Coh đêêc căh muy năc vêêl coh phố “đơơng âng liêm c’leh đhr’niêng bh’rợ Tây Nguyên năc dzợ đhị tr’haanh liêm choom bhrợ pa dưr du lịch vêêl bhươl p’têêt lâng zư đơc râu liêm chr’năp âng acoon coh, bhrợ t’vaih c’lâng bhrợ cha nhâm mâng ha đha nuôr. 

Bêl hân noo boo tươc, apêê m’bưr tơơm dã quỳ bơr n’đăh c’lâng vêêl Plei Ơp, tỉnh Gia Lai chơh pô rơơc bhưng ang. Nâu đoo công năc hân noo đha nuôr Plei Ơp ra văng xoot pay ha roo, cà phê lâng bhrợ n’dza, chiing goong ha t’ngay cha ăt bhui har đanh đươnh. Anoo Puih Ly, đha nuôr coh vêêl Plei Ơp đoọng năl, lâh mơ choh bêêt, băn rơơi năc tr’câl tr’bhlêy, dịch vụ, du lịch coh Plei Ơp zêng dưr k’rơ. Ngai vêy bh’rợ taanh dzăc, taanh clăng, bhrợ n’dza căh câ choom tâm goong n’toong chiing, zêng vêy râu pa chô choom hơnh deh. Tr’mông âng đha nuôr nâu câi âi yêm têêm tu cơnh đêêc bh’nhăn đơc bâc râu k’rang pa dưr đhr’niêng bh’rợ âng acoon coh:“Ooy đhr’niêng bh’rợ âi tươc t’ngay truyền thống âng ma nưih Jarai năc zêng bhuôih đong Rông, bhrợ đhr’niêng lơi c’moch, tâm goong n’toong chiing công bơơn zư đơc liêm, căh choom lơi jợ. Tu chiing goong tợơ ahay, lang aconh abhươp đơc đoọng ha ca coon cha chau lang t’tun. N’đhơ lang ahay la lay, nâu câi la lay ă, nâu câi đha nuôr zâp ngai công zêng vêy tr’mông tr’meh têêm ngăn”.

Đha nuôr vêêl Plei Ơp nâu câi vêy bâc bh’rợ đoọng bhrợ têng ha t’mooi: taanh adin, zêệ cha, bhrợ n’dza, taanh zong a pâ, pa choom đoọng ting pâh la lêy tu cơnh đêêc đợ chr’năp văn hóa ty đanh căh muy bơơn zư đơc năc dzợ dưr vaih pr’đơợ đoọng pa dưr k’rơ. T’mooi tươc vêêl Plei Ơp căh muy đoọng moọng lêy, năc dzợ đoọng ma mông, ta mêệng xơợng, bơơn năl lâng hr’luc a đay ooy đhr’niêng bh’rợ liêm pr’hay âng ma nưih Jarai. Pr’căn Hoàng Thị Hảo, t’mooi tơợ Cao Bằng xay moon bêl tươc lum vêêl Plei Ơp:“La lua năc pa bhlâng pr’đoọng, acu bơơn luot ting tour, acu lêy crâng k’tiêc pa bhlâng liêm pr’hay, acoon ma nưih năc liêm ta nih, plêêng k’tiêc liêm tân taach, đh’h đhí”.

Vêêl Plei Ơp xooc vêy bơr c’bhuh chiing goong, muy c’bhuh ma nưih ga rứa lâng muy c’bhuh năc đha đhâm xa dơơr đh’rưah lâng c’bhuh t’nơơt xoang, bh’rợ n’nâu ting t’ngay ting liêm choom lâh. Căh hăt pr’loọng đong, doanh nghiệp coh Pleiku lâng tỉnh Gia Lai âi chơơih pay Plei Ơp năc đhị k’rong bhrợ. Trưởng vêêl Rơ Mah Hur pa bhlâng hâng hơnh tu prang ha rêê ha lai lâng đhr’niêng bh’rợ xooc bơơn pa zum bhrợ coh pa dưr du lịch ha rêê đhuôch - vêêl bhươl:“Bơơn râu k’rang k’rong bhrợ ha vêêl Ơp zi apêê hạ tầng cơnh c’lâng p’rang, đong rông, đong đh’rơơng đoọng k’đhơợng ha âu đơc đhr’niêng bh’rợ liêm pr’hay tơợ lang ahay âng vêêl đong, ha đha nuôr lâng c’la cu công  lêy pa bhlâng choom p’rơơm. Đha nuôr bơơn pa choom đoọng muy lớp ooy du lịch, năl cơnh ăt prá lâng t’mooi, đha nuôr công p’zay pa choom đoọng năl cơnh ăt prá lâng t’mooi đoọng tơợ đêêc choom pa dưr du lịch liêm choom lâh”.

