Nâu đoo năc bh’rợ văn hóa tr’haanh chr’năp, âng Dự án 6 (Bh’rợ xa nay cr’noọ cr’niêng k’tiêc k’ruung) ooy zư lêy lâng pa dưr chr’năp văn hóa truyền thống liêm chr’năp âng acoon ch p’têêt lâng pa dưr du lịch vêêl bhươl nhâm mâng đhị Lâm Đồng.

Vêêl truyền thống ma nưih K’Ho (coh vêêl Klong Trai 1, chr’val Di Linh, tỉnh Lâm Đồng) bhrợ liêm pr’hay tu 5 đong đh’rơơng ga ving đhị muy đhăm tang bhưah. Nâu đoo căh muy đhị ăt bhrợ za zum, bhrợ têng apêê bhiêc bhan năc dzợ đhị ra pă pa căh đợ bh’nơơn đhr’niêng bh’rợ pa căh cớ pr’ăt tr’mông công cơnh đhr’niêng bh’rợ tơợ đanh âng ma nưih K’Ho. Nâu đoo công năc zr’lụ bhui har bhrợ têng du lịch vêêl bhươl.

Đhị đâu, đha nuôr âi bhrợ bhiêc bhan Nô Lir bong (Cha ha roo t’mêê) âng đha nuôr K’Ho Sre. T’cooh vêêl K’breo coh chr’val Di Linh đoọng năl, bhiêc bhan Nô lir bong căh muy năc đoọng zooi đha nuôr zư đơc c’leh liêm pr’hay đhr’niêng bh’rợ năc dzợ t’đang t’pâh t’mooi ch’ngai đăn. “Vêêl truyền thống âng ma nưih K’Ho năc đhị k’đhơợng zư đơc bhrợ pa dưr, giao lưu, bhrợ têng apêê bhiêc bhan truyền thống âng ma nưih K’ho ahay cơnh văn hóa chiing goong, bhuôih c’rơ tr’mung, bhuôih ha roo, bhuôih ca văr hân noo choor. Coh đêêc, pa bhlâng năc năc bhiêc bhan cha ha roo t’mêê, muy coh bâc bhiêc bhan ga măc, liêm pr’hay bhlâng âng ma nưih K’Ho cơnh lâng cr’noọ cr’niêng boo crêê đhí liêm, hân noo bhrợ têng choor châc, vêêl manang bhreh k’rơ. Nâu đoo năc đợ c’leh đhr’niêng bh’rợ ty đanh âng ma nưih K’ho rơơm kiêng zư đơc ha ca coon cha chau”.

Đhị Vêêl truyền thống ma nưih K’Ho ta luôn vêy c’bhuh nghệ nhân, t’cooh vêêl, ma nưih năl ghit ooy đhr’niêng bh’rợ ty đanh, zooi t’mooi tươc chơơc bơơn năl, pa chăp ch’mêêt lêy. Pa bhlâng năc, đhị đâu vêy Câu lạc bộ Chiing goong chr’val Di Linh cơnh lâng 14 cha năc, bâc năc đha đhâm c’mọor. Amoó Tam Bộ Thơ (n’niên 1990) - Chủ nhiệm Câu lạc bộ đoọng năl, đh’rưah lâng bhrợ têng đhị Vêêl văn hóa, câu lạc bộ ta luôn cha ơh pa căh đhị apêê du lịch cơnh tran đac Bồ Bla, tran đac Li Liang, aboc bha nâ đac Kala… năc đoọng xay pa căh đhr’niêng bh’rợ truyền thống, liêm pr’hay âng ma nưih K’Ho. “Apêê coh Câu lạc bộ lâh mơ chroi đoọng m’bứi ha bh’rợ k’đhơợng zư đơc đhr’niêng bh’rợ truyền thống acoon coh, dzợ xay truih râu pr’hay liêm âng chiing goong - múa xoong truyền thống âng ma nưih K’Ho tươc lâng t’mooi đoọng pa dưr bh’nơơn bơơn bhrợ, bhrợ bhr’lâ pr’ăt tr’mông moot bêl hân noo doó tr’vâng.  Lâh apêê zr’lụ du lịch, apêê trung tâm bhrợ têng bh’rợ tr’nêng đhị vêêl đong năl tươc, xooc Câu lạc bộ bơơn acu xay truih, xay pa căh đhị apêê mạng xã hội, facebook, tiktok… Cơnh bhrợ n’nâu zooi Câu lạc bộ bơơn t’mooi năl đơơh lâh”.

