T’cooh cung lưch loom chroi k’rong c’rơ coh đhr’năng bhrợ têng vel bhươl t’mêê đhị vel đong đay

N’niên lâng dưr pậ toor k’ruung Dà Rơyồng a ral da ding Brah Yàng, t’cooh K’Brệp (74 c’moo) bơơn đhanuôr Kala Kròt chăp bhlầng, k’đươi bhrợ t’cooh bhươl. T’cooh dzợ năc nghệ nhân dân gian ưu tú đăh bh’rợ t’taanh truyền thống âng manuyh K’Ho.

Pazêng bêệ zong zá, a’rê, đha’điêng taanh lâng cram cr’đe bơơn t’cooh taanh bhrợ liêm cra. Căh muy taanh đoọng đươi coh đong, zập tr’naanh âng t’cooh bhrợ năc pa câl lâng bấc đhanuôr kiêng đươi. C’moo hay, vel đong bhrợ lớp tập huấn pa choom t’taanh đoọng ha đhanuôr K’Ho, nghệ nhân K’Brệp năc ơy trực tiếp pa choom đoọng k’nặ 100 cha năc. T’cooh đoọng năl:

“C’la t’cooh taanh zập rau cơnh zong za, a pậ a mung… Bêl vêy ngai câl năc pa câl ting cơnh apêê kiêng đoọng pa xoọng thu nhập. Đọong zư pa dưr bh’rợ t’taanh nâu, xoọc đâu vel đng năc ơy pa căh k’bhuh t’taanh đoọng pa dưr t’bấc bh’nơơn, đoọng ha pêê nghệ nhân đh’rưah pa choom ta mooh lâng bhrợ t’vaih bh’nơơn pr’đươi liêm cra, nhâm mâng lâh, pa câl lâng chr’năp choom lâh”.

Căh muy năc nghệ nhân z’hai, t’cooh K’Brệp năc ma nuyh choom bhrợ cha. Năc ma nuyh tr’nơợp coh vel xăl cơnh cr’noọ bh’rợ cha, t’cooh k’rang lah 5ha cà phê m’ma t’mêê. Xoọc đâu, zập c’moo, pr’loọng t’cooh vêy pa chô 12 tấn cà phê nhân. Lâh mơ, dzợ vêy thu nhập tơợ sầu riêng lâng bơ choh coh bhươn cà phê. 2ha ruộng ha roo pa chô lâh 8 tấn. Lêy t’cooh bhrợ cha liêm choom, bấc pr’loọng đhanuôr coh vel ting pa choom bhrợ. T’cooh K’Brao ặt đhị vel Kala Kròt đoọng năl:

“T’cooh vel K’Brệp năc manuyh tr’nơợp lêy bhrợ cha choom. Bêl choh cà phê t’cooh năc đươi dua khoa học kỹ thuật đhị bhrợ têng, cơnh g’bur phân, zịt za nươu k’chêệt bhơi, tước đác… Đươi cơnh đêêc năc, bhươn cà phê âng đong t’cooh bơơn bh’nơơn dal. Coh bhiệc choh ha roo cung cơnh đêêc, t’cooh năc manuh bhrợ cha choom bhlầng đhị vel Kròt, ha roo đoo bhrợ cung pa chô bh’nơơn dal. T’cooh bơơn zập ngai chăp, đươi a đoo vêy pr’ặt tr’mông ta nih liêm, pa choom đoọng ha pân lơơng ting bhrợ ting lêy cơnh ặt tớt, bhrợ têng cha liêm ta nih”.

Bhrợ têng xa nay bh’rợ vel bhươl t’mêê, t’cooh K’Brệp năc ơy đoọng k’tiếc bhrợ c’lâng. Pr’loọng t’cooh ơy cher đoọng lâh 300 m2 k’tiếc coh loom đong đay, n’jâh lơi g’roong, col tơơm cà phê đoọng t’bhưah c’lâng bhươl. T’cooh cung cher lâh 1.000 m2 k’tiếc ha rêê đoọng t’bhưah c’lâng moọt ooy zr’lụ bhrợ ha rêê. Ting lêy cơnh t’cooh, năc đhanuôr coh vel ơy mr’loom loom ting zooi c’rơ bhrợ têng c’lâng, ngai năc đoọng cr’van, ngai năc chroi c’rơ bhrợ têng zập cr’noọ bh’rợ ha vel  bhươl. Pazêng đhanuôr coh vel ơy chroi k’rong lâh 600 ức đồng đoọng bhrợ c’lâng bê tông, c’lang đác ch’ngaach. T’cooh K’Brẻo ặt vel Kala Kròt đoọng năl: tơợ rau chr’năp âng t’cooh năc tước nâu kêi c’lâng vel bhươl ơy ta bhrợ liêm mâng:

