T’coóh Hồ Doãn Hùng nắc mưy ooy đợ đhanuôr t’bhlâng xăl chóh tơơm chr’nóh ting c’lâng liêm choom cóh chr’val Sùng Nhơn, chr’hoong Đức Linh, tỉnh Bình Thuận. C’xêê 4 c’moo n’nắc ahay, xang g’lúh lêy cha’mêết zr’lụ chóh dâu tằm cóh Bảo Lộc-Lâm Đồng, t’coóh Hùng nắc quyết định xăl chóh đhị k’tiếc ơy váih đoọng chóh dâu băn tằm. Lâng m’ma dâu t’mêê F7, nắc chóh xang 4 c’xêê, hi’la t’viêng liêm, pr’loọng đông t’coóh nắc tơợp câl m’ma tằm đơơng chô băn. Xang 1 c’moo xăl chóh, t’coóh Hùng bơơn lêy chóh dâu tằm nắc đơơng chô bh’nơơn liêm dal lấh mơ lâng chóh tơơm chr’nóh lơơng. T’coóh Hùng moon: “Mưy hécta dâu nắc pa câl 5 ruúh tằm. Zâp ruúh 4 hộp. 4 nhân 5 nắc 20 hộp tằm. Pa câl bơơn 200 ực. Lơi jợ đợ mơ pa’glúh câl l’lăm lâng zên công nắc lứch mơ 80 ực, pa chô tơợ mưy hécta dâu bơơn 120 ực”.

Bơơn lêy pa chô zên liêm dal lấh 3 chu lâng chóh tơơm chr’nóh lơơng, bơr pêê đhanuôr lơơng cóh chr’val Sùng Nhơn nắc ơy ting t’bhlâng bhrợ têng bh’rợ nâu. Đhị k’tiếc bhrợ têng l’lăm ahay, anoo Phan Ngọc Út nắc lêy bhrợ pa liêm chóh 4 sào dâu. T’mêê đâu, anoo băn lêy 1 hộp m’ma tr’nơợp. Ooy cr’chăl 13 t’ngay nắc tằm váih k’noọ 45 ký liêm choom, pa câl lâng zên 182 r’bhâu đồng đhị 1 ký, pr’loọng đông anoo pa chô lấh 8 ực đồng. mưy zr’nắh k’đhạp bêl tr’nơợp a’năm, ha dợ zên pa chô bấc lấh a’bhoo lâng a tuông, nắc anoo Út k’noọ lêy bhrợ t’bhứah lấh mơ k’tiếc băn chóh: “Bêl ahay k’tiếc nâu acu chóh a’boo, xang nặc a’tuông. T’mêê đâu xăl chóh nâu. Acu nắc bhrợ mưy ruúh tr’bứi, hân đhơ cơnh đêếc nắc lêy liêm choom, đhr’năng acu bhrợ pa’xoọng t’bhứah cớ 2, 3 sào dzợ”.

Dzoọng đhị k’ruung La Ngà, t’coóh Trương Quang Đến, Trưởng phòng Nông nghiệp chr’hoong Đức Linh chi ol moon ooy ha rêê dâu laliêm, xay moon bêl ahay Đức Linh cung nặc đhị zr’lụ chóh t’nơơm dâu. Bêl đêếc chr’hoong ơy vêy pazưm bhrợ padưr pa’xớc dâu tằm. Hân đhơ cơnh đêếc, xang nặc chóh bhrợ cắh liêm choom lâng hợp tác xã dâu tằm pa đhêy ta lơi ooy c’moo 1990.

Cr’chăl đâu, lâng m’ma dâu t’mêê lâng m’ma tằm t’mêê đh’rứah lâng bhiệc băn chóh hiện đại, bh’rợ chóh dâu băn tằm xoọc vêy padưr pa xớc. M’ma dâu t’mêê váih bấc hi’la, m’ma tằm t’mêê cung doọ buôn váih pr’lúh, buôn băn lâng liêm choom lấh mơ m’ma l’lăm ahay. Pazưm lâng c’lâng bh’rợ t’mêê, tằm ta băn cóh nền xi măng cắh cậ cvóh khung n’loong choọng lưới, doọ dzợ đươi cram, bhiệc đoọng cha cung liêm buôn, k’míah c’rơ zư lêy, nắc đơơng chô bh’nơơn dal.

