Cơnh chóh lâng k’rang lêy t’nơơm prí
Thứ năm, 00:00, 24/11/2016

            Prí nắc râu t’nơơm cha p’lêê pa câl liêm buôn bhlầng cóh thị trường, âng chô bh’nơơn z’zăng. Cóh c’nặt t’ruíh “jưn jứah xay moon h’cơnh choom bhrợ cha” t’ngay đâu, a zi nắc xay moon bơr pêê cơnh chóh lâng k’rang lêy prí. Đhanuôr lâng pr’zợc đh’rứah đương xợơng.

          Bêl chóh prí, nắc lêy chớih pay chóh m’ma liêm

          Chới pay t’nơơm m’ma pậ, c’rơ, oó crêê bha ruy pa hư, dal tợơ 0,8-1m, cắt pa lứch riáh lâng 2/3 a xậ. Zập t’nơơm prí nâu nắc lalăm chóh lêy k’chệêt khuẩn lâng za nươu Benlat cắh cợ Bordeaux 2% lalăm.

          Đắh chóh nắc pa ghít bơr pêê râu đâu:

          Ra văng k’tiếc: Đhị vêy bấc đác nong, nắc bhrợ hân lung chóh lalăm, bhậ k’tiếc dal lấh mặt đác tợơ 0,6-1m. Bhứah 5-6m, bhrợ chóh 2 tước 3 hân lung, pếch boọng đhậu 2 chr’đa têy, bhứah 4 n’đắh nắc 2 chr’đa , luúc lâng k’tiếc đắh piing 3-5kg phân hữu cơ.

          Cr’chăl chóh: Prí choom cóh prang c’moo c’xêê, lâng prí a loọng nắc cr’chăl váih k’niing moọt hân noo đhí c’xêê 5, c’xêê 6 dương lịch buôn bhrợ hư k’nuung. Liêm choom bhlầng nắc chóh đhị tợơp hân noo boo, t’nơơm dưr pậ liêm lấh.

          Cơnh chóh bhrợ: lêy xăl cơnh m’ma lâng cơnh đớc loom nhuum. Cơnh c’xu nắc bhlưa apêê t’nơơm chóh nắc 2 mét m’pâng tứơc 3 mét. Pay cuốc pếch boọng pậ lấh m’pur âng prí lâng đhậu lấh 3-4cm. T’moọt m’ma chóh ooy bọong đớc đoọng liêm đhâng xang nắc buy k’tiếc nhar lâng đặ pa nhâm cóh đhiêr boọng chóh đoọng k’tiếc bọo tệêt cóh t’nơơm prí, đớc coh piing boọng 2-3 cm, pay n’jăng plim pa liêm đoọng zư ngăn ha t’nơơm prí t’mêê chóh.

          Ha dang chóh cóh bha đưn nắc đớc mặt cắt âng m’pur t’nơơm m’ma đắh dứp đoọng bêl váih k’nuung prí nắc váih đắh piing. Lâng cơnh đếêc nắc bêl prí vêy k’nuung, apêê k’nuung nắc glú t’nơơm moọt ooy c’loong bhrợ ha t’nơơm prí đa đêêng, doó lấh bhrợ t’nơơm c’lâm plắc.

          Xái đác: Đhị cr’chăl t’nơơm dzợ k’tứi, zập t’ngay tưới 2 chu, t’nơơm dưr pậ tưới zập tuần 2 chu. MoỌt hân noo boo pa ghít tước bhiệc bhrợ têng hệ thống pa hooi đác liêm đoọng bhươn prí, pa bhlầng nắc c’xêê 10, c’xêê 12 dương lịch boo bấc oó đớc prí crêê nong đác.

           G’bur phân lâng k’rang lêy t’nơơm prí:

          Bêl g’bur phân nắc k’rong đhị 3 cr’chăl: Tợơ bêl prí dưr chắt t’viêng, lêy g’bur phân, cr’chăl x’rịa prí dưr pậ lâng ra văng phân hoá mầm hoa; g’bur phân đoọng p’lêê tợơ ơy váih k’nuung. Lâng ếê t’rị k’roóc, phân lân lâng phân Kali nắc lêy g’bur moọt c’xêê 11 lâng c’xêê 12. Ha dợ đạm nắc pác bhrợ 3 chu g’bur moọt 3 cr’chăl cơnh ơy xay moon n’tếh. Choom pha loãng đạm lâng đác đoọng tưới t’nơơm prí.