“Lalăm a hay, c’lâng vel bhươl nâu tước hân noo boo năc lụ laach bhlầng, p’răng năc bhrung bhrăng, lướt chô k’đhap zr’năp pa bhlầng, pa bhlầng năc đơơng chô zập bh’nơơn chr’noh tơợ ha rêê ooy đong. Nâu kêi ơy vêy c’lâng bê tông liêm sạch, bhiệc âng đơơng cà phê, bơ, sầu riêng luôn buôn bhlầng, bh’nơơn chr’noh pa câl cung buôn lâh”.

Lâh mơ k’đươi bhrợ vel bhươl t’mêê, t’cooh bhươl K’Brệp dzợ pa zay xay moon zập c’lâng xa nay, chính sách âng Nhà nước; ting pâh bhlêh lơi đhr’năng tr’vay tr’lin đhị vel bhươl. T’cooh K’Hữu cán bộ chr’val Bảo Thuận, tỉnh Lâm Đồng đoọng năl, t’cooh năc ơy chroi k’rong zooi vel đong zư nhâm mâng an ninh trật tự, bhrợ pa dưr pr’ặt tr’mông văn hóa.

“T’cooh K’Brệp năc manuy uy tín lâng đhanuôr vel bhươl zêng chăp a đoo. Ađoo xay moon đoọng ha đhanuôr ting xơợng bhrợ vel bhươl t’mêê, bhrợ c’lâng, c’lang đác ch’ngaach, đươi cơnh đêêc nắc vel bhươl ting liêm pr’hay, aih l’thai lâh. T’cooh vêy ting pâh ooy Hội đồng Giáo xứ Kala năc ađoo bhrợ Chủ tịch Hội đồng, bọop p’rá âng ađoo đhị đong thờ zập ngai ting xơợng, đươi cơnh đêêc năc zập c’lâng xa nay bhrợ têng vel bhươl t’mêê, bhrợ pa dưr pr’ặt tr’mông t’mêê đhị vel bhươl zêng bhrợ liêm choom lâng bơơn bh’nơơn dal”.

Lâng chr’năp âng đay, t’cooh K’Brệp xoọc zư pa dưr bh’rợ truyền thống âng manuyh K’Ho lâng chroi k’rong bhrợ pa dưr pr’ặt tr’mông âng đhanuôr Kala Kròt. T’cooh liêm choom năc đhị đoọng đhanuôr za nươr, năc ma nuyh ta nih liêm đoọng ha lang coon c’châu ting lêy, ting bhrợ pa dưr vel đong k’bhộ ngăn, bhui har./.

GIÀ LÀNG K’BRỆP - NGHỆ NHÂN TÀI HOA, HIẾN ĐẤT XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI

Già làng K’Brệp, dân tộc K’Ho ở thôn Kala Kròt, xã Bảo Thuận, tỉnh Lâm Đồng không chỉ đi đầu trong lao động sản xuất, ông còn là nghệ nhân tài hoa, tâm huyết truyền nghề đan lát truyền thống của người K’Ho. Đồng thời, ông cũng tích cực đóng góp quan trọng vào quá trình xây dựng nông thôn mới tại địa phương

Sinh ra và lớn lên bên con suối Dà Rơyồng hiền hoà dưới chân núi Brah Yàng hùng vĩ,  ông  K’Brệp (75 tuổi) được người dân Kala Kròt yêu quý suy tôn làm Già làng. Ông còn là nghệ nhân dân gian ưu tú về nghề đan lát truyền thống của người K’ho.

Những chiếc gùi, mẹt, rổ, rá bằng tre, nứa dưới tay ông hiện lên sống động, bền chắc và đầy tính nghệ thuật. Không chỉ đan lát để sử dụng trong gia đình, các sản phẩm do ông làm ra được bà con ưa chuộng. Năm ngoái, địa phương mở lớp truyền dạy nghề đan lát cho người dân tộc K’Ho, nghệ nhân K’Brệp trực tiếp truyền dạy cho gần 100 người. Ông cho biết:

“Bản thân già đan lát đủ các loại từ gùi, mẹt, rổ rá… Khi khách có nhu cầu mua sản phẩm thì mình bán theo yêu cầu của họ để có thêm thu nhập, cải thiện đời sống. Để gìn giữ nghề đan lát, hiện, tại điạ phương đã ra mắt hội đan lát để phát triển rộng khắp sản phẩm, học hỏi cùng nhau giữa các nghệ nhân để đan những sản phẩm đan lát đẹp, tinh xảo đáp ứng nhu cầu người dùng, tìm đầu ra cho sản phẩm với giá thành hợp lý nhất”.