Đhị tinh thần lêy cha’mêết xăl chóh tơơm chr’nóh, padưr paliêm cớ ngành nông nghiệp đoọng âng đơơng chr’nắp liêm hàng hoá, bhrợ pr’đơợ liêm buôn đoọng ha đhanuôr đhị đơn vị diện tích, t’mêê đâu, chr’hoong Đức Linh nắc ơy moon k’đươi đhuôr chr’val Sùng Nhơn k’đơơng a’cọ padưr pa’xớc bh’rợ, xang nặc nắc t’bhứah cóh prang chr’hoong. Ooy đâu, bhiệc p’têết pa zưm lâng doanh nghiệp, têêm ngăn bhiệc pa câl ha đhanuôr nắc đoo bhiệc bha lâng: “Đh’rứah lâng bhiệc padưr pa’xớc k’tiếc chóh, azu nắc bhrợ pazưm đh’rứah, chấc doanh nghiệp đoọng đh’rứah k’rong câl pay bh’nơơn bh’rợ ha pêê chóh băn dâu tằm xoọc đâu. Đhị tinh thâng nâu, ngành nông nghiệp pa bhlâng k’rang lêy, đh’rứah moon k’đươi doanh nghiệp lâng đhanuôr bhrợ pazưm đh’rứah ting t’ngay ting pa dưr pa xớc lấh”.

Tước đâu, đhị zr’lụ k’tiếc Sùng Nhơn, chr’hoong Đức Linh nắc ơy vêy 16 pr’loọng đhanuôr chóh dâu tămg lâng k’dâng 10 hécta. Cr’chăl hanua, zên câl pay têêm ngăn tơợ 150-180 r’bhâu đồng đhị mưy ký. Ooy mưy c’moo, zâp hécta dâu ta băn bơơn 20 hộp tằm m’ma, pa chô k’dâng 1 tấn kén tơ. Lơi jợ đợ mơ zên pa glúh l’lăm, đhanuôr pa chô lấh 100 ực đồng. zâp bh’rợ liêm choom nâu xoọc đơơng chô zên bơơn bhrợ bấc đhanuôr k’coong ch’ngai chr’hoong Đức Linh, tỉnh Bình Thuận./.

Nông dân thu nhập cao nhờ trồng dâu nuôi tằm 

Việt Quốc

Huyện miền núi Đức Linh, tỉnh Bình Thuận đang khuyến khích nông dân địa phương phát triển mô hình trồng dâu nuôi tằm theo kỹ thuật và giống mới. Hiệu quả kinh tế được đánh giá cao gấp ba lần so với trồng các loại cây màu truyền thống, đang giúp người nông dân ở đây có cuộc sống ngày một khấm khá hơn. 

Ông Hồ Doãn Hùng là một trong những nông dân tích cực chuyển đổi cơ cấu cây trồng theo hướng hiệu quả ở xã Sùng Nhơn, huyện Đức Linh, tỉnh Bình Thuận. Tháng Tư năm ngoái, sau chuyến tham quan vùng trồng dâu tằm ở Bảo Lộc – Lâm Đồng, ông Hùng quyết định chuyển diện tích đất màu hiện có sang trồng dâu nuôi tằm. Với giống dâu mới F7, chỉ trồng sau 4 tháng, lá phủ xanh, gia đình ông bắt đầu mua giống tằm về nuôi. Qua một năm chuyển đổi, ông Hùng nhận thấy hiệu quả mang lại rõ rệt. Cùng một diện tích đất, nhưng nghề trồng dâu tằm cho thu nhập cao hơn nhiều so với trồng cây màu truyền thống. Ông Hùng nhẫm tính: “Một héc-ta dâu trung bình phải được 5 lứa tằm. Mỗi lứa 4 hộp. 4 lần 5 là 20 hộp tằm. Kén thu hoạch bán được 200 triệu. Trừ chi phí công và giống hết khoảng 80 triệu, thì thu nhập từ một héc-ta dâu được 120 triệu.”

