Pr’loọng đong a noo Trần Văn Lương ặt đhị phường Văn Hải, thành phố Phan Rang-Tháp Chàm ơy chóh tơơm nha đam tợơ 6 c’moo hay. Tợơ zr’lụ bhươn bhứah 1 hecta chóh bhơi ra véh lâng hành tỏi, a noo nắc pa liêm k’tiếc, xăl chóh nha đam. Zên k’rong chóh xoọc tr’nợơp đoọng a bh’rợ bhậ bh’nậ đác lâng cala m’ma chóh nắc mơ 50 ức đồng. Tợơ lấh 10 c’xêê k’rang lêy, nha đam đơơng chô bh’nơơn rúh tr’nợơp. Pa tệêt đếêc, bhươn nha đam âng pr’loọng đong nắc zập zêng đơơng chô bh’nơơn zập c’xêê pay muy chu pa tước nâu kêi. Dáp lêy k’dâng zập c’moo bơơn pay 12 chu, lâng đợ bấc lấh 500 tấn. A noo Lương đoọng năl: “Zập hecta cơnh đếêc zập c’moo bơơn mơ 300 ức đồng, tợơ ơy dáp lâng zên k’rong bhrợ têng. Moon za zưm, tợơ tngay vêy tơơm nha đam pr’ặt tr’mông cung tệêm ngăn lấh mơ”.

      Mọot hân noo p’răng bêl ma nuýh đươi dua bấc, chr’nắp nha đam pa câl đhị bhươn nắc 1.500 đồng-1.600 đồng/kg. Ha dợ moọt hân noo boo nắc pa câl mơ 900-1.000 đồng/kg. Lâng chr’nắp nâu, đhanuôr ta luôn vêy bơơn lãi. Ting cơnh apêê k’rong câl, xoọc đâu, đhr’năng đươi dua pr’đươi tợơ nha đam ting t’ngay ting bấc zooi đoọng ha thị trường k’rong câl nha đam t’mêê tệêm ngăn lấh lalăm a hay. T’coóh Huỳnh Hải Tiến, ma nuýh k’rong câl nha đam đhị Phan Rang moon: “Tơơm nha đam nâu apêê pay bhrợ đác ép, pr’đươi pa liêm… moon za zưm, ting cơnh đươi dua âng thị trường, a cu lêy pa câl nắc bấc pa bhlầng. Cung bhui har đoọng ha đha nuôr, zêng lâng ma nuýh k’rong câl dzợ”.

       Nha đam dzợ vêy đh’nớc lơơng nắc Lô hội, nắc t’nơơm chóh cóh k’tiếc bhlầng, liêm choom đoọng ha zr’lụ chuốh lâng chuốh pha truíh biển vêy bấc p’răng cơnh đhị Ninh Thuận. Đươi vêy zêl pr’lúh cr’ay liêm, nắc cóh đhr’năng k’rang bhrợ têng, đhanuôr doó đươi za nươu zư lêy bhơi r’véh, muy bhrợ bhơi, tưới đác lâng g’bur phân nắc choom ặ, zên k’rong bhrợ têng ếp. T’coóh Nguyễn Tín, đhanuôr chóh nha đam đhị zr’lụ truíh biển Phan Rang, Ninh Thuận đoọng năl: “Cơnh  acu cắt xang nắc k’đươi apêê tước pa liêm bhơi, xang nắc câl phân chô g’bur cóh tơơm ríah. Bhrợ têng buôn pa bhlầng, doó đươi xứt za nươu rau rị. Tơơm nha đam nâu g’rưy doó pa hư. Muy bil zên câl phân a năm”.

      Prang tỉnh Ninh Thuận xoọc vêy lấh 330 hecta nha đam. Đhăm chóh  k’rong đơ bhlầng nắc đhị thành phố Phan Rang-Tháp Chàm lâng apêê chr’hoong Ninh Sơn, Thuận Bắc, Ninh Phước. Tơơm chr’nóh nâu ơy zooi bấc đhanuôr vel bhươl z’lấh đha rựt ha dưr ca van lâng pa ghít nâu đoo nắc tơơm chr’nóh đơơng chô bh’nơơn dal cóh đhăm k’tiếc zêng p’răng lâng đhí nâu. T’coóh Phan Quang Thựu, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp lâng Pa dưr pa xớc vel bhươl Ninh Thuận đoọng năl: “Cóh apêê c’moo đăn đâu, tơơm nha đam nắc tơơm chóh bh’nơơn dal bhlầng cóh vel đong tỉnh lâng choom moon nâu đoo nắc tơơm chóh liêm choom bhlầng. Ha dang đhanuôr bhrợ crêê cơnh quy trình, bh’nơơn đơơng chô cóh zập hecta tợơ 350-600 ức đồng zập c’moo. Xooc đâu, tỉnh ơy đoọng nha đam ooy t’nooi 12 rau pr’đươi chr’nóh liêm choom bhlầng âng tỉnh”.

      Lâng bh’nơơn đơơng chô tợơ tơơm nha đam, tỉnh Ninh Thuận xoọc vêy c’lâng xa nay pa dưr tơơm chr’nóh liêm choom nâu cóh đề án cơ cấu cớ ngành nông nghiệp pa tệêt lâng cha groong rau tr’xăl âng pleng k’tiếc. Ting cơnh quy hoạch tước c’moo 2020, đhăm tơơm  nha đam âng tỉnh nắc bơơn lấh 500 hecta. M’jứah lâng bhrợ ta bhứah đhăm chóh, ngành nông nghiệp zúp zooi đhanuôr pa dưr dal bh’nơơn, đh’rứah t’bhlầng bhrợ têng pa tệêt pa zưm pa câl pr’đươi ơy bhrợ têng./.