Zooi đh’rưah lâng đha nuôr, apêê cơ sở kinh doanh lâng chính quyền vêêl đong công t’bhlâng zooi đh’rưah pa dưr du lịch. Pr’căn Trần Thị Trà My, Phòng Văn hóa - xã hội phường Pleiku đoọng năl, chính quyền vêêl đong âi xay moon ghit c’lâng pa dưr vêêl Plei Ơp dưr vaih vêêl du lịch vêêl bhươl cơnh liêm choom bhlâng, p’têêt lâng zư đơc đhr’niêng bh’rợ âng ma nưih Jarai.“Pa bhlâng bhui har năc apêê bh’rợ n’nâu âi bơơn đơp râu mr’cơnh loom ting pâh bhrợ âng đha nuôr vêêl Ơp. Xooc đâu đha nuôr vêêl Ơp âi ra văng ha bh’rợ t’pâh t’mooi lâng bhrợ têng ha t’mooi tươc la lêy bơơn năl ooy đhr’niêng bh’rợ lang a hay, ooy ch’na dh’năh âng Jarai… Pa bhlâng rơơm kiêng coh cr’chăl tươc tour du lịch vêy bâc ngai năl tươc, đha nuôr vêêl Ơp bơơn bhrợ đoọng bâc lâng liêm lâh mơ ha t’mooi”.

Đhị pr’ăt tr’mông ha rưưng ha grưc âng phố da ding Pleiku, vêêl Plei Ơp xooc tr’xin dưr vaih đhị du lịch vêêl bhươl liêm pr’hay. đha nuôr lâng t’mooi tươc đâu, n’jưah bơơn ăt dhdị râu yêm têêm liêm pr’hay, n’jưah bơơn năl apêê đhr’niêng bh’rợ âng đha nuôr. Đha nuôr vêêl Plei Ơp xooc đh’rưah bhrợ pa dưr muy vêêl Jarai liêm pr’hay n’jưah liêm âng đô thị lâng vêêl bhươl, n’jưah liêm têêm lang nâu câi p’têêt lâng liêm âng lang ahay./.

LÀNG PLEI ƠP GIỮ BẢN SẮC JARAI, TẠO SINH KẾ BỀN VỮNG

Giữa lòng phố núi Pleiku, tỉnh Gia Lai, làng Plei Ơp của đồng bào Jarai nhỏ bé, yên bình đang từng ngày chuyển mình mạnh mẽ. Nơi đây không chỉ là làng trong phố” mang đậm sắc màu văn hóa Tây Nguyên, mà còn là điểm sáng trong phát triển du lịch cộng đồng gắn với bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, tạo sinh kế bền vững cho bà con. 

Khi mùa mưa tới, những khóm dã quỳ hai bên đường làng Plei Ơp, tỉnh Gia Lai càng rực rỡ. Đây cũng là mùa bà con Plei Ơp chuẩn thu hoạch lúa, cà phê và sửa soạn rượu cần, cồng chiêng cho những ngày ăn năm, uống tháng. Anh Puih Ly, người dân ở Plei Ơp cho biết, ngoài trồng trọt, chăn nuôi thì thương mại, dịch vụ, du lịch ở Plei Ơp đều phát triển. Người có nghề đan mây-tre, nghề dệt, làm rượu cần hay giỏi diễn tấu cồng chiêng, đều có thu nhập đáng kể. Kinh tế của bà con bây giờ đã ổn định nên càng dành nhiều sự quan tâm phát huy văn hóa truyền thống:“Về phong tục cứ đến ngày truyền thống của người Jarai thì đều cúng nhà rông, làm lễ bỏ mả, đánh cồng chiêng vẫn luôn được lưu giữ, không thể bỏ được. Vì cồng chiêng từ thời xưa, thời ông nội, ông ngoại để lại để truyền đạt lại cho lớp trẻ sau này. Tuy rằng trước kia khác, xã hội bây giờ khác rồi, giờ bà con ai cũng có kinh tế ổn định.”