Thấy thu nhập từ nghề mới cao gấp 3 lần trồng hoa màu, một số nông dân khác ở xã Sùng Nhơn đã mạnh dạn theo nghề mới. Trên nền đất sản xuất hoa màu trước đây, anh Phan Ngọc Út đã tiến hành cải tạo trồng 4 sào (4.000m2) dâu. Mới đây, anh nuôi thử 1 hộp giống đầu tiên. Trong vòng 13 ngày, tằm cho gần 45 kg kén chất lượng tốt, bán với giá 182.000 đồng một kg, gia đình anh thu về hơn 8 triệu đồng. Chỉ vất vả trong vài ngày mà thu nhập cao hơn so với trồng bắp và đậu, nên anh Út dự tính sẽ mở rộng thêm diện tích. “Trước đây đất này mình trồng cây màu là bắp, rồi đậu. Mới chuyển đổi được mấy tháng. Mình có làm một lứa ít ít, nhưng thấy hiệu quả cao, nên khả năng mình sẽ tiếp tục làm thêm vài ngàn mét vuông (vài sào) nữa.”

Đứng bên dòng La Ngà, ông Trương Quang Đến, Trưởng phòng Nông nghiệp huyện Đức Linh chỉ tay về hướng rẫy dâu mơn mỡn xanh kể rằng trước kia Đức Linh cũng là vùng trọng điểm trồng cây dâu. Lúc đó, huyện từng có hợp tác xã phát triển cây dâu tằm. Tuy nhiên, sau đó việc trồng dâu không còn hiệu quả và hợp tác xã dâu tằm đã giải thể trong thập niên 1990.

Gần đây, với giống dâu mới và giống tằm mới cùng với kỹ thuật nuôi hiện đại, nghề trồng dâu nuôi tằm đang có cơ hội phát triển. Giống dâu mới cho nhiều lá, giống tằm mới cũng ít bệnh, dễ nuôi cho kén chất lượng hơn so với giống truyền thống. Cộng với phương pháp mới  (tằm được nuôi dưới nền xi măng hoặc trên dàn khung gỗ trải lưới, không cần nong tre), việc cho ăn thay phân rất thuận lợi, tiết kiệm công chăm sóc, nên cho hiệu quả kinh tế rất cao.  

Trên tinh thần định hướng chuyển đổi cơ cấu cây trồng, tái cơ cấu ngành nông nghiệp để đưa chuỗi giá trị hàng hóa tăng, tạo lợi nhuận cho người dân trên đơn vị diện tích, vừa qua huyện Đức Linh đã khuyến khích nông dân xã Sùng Nhơn tiên phong phát triển mô hình, sau đó sẽ nhân rộng ra toàn huyện. Trong đó, việc liên kết với doanh nghiệp, ổn định đầu ra cho nông dân là vấn đề then chốt. “Cùng với việc phát triển diện tích, chúng tôi tạo chuỗi liên kết, tìm doanh nghiệp để cùng đầu tư bao tiêu sản phẩm cho người trồng dâu nuôi tằm hiện nay. Trên tinh thần đó, ngành nông nghiệp hết sức quan tâm, cùng vận động lôi kéo doanh nghiệp và nông dân tạo mối liên kết chuỗi giá trị này ngày một phát triển hơn”.

Đến nay, trên vùng đất Sùng Nhơn, huyện Đức Linh đã có 16 hộ nông dân trồng dâu tằm với khoảng 10 héc-ta. Thời gian qua, giá thu mua kén tơ ổn định từ 150.000 – 180.000 đồng/kg. Trong một năm, mỗi héc-ta dâu nuôi được khoảng 20 hộp tằm giống, thu được khoảng 1 tấn kén tơ. Trừ chi phí công cán và tiền giống, nông dân thu lợi nhuận hơn 100 triệu đồng. Mô hình hiệu quả đang mang lại nguồn thu nhập cao cho người dân miền núi huyện Đức Linh, tỉnh Bình Thuận./.