          Ta luôn dzíc bhơi, căt lơi a xậ răng lâng ch’mệêt lêy đhr’năng pr’lúh cr’ay. Lơi đoo m’bhộc cắh c’rơ liêm, k’rong chất dinh dưỡng đoọng ha t’nơơm căn. Cóh cr’chăl t’nơơm prí váih k’nuung nắc ch’mệêt lêy pa ghít, bêl váih pô trung tính nắc cắt lơi pô conh đoọng pa clợơng k’nuung prí. Cắt pô đhị bêl pleng đhâng lâng pay bloo t’pếêh nắc xứt đhị băng ơy ta cắt n’nặc.

          Cắt lơi loom nhuum lâng đớc loom:

          Cắt lơi loom nhuum nắc ta luôn dâng 1 c’xêê muy chu, pay k’đhao cắt cóh m’pâng bha lầng đăn lâng mặt k’tiếc lâng lơi tu. Nắc lêy đh’léh a xậ đhị bêl pleng p’răng, oó đớc đác nong buôn bhrợ m’bhộc k’hung lâng trơơi ooy t’nơơm căn. Bhiệc đớc loom nắc tợơ bêl chóh đanh mơ 5 c’xêê, đớc đoo m’bhộc ga mắc lâng chắt ch’ngai tợơ t’nơơm căn mơ 20cm, đớc zập m’bhộc vêy 3 t’nơơm đanh mơ 4 c’xêê.

          Pr’lúh cr’ay pa hư t’nơơm prí

          K’đar pa hư m’pur: Acoon nạ nâu pr’hoọm bhoóc, cắp pa hư m’pur prí, chất bài tiết vêy pr’họom rớơc, mịn, bhrợk’hung ríah, bha lầng cắh choom pậ liêm, k’nuung k’tứi, p’lêê cắh choom pậ.

          Cơnh pa dứah: Pa liêm bhươn prí ta luôn, đươi dua Furadan cắh cợ Busudin vước cóh t’nơơm prí cắh cợ đươi m’pan nắc pazêng c’nặt bha lầng prí bhlứah đhị m’pâng đớc cóh prang t’nơơm đoọng coop k’đar.

          Bha ruy pa hư a xậ: Bha ruy t’mêê pr’họom bhoóc vêy bấc bh’luúc. Cắp pa hư a xập lâng crêê ta k’puôl lâng chéh ca coon cóh a xậ. Bha ruy pa hư bấc bhlầng nắc tợơp lâng đhị x’rịa hân noo boo, bấc bhlầng nắc đhị apêê bhươn prí xiêm. Bhiệc cha groong nắc cắt lơi ta luôn đoo a xậ crêê k’puôl lâng k’chệêt bha ruy.

          GoÓh pay k’nuung prí lâng zư lêy:

          Tợơ chóh tước váih k’nuung prí dâng 6-10 c’xêê lâng tợơ bêl váih k’nuung tước goóh pay dâng 60-90 t’ngay lêy ting cơnh m’ma chóh. P’lêê đoọm nắc buôn lêy đắh k’đoóh p’lêê prí.

          Bêl goóh pay k’nuung prí nắc oó đoọng hư tước p’lêê, xang nắc chiết pay ting pơơng trâm ooy za nươu Tecto 0,2% đớc goóh đác, xang nắc đớc cóh thùng bha ar lâng đơơng tước đhị pa câl./.

 

KỸ THUẬT TRỒNG VÀ CHĂM SÓC CHUỐI

 

         Chuối là loại trái cây bán rất chạy trên thị trường, cho thu nhập khá. Trong chuyên mục Cùng nhau bàn cách làm ăn hôm nay, chúng tôi xin giới thiệu một số thông tin về kỹ thuật trồng và chăm sóc chuối. Mời bà con và các bạn tham khảo:

 

        Khi trồng chuối, cần phải chọn giống chuối tốt.

         Chọn cây chuối mập, khỏe, không sâu bệnh cao 0,8 - 1m, cắt sạch rễ và 2/3 lá. Các cây chuối này trước khi trồng nên xử lý thuốc diệt khuẩn Benlat C hay Bordeaux 2%.

              Về kỹ thuật trồng cần lưu ý một số khâu sau:

        -Chuẩn bị đất: Nơi có mực nước ngầm cao, cần phải lên líp trước khi trồng sao cho mặt líp cách mực nước cao nhất từ 0,6-1m. Chiều rộng líp trung bình 5-6m, được trồng 2 hoặc 3 hàng, kích thước hố trồng 40 x 40 x 40 cm, trộn lớp đất mặt với 3-5kg phân hữu cơ.

            -Thời vụ: Chuối được trồng quanh năm, riêng đối với Chuối Cau thì thời điểm trổ trùng vào mùa gió tháng 5- 6 dương lịch dễ làm gãy cổ buồng. Tốt nhất nên trồng vào đầu mùa mưa, cây sinh trưởng tốt cho tỉ lệ sống cao.