Không chỉ là nghệ nhân tài hoa, Già làng K’ Brệp còn là tấm gương sáng trong phát triển kinh tế. Là người đầu tiên trong thôn mạnh dạn thay đổi tư duy sản xuất, ông đầu tư chăm sóc 5 ha cà phê giống mới. Hiện mỗi năm, gia đình ông thu 12 tấn cà phê nhân. Ngoài ra còn có thu nhập từ sầu riêng và bơ trồng xen trong vườn cà phê. 2 ha ruộng lúa nước cho thu hoạch hơn 8 tấn thóc. Thấy ông thành công, nhiều gia đình trong thôn dần học và làm theo. Ông K’ Brao, ở thôn Kala Kròt cho biết:

“Già làng K’ Brệp là người đi đầu trong lao động sản xuất. Trong việc trồng và chăm sóc cà phê, ông là người ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất đầu tiên như bón phân, xịt thuốc trừ sâu, tưới nước… Nhờ vậy, vườn cà phê gia đình ông đạt năng suất cao. Trong việc trồng luá nước cũng vậy, ông cũng là người sản xuất giỏi nên sản lượng luá bội thu ở thôn Kala Kròt. Già làng là một người rất được bà con kính trọng từ lối sống, ứng xử cho đến làm ăn kinh tế”.

Thực hiện Chương trình xây dựng nông thôn mới, già làng K’ Brệp là người đầu tiên tình nguyện hiến đất làm đường. Gia đình ông đã hiến hơn 300 mét vuông đất trước nhà, tháo hàng rào, chặt cây cà phê để mở rộng đường liên thôn. Ông cũng hiến hơn 1.000 mét vuông đất rẫy để mở rộng đường vào khu  đất sản xuất. Noi gương ông, cả thôn cùng chung sức chung lòng, người hiến đất, người góp ngày công, người giúp vật liệu xây dựng các công trình nông thôn. Cả thôn đã đóng góp hơn 600 triệu đồng để làm đường bê tông, xây dựng công trình nước sạch. Ông K’ Brẻo ở thôn Kala Kròt cho biết: từ uy tín cuả già làng mà đến nay toàn bộ đường làng lối xóm trong thôn đều khang trang, sạch đẹp: 

“Trước đây, đường đi lối lại trong thôn mùa mưa bùn đất lầy lội, mùa nắng bụi bặm mù trời, đi lại thật sự khó khăn vất vả, nhất là vận chuyển nông sản từ rẫy về nhà. Giờ đây, khi có đường bê tông sạch đẹp, việc chuyên chở cà phê, bơ, sầu riêng rất thuận lợi và dễ dàng, nông sản làm ra được vận chuyển và tiêu thụ thuận lợi hơn”.

Ngoài vận động xây dựng nông thôn mới, già làng K’ Brệp còn tích cực tuyên truyền chủ trương, chính sách Nhà nước; tham gia hòa giải mâu thuẫn trong cộng đồng. Ông K’ Hữu cán bộ xã Bảo Thuận, tỉnh Lâm Đồng cho biết, già làng đã góp phần quan trọng giúp địa phương giữ vững an ninh trật tự, xây dựng đời sống văn hóa:

“Già làng K’ Brệp là người rất có uy tín và có rất có ảnh hưởng trong cộng đồng. Về vấn đề vận động bà con thực hiện chủ trương xây dựng nông thôn mới, ông có tiếng nói, đi đầu trong phong trào làm đường, xây dựng nước sạch, nhờ vậy bộ mặt thôn làng ngày càng khang trang sạch đẹp, đường làng lối xóm tươm tất. Ông còn tham gia vào Hội đồng giáo xứ Kala với vai trò chủ tịch Hội đồng, tiếng nói cuả ông tại nhà thờ dễ được truyền tải đến với bà con giáo dân nên chủ trương xây dựng nông thôn mới, xây dựng cuộc sống mới tại thôn thực hiện tốt và đã đạt kết quả tích cực”.

Bằng uy tín, tài năng và tâm huyết của mình, già làng K’ Brệp đang giữ gìn, phát huy nghề truyền thống của dân tộc K’Ho và góp phần làm đổi thay diện mạo nông thôn Kala Kròt. Ông xứng đáng là điểm tựa tinh thần, là tấm gương sáng để con cháu noi theo trên hành trình dựng xây quê hương ngày một no ấm, yên vui./.