Cắh mặ ắt lâng đhr’năng ha ul đharứt, CCB Cà Văn Inh ắt coh cr’noon Hùn, chr’val Chiềng Cọ, Tp Sơn La ơy pay đươi crêê cơnh rau liêm choom âng k’tiếc da ding âng pr’loọng đông đoọng pa dưr kinh tế bhươn – a bóc- c’rol. Lâng bh’rợ bhrợ têng crêê cơnh, chô đơơng rau liêm choom bấc, bh’rợ kinh tế âng pr’loọng đông t’coóh Inh nắc vêy đhanuôr cóh zr’lụ tước lêy ta moóh, ting chô lêy bhrợ. T’ruíh: Jưn jứah xay moon h’cơnh choom bhrợ cha bêl đâu, đhanuôr lâng pr’zớc chêếc n’năl bh’rợ bhrợ têng kinh tế âng t’coóh Cà Văn Inh ớ.
C’moo 1971, bêl prang k’tiếc k’ruung t’bhlâng zâl arọp Mỹ, công cơnh bấc apêê ta đhâm c’mor n’lơơng cóh zr’lụ, t’coóh Cà Văn Inh lướt bhrợ bh’rợ nghĩa vụ quân sự, lứch ắt pa bhrợ cóh zr’lụ k’noong k’tiếc, xang n’nắc tước zúp zooi pr’zớc Lào. Tước c’moo 1987 ađoo nắc vêy nhà nước đoọng đhêy đươi chế độ bệnh binh lâng quân hàm đại uý.
Xang đợ c’xêê c’moo ắt cóh bộ đội văl chô ooy vel đông, a đoo ta luôn k’rang nắc bhrợ têng cơnh ooy đoọng choom t’bil ha ul đharứt. Lêy cr’noon Hùn vel đông đay k’tiếc la liêm ca crêê, vêy tọm đác nắc choom pa dưr kinh tế bhươn da ding, bhậ bhrợ a bóc băn axiu, ađoo k’noọ vêy cơnh cậ nắc t’bil ha ul đharứt tơợ đâu. T’coóh Cà Văn Inh prá:
Acu k’noọ kiêng t’bil ha ul pa xiêr đharứt, nắc ađay t’bhlâng ta moóh kinh nghiệm âng manuýh bhrợ têng kinh tế choom. Chêếc n’năl ooy râu liêm choom âng khoa học kỹ thuật đươi ooy bh’rợ pa bhrợ, b’băn âng pr’loọng đông đay. P’too pa choom k’điêl k’coon ting bhrợ têng, cơnh chóh cà phê, chóh ga lôốc.
K’noọ xang, t’coóh Inh xay moon lâng k’điêl k’coon bhr’lậ k’tiếc da ding, tọm đác đoọng ha dưr kinh tế bhươn, a bóc, c’rol. C’năl tơợ bh’rợ ta moóh tơợ apêê bh’rợ kinh tế cóh zr’lụ, đh’rứah lâng lớp pa choom ooy khuyến nông vêy a đoo đươi bhrợ ooy bh’rợ pa dưr kinh tế âng pr’loọng đông. T’nơơm ga lôốc nắc vêy pr’loọng đông chóh tơợ bấc c’moo ahay ơy choom pay pa chô, tu đhanuôr chóh bhrợ pa bhlâng bấc nắc đoo bêl váih bấc nắc chr’nắp cậ xiêr, nắc a đoo xăl muy bơr đhăm đoọng chóh bhrợ 200 t’nơơm ga lôốc tam hoa, zập c’moo pay pa chô tước k’zệt tấn, chr’nắp m’bứi bhlâng mơ 8 r’bhâu đồng muy kg. đh’rứah lâng n’nắc, ađoo k’rong chóh bhrợ tơợ 1, 5 hecta cà phê ơy choom pay pa chô, pác lơi zên bhrợ têng pr’loọng đông đoo pay pa chô k’dâng tơợ 50 – 60 ức đồng cóh muy c’moo. Lấh n’nắc, ađoo dzợ pếch 500m2 a bóc băn axiu. Cóh tr’nơớp tu cắh ơy n’năl gít khoa học kỹ thuật ađoo p’lóh băn axiu âng vel đông rau liêm choom ooy kinh tế cắh bấc. ađoo t’bhlâng chêếc n’năl chô đơơng axiu lai p’lóh băn, rau liêm choom nắc dưr váih bấc. đh’rứah lâng bh’rợ băn axiu, pr’loọng đông đoo dzợ băn a ọc, a tứch… cóh c’rol a ọc công vêy k’dâng 20 p’nong a ọc, muy rúh pa câl k’dâng lấh muy tấn hơi a ọc, zập c’moo pay pa chô tơợ 60 – 70 ức đồng. bh’rợ kinh tế âng pr’loọng đông âng đoo pác lơi zên bhrợ têng dzợ pay pa chô 200 ức đồng. ting cơnh kinh nghiệm âng t’coóh Inh: kiêng pa dưr râu liêm choom âng chr’nóh, bh’năn băn nắc ng’xăl ooy cr’noọ bh’rợ. bh’rợ xăl chr’nóh chr’bêết, bh’năn băn, đươi khoa học, kỹ thuật ooy bh’rợ pa bhrợ b’băn nắc chr’nắp pa bhlâng.