Bà con làng Plei Ơp bây giờ có nhiều hoạt động để phục vụ du khách: dệt thổ cẩm, nấu ăn, làm rượu ghè, đan lát, hướng dẫn tham quan nên những giá trị văn hóa truyền thống không chỉ được gìn giữ mà còn trở thành nguồn lực để phát triển. Khách đến làng Plei Ơp không chỉ để ngắm cảnh, mà để sống chậm, lắng nghe, cảm nhận và hòa mình vào không gian văn hóa đặc trưng của người Jarai. Bà Hoàng Thị Hảo, du khách đến từ Cao Bằng chia sẻ khi tới thăm làng Plei Ơp.“Thật sự là rất là may mắn, tôi được đi theo tour mình thì thấy rất là đẹp, phong cảnh rất là đẹp và con người ở Gia Lai thì rất là thân thiện, khí hậu thì mát mẻ rất phủ hợp cho khách đi du lịch ở Gia Lai”.

 Làng Plei Ơp hiện có hai đội cồng chiêng, một đội người lớn và một đội thanh thiếu niên cùng đội múa xoang, hoạt động ngày càng tích cực. Không ít hộ dân, doanh nghiệp ở Pleiku và tỉnh Gia Lai đã chọn Plei Ơp là nơi đầu tư. Thôn trưởng Rơ Mah Hur rất tự hào vì cả nương rẫy và văn hóa đang được hợp nhất trong kế hoạch phát triển du lịch canh nông- cộng đồng.“Được sự quan tâm đã đầu tư cho làng Ớp chúng tôi các hạ tầng như đường xá, nhà rông, nhà sàn để giữ lại bản sắc văn hóa truyền thống của địa phương, cho bà con và bản thân tôi cũng thấy rất tiềm năng. Người dân được học một lớp về du lịch, biết ách ứng xử với khách, bà con cũng hăng hái học để biết cách ứng xử với khách để từ đó phát triển du lịch”.

 Sát cánh cùng người dân, các cơ sở kinh doanh và chính quyền địa phương cũng tích cực đồng hành phát triển du lịch. Bà Trần Thị Trà My, Phòng Văn hóa - Xã hội phường Pleiku cho biết, chính quyền địa phương đã xác định rõ định hướng phát triển làng Plei Ơp trở thành làng du lịch cộng đồng kiểu mẫu, gắn với bảo tồn văn hóa dân tộc Jarai.“Rất vui mừng là các hoạt động này đã nhận được sự đồng thuận tham gia của nhân dân làng Ơp. Về cơ bản thì hiện tại người dân làng ớp đã sẵn sàng cho việc đón và phục vụ du khách đến tham quan trải nghiệm về văn hóa, về nghề truyền thống, về ẩm thực Jarai… Rất mong trong thời gian tới tour du lịch sẽ nhiều người biết đến, người dân làng Ơp được phục vụ nhiều du khách hơn nữa”. 

Giữa cuộc sống hối hả của phố núi Pleiku, làng Plei Ơp đang từng bước trở thành điểm du lịch cộng đồng đầy bản sắc. Người dân và du khách tới đây, vừa tận hưởng sự bình yên mộc mạc của làng quê, vừa được trải nghiệm các giá trị văn hóa. Bà con làng Plei Ơp đang cùng nhau định hình một ngôi làng Jarai hài hòa giữa đô thị và hồn quê, giữa truyền thống và hiện đại./.