Nông dân Ninh Thuận khấm khá nhờ cây nha đam 

                                                                  Việt Quốc

Với đặc điểm dễ trồng, nhu cầu tiêu thụ ngày càng tăng, cây nha đam đang là cây trồng lợi thế mang lại nguồn thu nhập ổn định cho nông dân tỉnh Ninh Thuận. Từ 1 héc ta nha đam, ít nhất mỗi năm nông dân thu lợi nhuận hơn 300 triệu đồng.

  Gia đình anh Trần Văn Lương ở phường Văn Hải, thành phố Phan Rang – Tháp Chàm chuyên canh cây nha đam từ 6 năm qua. Từ khu vườn rộng 1 héc-ta trồng rau màu và hành tỏi, anh cải tạo lại đất, chuyển qua trồng nha đam. Vốn đầu tư ban đầu cho việc xây mương nước và mua cây giống khoảng 50 triệu đồng. Sau mười tháng chăm sóc, nha đam cho thu hoạch lứa đầu tiên. Tiếp đó, vườn nha đam của gia đình lại đều đặn cho thu hoạch mỗi tháng một lần cho tới bây giờ. Anh Lương nhẩm tính, trung bình mỗi năm thu hoạch 12 lứa với sản lượng trên 500 tấn: “Mỗi héc-ta như vậy mỗi năm thu nhập được khoảng 300 triệu sau khi đã trừ chi phí đầu tư chăm sóc. Nói chung, từ ngày có cây nha đam, cuộc sống nó cũng ổn định hơn.”

Vào mùa nắng khi nhu cầu cao, giá nha đam tươi bán tại vườn luôn ở mức 1.500 đồng – 1.600 đồng/kg. Còn vào mùa mưa thì bán khoảng 900-1.000 đồng/kg. Với khung giá này, nông dân luôn có lãi. Theo các thương lái, hiện nay nhu cầu đối với sản phẩm từ cây nha đam ngày càng tăng giúp cho thị trường tiêu thụ nha đam tươi ổn định hơn trước. Ông Huỳnh Hải Tiến, thương lái thu mua nha đam ở Phan Rang nói:“Cây nha đam này người ta dùng làm nước ép, mỹ phẩm… Nói chung, theo nhu cầu thị trường, tôi thấy tiêu thụ nhiều. Cũng phấn khởi cho bà con nông dân, kể cả người mua nữa.”

Nha đam còn có tên khác là Lô hội, là loại cây trồng cạn, rất phù hợp với vùng đất cát và cát pha ven biển có nhiều nắng như ở Ninh Thuận. Nhờ kháng bệnh tốt, nên trong quá trình chăm sóc, nông dân không cần dùng đến thuốc bảo vệ thực vật, chỉ cần làm cỏ, tưới nước và bón phân là đủ, chi phí đầu tư thấp. Ông Nguyễn Tín, nông dân trồng nha đam ở vùng ven biển Phan Rang, Ninh Thuận cho biết:“Như mình cắt xong sẽ thuê công tới dọn cỏ, rồi mình mua phân về ngâm mình chạy vào gốc thôi. Nó dễ làm lắm, chứ đâu có xịt thuốc gì đâu mà khó. Đâu có sâu bọ nào ăn cây nha đam này được đâu. Mình chỉ tốn tiền bón phân thôi." 

      Tỉnh Ninh Thuận hiện có hơn 330 héc ta nha đam. Diện tích tập trung chủ yếu ở thành phố Phan Rang – Tháp  Chàm và các huyện Ninh Sơn, Thuận Bắc, Ninh Phước. Ông Phan Quang Thựu, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Ninh Thuận cho biết: Cây trồng này đã giúp nhiều nông dân địa phương thoát nghèo vươn lên khấm khá và được xác định là cây trồng hiệu quả trên vùng nắng gió này. “Trong những năm gần đây, cây nha đam là cây trồng hiệu quả trên địa bàn tỉnh và có thể nói đây là cây trồng có lợi thế. Nếu nông dân làm đúng quy trình, lợi nhuận thu về trên mỗi héc-ta khoảng từ 350 - 600 triệu đồng một năm. Hiện nay, tỉnh đã đưa nha đam vào danh mục 12 sản phẩm nông nghiệp lợi thế của tỉnh.”

Với hiệu quả mang lại từ cây nha đam, tỉnh Ninh Thuận đang có chủ trương phát triển loại cây trồng lợi thế này trong đề án cơ cấu lại ngành nông nghiệp gắn với ứng phó biến đổi khí hậu. Theo quy hoạch đến năm 2020, diện tích cây nha đam của tỉnh sẽ đạt trên 500 héc-ta. Bên cạnh việc mở rộng diện tích, ngành nông nghiệp địa phương còn phối hợp với các ngành liên quan và các doanh nghiệp hỗ trợ nông dân nâng cao kỹ thuật tăng năng suất, đồng thời đẩy mạnh hoạt động liên kết tiêu thụ sản phẩm./.