Nâu cơy k’tiếc m’bứi, cắh dzợ cơnh ahay. Ahêê nắc k’rong bhrợ muy râu chr’nóh chr’bêết, bh’năn nắc râu bha lâng. Bhrợ têng cơnh ooy đoọng liêm choom nắc ng’đươi khoa học kỹ thuật ooy bh’rợ ch’chóh, b’bêết. xăl chr’nóh chr’bêết, bh’năn đoọng pa dưr dal râu liêm choom, pa dưr thu nhập ha pr’loong đông.
Cắh muy bhrợ t’váih cr’van cr’bhộ ha pr’loọng đông đay, t’coóh Inh nắc dzợ zúp zooi đhanuôr cóh bhươl cr’noon, pazêng apêê hội viên CCB lum pr’ắt tr’mông zr’nắh k’đháp ooy m’ma, kinh nghiệm pa bhrợ, b’băn. T’coóh Quàng Văn Lẻ, Chủ tịch UBND chr’val Chiềng Cọ xay moon:
Azi lêy a noo Cà Văn Inh, bêl ahay nắc Chủ tịch Hội CCB âng chr’val, c’la đoo bhrợ têng k’rơ pa bhlâng bh’rợ pa dưr kinh tế pr’loọng đông. Pa bhlâng nắc ooy chr’nóh chr’bêết, bh’năn băn a đoo bhrợ têng liêm pa bhlâng. A đoo nắc manúyh đoọng ha đhi noo zi lêy lâng pa choom ting bhrợ têng.
T’coóh Cà Văn Inh tr’haanh nắc vêy Nhà nước cher đoọng Huân chương kháng chiến zâl arọp Mỹ hạng 3, Huy hiệu 30 c’moo Đảng, đh’rứah lâng bấc bằng khen, giấy khen n’lơơng âng vel đông cóh bh’rợ đhanuôr bhrợ cha choom. T’coóh Cà Văn Inh nắc la lua manuýh a noo bộ đội Ava Hồ - manuýh CCB cắh ắt lâng đhr’năng ha ul đharứt./.
CỤU CHIẾN BINH KHÔNG CAM CHỊU ĐÓI NGHÈO
Lường Hạnh
Không cam chịu đói nghèo, cựu chiến binh Cà Văn Inh ở bản Hùn, xã Chiềng Cọ, thành phố Sơn La đã tận dụng lợi thế của đất đồi gia đình để phát triển kinh tế vườn-ao-chuồng. Với cách làm khoa học, cho hiệu quả cao, mô hình kinh tế của gia đình ông Inh được bà con trong vùng học tập kinh nghiệm làm theo. Tiết mục “ Cùng nhau bàn cách làm ăn” hôm nay, bà con và các bạn cùng tìm hiểu mô hình làm kinh tế của ông Cà Văn Inh nhé.
Năm 1971, khi cả nước sục sôi chống Mỹ, cũng như bao thanh niên trong vùng , ông Cà Văn Inh lên đường làm nghĩa vụ quân sự, hết đóng quân tại các đồn biên giới, rồi lại sang giúp nước bạn Lào. Đến năm 1987 ông được nhà nước cho nghỉ theo chế độ bệnh binh với quân hàm đại uý.
