâng lâng đhí lâng tơơm râm bhrợ t’váih môi trường đh’hi mát.

Cắh chóh la lấh u xir, đoọng nang chr’nóh ta luôn đh’hi goóh.

Xang bêl pếch boọng chóh, khử trùng k’tiếc lâng bh’rợ cứ 1 mét vuông boọng chóh nắc tưới 2 lít dung dịch z’nươu Treppach Bul 607 SL nồng độ 0,1%( choom năl âi 100 ml z’nươu lục lâng 100 lít đác). oÓ ha vil bêl tưới z’nươu k’tiếc nắc choom u dz’dzếp, ha dang cắh nắc cắh lấh liêm crêê.

Cắh pay m’ma cóh apêê nang chr’nóh a moọt âi crêê pr’lúh. bêl ra văng troom hom ooy dung dịch đác z’nươu. Troom hom xang, âi 1 mét vuông troom tưới 2 lít dung dịch đác z’nươu n’nâu, xang n’nắc dâng 20 t’ngay tưới muy chu. Cắh chóh c’chăl đợ apêê tơơm buôn tri boọ bhrợ đấh chêệt ooy nang chr’nóh a moọt cơnh: troọng đhuur, troọng bhoóc, dzar, prớ, a lui ca đấc, a rọ, cà rốt, súp lơ…

Rơớt bhrợ t’bhrêy cóh tơơm, ríah a moọt đoọng pa xiêr đợ râu tri cr’ay boọ t’váih.

Choom đươi dua ta luôn tr’xăl muy bơr râu z’nươu đhị râu pa choom đoọng âng cán bộ khuyến nông, khuyến lâm đoọng nang a moọt bơơn dưr pậ liêm./.