           -Khoảng cách trồng: Thay đổi tùy theo giống và kỹ thuật để chồi. Thường thì khoảng cách trồng các gốc chuối cách nhau khoảng 2 mét rưỡi đến 3 mét.Dùng cuốc đào trên hố đã chuẫn bị sẵn 1 lỗ to hơn củ của cây giống và sâu hơn 3-4cm. Giữ cho cây thật thẳng cho đất mịn vào xung quanh và lấy chân dậm đều xung quanh cho chặt, miếng hố lấp cao hơn mặt đất tự nhiên 2- 3cm, lấy rơm, rạ hoặc cỏ khô phủ kín gốc cây trồng để giữ ẩm.

           Nếu trồng trên sườn đồi thì đặt mặt cắt của củ cây giống hướng xuống phía chân đồi để khi cây trổ buồng chuối sẽ ở phía trên. Và làm thế để khi chuối có buồng, các buồng sẽ kéo cây vào phía trong làm cây đỡ bị nghiêng, hạn chế được cây đổ ngã.

            -Tưới nước: Ở giai đoạn cây con, mỗi ngày tưới 2 lần,cây trưởngthành tưới mỗi tuần 2 lần. Vào mùa mưa chú ý làm hệ thống thoát nước tốt cho vườn chuối, nhất là tháng 10-12 dương lịch mưanhiều đừng để chuối bị ngập úng.

               -Bón phân và chăm sóc chuối:

              Khi bón phân cần tập trung vào 3 thời kì: Sau khi cây chuối hồi xanh; bón thúc, giai đoạn chuối sinh trưởng mạnh và chuẩn bị phân hóa mầm hoa; bón thúc cho trái sau khi đã ra buồng. Đối với phân chuồng, phân lân và phân Kali nên bón vào tháng 11 - 12. Còn đạm thì chia làm 3 lần bón vào 3 thời kì như đã nêu trên. Có thể pha loãng đạm với nước để tưới cho cây.

              Thường xuyên làm cỏ, cắt bỏ các cành lá khô và theo dõi tình hình sâu bệnh của cây. Loại bỏ bớt các mần yếu, để tập trung chất dinh dưỡng chocây mẹ. Trong thời gian cây chuối trổ buồng phải thường xuyên theo dõi, khi buồng ra hoa trung tính thì phải cắt bỏ hoa đực để tăng trọng lượng buồng chuối. Cắt hoa vào buổi trưa và dùng tro bếp buộc túm vào vết cắt.

                 - Tỉa chồi và để chồi:

               Tỉa chồi phải thường xuyên khoảng 1tháng/lần, dùng dao cắt ngang thân sát mặt đất và hủy đỉnh sinh trưởng. Nên tỉa vào lúc trời nắng ráo, tránh để đọng nước xung quanh làm chồi con bị thối lây sang cây mẹ. Việc để chồi thực hiện sau khitrồng 5 tháng, chừa cây con mập, khoẻ mọc cách xa cây mẹ trên 20cm, sao cho mỗi bụi có 3 cây cách nhau khoảng 4 tháng.

                  3. Sâu bệnh hại chính đối với cây chuối:

                -Sùng đục củ: Ấu trùng có màu trắng, đục thành những đường bên trong củ, chất bài tiết có màu vàng nâu, mịn, làm thối củ, cây tăng trưởng kém, buồng nhỏ, trái lép không phát triển được.

                  Phòng trị: Vệ sinh vườn chuối thường xuyên, sử dụng Furadan hay Basudin rải trên cổ gốc chuối hoặc dùng bả mồi là những khúc thân chuối bổ đôi úp quanh gốc để bắt thành trùng.

               -Sâu cuốn lá: Sâu non màu trắng đầy phấn. Cắn lá chuối cuộn lại làm nhộng bên trong. Gây hại tập trung vào đầu và cuối mùa mưa, phổ biến nhất trên các vườn chuối xiêm.Biện pháp thông thường là ngắt bỏ các lá bị cuốn và giết sâu.

                   4. Thu hoạch và bảo quản:

                 Từ trồng đến chuối trổ khoảng 6-10 tháng và từ trổ đến thu hoạch khoảng 60-90 ngày tùy theo giống. Thường độ chín của quả được xác định qua màu sắc vỏ, độ no đầy và góc cạnh của trái.

             Lúc thu hoạch tránh làm cho trái bị trầy xước, sau đó tách ra từng nải nhúng vào dung dịch Tecto 0,2% để ráo, đặt vào thùng giấy và vận chuyển đến nơi tiêu thụ./.

 

Tags:

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC