Tri chóh đhị n’jăng nắc muy râu pr’dzăm bấc ngai cha, đhơ cơnh đếêc đoọng vêy pazêng tri t’mêê yêm đha hum nắc lêy bhrợ bấc c’nắt. XoỌc đâu, bấc pr’loọng đong bơơn bh’nơơn dal đươi vêy chóh tri đhị n’jăng. C’nắt t’ruíh “ jưn jứah xay moon h’cơnh choom bhrợ cha” t’ngay đâu, đhanuôr lâng pr’zợc đh’rứah chấc năl cơnh chóh bhrợ tri đhị n’jăng ấ!

        Đắh chóh bhrợ tri đhị n’jăng nắc ahêê pa ghít râu đâu

1.   cr’chăl chóh tri:

Tri chóh đhị n’jăng choom chóh bhrợ prang c’moo. Hânnoo ha pruốt, đăn Tết Nguyên đán, vêy đhí cha cệêt nắc lêy g’đéch đhí, zư ngăn lâng bhrợ mô tri pậ lấh. Hânnoo boo nắc bhrợ chr’tốp cắh cợ tủ n’jăng cợơng lấh đoọng pa xiêr dzệêp dzong, bhrợ nền mô dal oó đoọng dzệêp. Đhị pazêng zr’lụ vêy bấc đhí, đhí k’rơ nắc lêy bhrợ g’roong groong đhí, ra pặ apêê mô tri liêm tíh lâng c’lâng đhí.

2.   Ra văng n’jăng đoọng chóh bhrợ tri

G’bọ n’jăng ting bha nụ. Bhrợ cơnh đâu zêng  n’jăng t’mêê lâng n’jăng goóh cung choom. Ahêê bhrợ cơnh đâu:

G’bọ n’jăng bhứah 1,5-2m, dal 4-8m. Bêl g’bọ nắc zập clang n’jăng dal 20-30cm tưới đác đoọng tri thấm zêng lâng đươi dzung đặ đoọng buôn, g’bọ cớ clang t’tun, bhrợ têng cơnh đếêc tước bêl n’jăng dal 1,3-1,5m. Xang đếêcnắc pay nylon, n’jăng goóh cắh cợ hi la prí g’lọpk pa đhiêr đoọng zư ngăn lâng đác. 2-3 t’ngay t’tun, n’jăng pứih dâng 60-70 độ.

Tợơ ơy pa ngăn n’jăng tợơ 10-12 t’ngay, bêl đếêc nắc  n’jăng u dụu, dal dzợ mơ 8cm-1m. Bêl đâu nắc âng n’jăng g’bọ ting hânluung. Pa liêm đác vôi lalăm pa ngăn. Cơnh đâu bơơn đươi dua đoọng ha n’jăng ơy goóh. N’jăng bơơn trâm ooy đác k’joọc, luúc 3k vôi đhị 100lit đác. Trâm n’jăng cóh đác đoọng k’chệêt tri râu lơơng, rao chất phèn, chất k’rịa cóh n’jăng.

Cr’chăl trâm cóh đác vôi tợơ 20-30 phút, xang đếêc nắc vớt, đớc goóh đác, g’bọ ting bh’nụ bhứah mơ 1,5-2m, dal 4-8m. đặ lâng dzung, pay nylon, n’jăng cắh cợ hi la prí g’lọp pa đhiêr đoọng zư ngăn lâng zư đác.

Cr’chăl đớc nắc 5-6 t’ngay: cóh cr’chăl t’nợơp, tợơ lấh bêl g’bọ 2-3 t’ngay, pa lắh n’jăng muy chu. Ha dang n’jăng lalấh  dzệêp, nắc lêy lơi m’bứi râu k’đập đắh nguôi. Ha dang n’jăng lấh u goóh nắc lêy pa xoọng đác vôi lâng tỉ lệ 3kg vôi đoọng 100lit đác, tưới mơ đhiệp.

Tước t’ngay thứ 5-6 nắc lêy bh’nụ n’jăng. N’jăng đhiệp dzệêp bêl hêê piết lêy vêy t’dzoọt đác nắc mơ liêm. N’jăng liêm đoọng tri choom chắt nắc lêy zập pr’đợơ:

N’jăng nhum bhlầng. pr’hoọm rớơc ang, đha hum âng n’jăng bêl đớc đạnh.

3. Chớih pay m’ma đoọng chóh

Nâu đoo nắc bh’rợ chr’nắp bhlầng, crêê tước bh’nơơn chóh tri. Chớih pay đoo m’ma liêm, crêê c’moo, oó boọ bấc râu, vêy cơnh đếêc nắc vêy âng chô bh’nơơn tri liêm choom bhlầng.

Pr’đợơ m’ma liêm: tri vêy pr’hoọm bhoóc, xâng đha hum cơnh tri chóh đhị n’jăng. Tơ tri ha dưr liêm đhị t’nôm meo. ( đhị bấc t’nôm meo m’ma, bêl tơ dưr pậ, nắc tợơp k’rong váih cr’liêng pr’hoọm bhrôông âng chô bh’nơơn dal). Muy t’nôm meo m’ma clợơng dâng 120g, choom chóh đhị mô tri bhứah 0,5m, dal 0,4-0,5m, liếp dal 4-5m.

Pa ghít lêy pay meo m’ma: oó pay t’nôm meo vêy pr’họom bhrôông tăm, rớơc cơnh p’lêê píh đoọm tu crêê boọ tri cắh liêm. Oó pay t’nôm meo cóh dứp tr’dzọt đác lâng nặ k’dúa.

4. K’rang lêy lâng bơơ pay tri

K’rang lêy mô tri: Lâng tri chóh đhị n’jăng nắc doó đươi chấc bón phân râu rị. tu cóh n’jăng ơy vêy zập chất dinh dưỡng đoọng tri ma mông lâng dưr pậ. ch’mếêt lêy mơ pứih, chriết cóh nắc đoo c’nắt chr’nắp bhlầng đhị bêl chóh bhrợ.

Zư đác mơ đhiệp: bêl ch’mếêt lêy mô tri, pay m’bứu dâng 15-20 n’jéh n’jăng tợơ m’pân hân luung, piết xâng tệt cóh tr’pang têy nắc mơ đhiệp ặ. Ha dang đác cắh vêy hooi đhị tr’pang têy nắc tưới pa xoọng đác. Ha dang lêy đác ơy hooi nắc oó tưới dzợ lâng 2-3 t’ngay t’tun nắc n’jấh lơi áo mô đoọng đác hooi. Cóh hânnoo boo nắc lêy bhrợ chr’pớ tợơ lấh bêl n’jấh lơi áo mô.

Pa liêm đợ chriết, pứih lâng bhiệc tưới đác lâng k’đấp mô: bêl ch’mếêt lêy mô tri, xâng pứih, n’jăng cắh zập đác nắc pau vòi sen tưới, oó tưới k’rơ buôn bhrợ hư a ngoọn tơ lâng tri k’tứi. ha dang ta pứih ha dợ cắh tưới đác nắc lêy pa xiêr n’jăng crêê dzệêp xăl lâng n’jăng goóh đoọng pa xiêr pứih.

Z’lấc n’jăng áo mô: xang gbêl g’bọ mô 5-8 t’ngay, n’jấh lơi áo n’nặc, z’lấh đoọng liêm lâng k’đấp đoọng mô tri. Nắc lêy z’lấc áo mô đoọng g’đéch tơ tri cha ooy nguôi, cắh choom váih tri liêm.

Bơơn tri chóh đhị n’jăng: xang bêl đớc n’jăng 10-14 t’ngay nắc choom bơơn pay: cr’chăl bơơn pay tri nắc lêy ting râumeo lâng cơnh đớc. tri glúh moót t’ngay 12-15; xang đếêc 7-8 t’ngay nắc glúh cớ lâng bơơn pếêh cóh 3-4 t’ngay nắc lứch hânnoo chóh tri ( 25-30 t’ngay).

Cr’chăl pếêh bơơn tri: zập t’ngay pay bơơn 2 chu, t’nợơp nắc bêl ra diu lalăm 6giờ. T’tun nắc dâng 14-15 giờ hi bu. Bơơn pay xang nắc k’đấp pa liêm áo mô.

Cr’chăl bơơn pay tri nắc 7-10 t’ngay. Bh’nơơn âng chô dâng 1,5kg tri t’mêê đhị 1m liết tri. Tri xang bele bơơn nắc pa câl đhị 2-3 giờ. Kiêng đớc đanh tước t’ngay t’tun nắc đớc đhị chriết mơ 10-15⁰C./.