Sau những năm tháng trong quân ngũ trở về địa phương ông luôn trăn trở làm thế nào mới hết cái đói, cái nghèo. Thấy bản Hùn quê mình đất đai màu mỡ, có nước chảy từ khe suối có thể phát triển kinh tế vườn đồi, đắp đập đào ao thả cá, ông nghĩ rằng có lẽ phải xóa nghèo từ đây. Ông Cà Văn Inh chia sẻ:
Tôi nghĩ muốn xoá đói, giảm nghèo, mình phải cố gắng vươn lên học hỏi kinh nghiệm của những người làm kinh tế giỏi. Tiếp thu các kiên thức về khoa học kỹ thuật vận dụng vào việc sản xuất, chăn nuôi của gia đình mình. Động viên vợ con cùng làm như trồng cà phê, trồng mận hậu.”
Nghĩ rồi, ông Inh bàn với vợ con cải tạo đất đồi, khe lạch để phát triển kinh tế VAC. Kiến thức qua việc học hỏi các mô hình kinh tế trong vùng, cùng các lớp tập huấn khuyến nông được ông vận dụng vào việc phát triển kinh tế của gia đình. Cây mận hậu được gia đình trồng từ mấy năm trước đã cho thu hoạch, nhưng do bà con phát triển rầm rộ nên khi được mùa thì mất giá, nên ông đã chuyển một số diện tích sang trồng hơn 200 cây mận tam hoa, mỗi năm thu được hàng chục tấn mận, giá bình quân 8 ngàn đồng/kg. Cùng với đó, ông đầu tư trồng 1, 5 héc ta cà phê đã cho thu hoạch, trừ chi phí gia đình ông thu được khoảng 50 đến 60 triệu đồng/ năm. Ngoài ra, ông còn đầu tư đào 500 m2 ao thả cá. Ban đầu do chưa nắm được khoa học kỹ thuật ông chỉ thả giống cá địa phương hiệu quả kinh tế không cao. Ông tiếp tục tìm tòi nghiên cứu học hỏi mạnh dạn đưa giống cá lai vào thả, năng suất nâng lên rõ rệt. Cùng với việc nuôi trồng thuỷ sản, gia đình ông còn chăn nuôi lợn, gà...trong chuồng lợn lúc nào cũng có khoảng 20 con lợn thịt, mỗi lứa bán khoảng hơn tấn lợn hơi, mỗi năm gia đình thu được khoảng 60 đén 70 triệu đồng. Mô hình kinh tế của gia đình ông trừ chi phí mỗi năm thu được khoảng 200 triệu đồng. Theo kinh nghiệm của ông Inh: Muốn nâng cao năng suất cây trồng, vật nuôi cần phải thay đối nếp nghĩa cách làm. Khâu chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, áp dụng khoa học, kỹ thuật vào sản xuất chăn nuôi là rất cần thiết:
Bây giờ đất đai hạn hẹp, không như ngày xưa. Chúng ta nên đầu tư thâm canh là chính. Làm thế nào cho hiệu quả, năng suất cao thì nên áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất chăn nuôi. Chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi để nâng cao năng suất lao động, tăng thu nhập cho gia đình.”
Không chỉ làm giàu cho gia đình mình, ông Inh còn giúp đỡ bà con trong bản, các hội viên cựu chiến binh có hoàn cảnh khó khăn về giống, kinh nghiệm sản xuất, chăn nuôi. Ông Quàng Văn Lẻ, Chủ tịch uỷ ban nhân dân xã Chiềng Cọ nhận xét:
Chúng tôi thấy anh Cà Văn Inh, nguyên là Chủ tịch Hội chíên binh của xã bản thân rất nỗ lực trong việc phát triển kinh tế hộ gia đình. Đặc biệt là vấn đề về cây trồng, con nuôi anh ấy rất quan tâm. Anh là tấm gương cho anh em chúng tôi và bà con học tập.”
Ông Cà Văn Inh vinh dự được Nhà nước tặng Huân chương kháng chiến chống Mỹ hạng 3, Huy hiệu 30 năm tuổi Đảng, cùng nhiều bằng giấy khen của địa phương trong phong trào nông dân sản xuất giỏi. Ông Cà Văn Inh thật xứng danh anh bộ đội Cụ Hồ-người cựu chiến binh không cam chịu đói nghèo./.
Viết bình luận