Chr’val Di Linh, đhị vêy c’lâng 28 lâng c’lâng 20 lươt z’lâh, năc đhị p’têêt pa zum c’lâng p’rang bhlưa Gia Nghĩa tươc Phan Thiết, Đà Lạt tươc thành phố Hồ Chí Minh. Đhị đâu vêy crâng ca coong cơnh crâng h’ngoo, bha nâ đac, tran đac Li Liang… đh’rưah lâng c’leh liêm la lay âng ma nưih K’Ho, năc pr’đơợ pa dưr du lịch crâng đac - văn hóa. T’cooh K’Brơt- Phó Ban K’đhơợng lêy vêêl Truyền thống K’Ho, đoọng năl: “Tơợ t’ngay bhrợ xang vêêl văn hóa âi vêy bâc bh’rợ tr’nêng bơơn bhrợ têng cơnh hội hợp prá xay bh’rợ chr’năp âng vêêl, t’pâh bâc c’bhuh t’mooi tươc lum lêy, chơơc bơơn năl đhr’niêng bh’rợ tơợ miền Tây, tơợ zr’lụ Di Linh. Cr’chăl tươc, coh c’xêê 10, vêêl văn hóa vêy bhrợ têng bhiêc bhan bhuôih caih năc muy đhr’niêng ha rêê đhuôch chr’năp âng ma nưih K’Ho Sre, đoọng xay truih bhưah ha t’mooi tươc la lêy prang k’tiêc năl tươc vêêl, chơơc lêy năl ooy đhr’niêng bh’rợ n’nâu”.

Vêêl văn hóa truyền thống coh vêêl Klong Trao 1, chr’val Di Linh, tỉnh Lâm Đồng, năc đhị zư đơc lâng pa dưr đợ chr’năp liêm pr’hay âng ma nưih K’Ho Sre coh pr’ăt tr’mông xooc đâu. Tơợ zr’lụ ăt bhrợ za zum, bhiêc bhan truyền thống tươc apêê c’bhuh chiing goong p’niên lưch loom, zâp ngai zêng xooc chroi đoọng p’têêt pa dưr đhr’niêng bh’rợ, băr dzang râu hâng hơnh acoon coh, đh’rưah lâh bhrợ t’vaih c’lâng lươt nhâm mâng coh pa dưr du lịch p’têêt lâng zư đơc đhr’niêng bh’rợ./.

LÀNG VĂN HÓA KLONG TRAO: BẢO TỒN BẢN SẮC, PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG

Làng truyền thống dân tộc K’Ho tại thôn Klong Trao 1, xã Di Linh, tỉnh Lâm Đồng được đưa vào sử dụng tháng 9 năm 2024 với tổng vốn đầu tư 12 tỷ đồng. Đây là công trình văn hóa tiêu biểu, thuộc Dự án 6 (Chương trình mục tiêu quốc gia) về bảo tồn phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch cộng đồng bền vững tại Lâm Đồng.

Làng truyền thống dân tộc K’Ho (ở thôn Klong Trao 1 xã Di Linh, tỉnh Lâm Đồng) gây ấn tượng bởi 5 nhà sàn quây quần trên một khoảng sân rộng. Đây không chỉ là nơi sinh hoạt cộng đồng, tổ chức các lễ hội mà còn là nơi trưng bày những hiện vật văn hóa tái hiện đời sống sinh hoạt cũng như phong tục tập quán từ lâu đời của người K’Ho. Đây cũng là không gian vui chơi giải trí trải nghiệm phục vụ du lịch cộng đồng.

Tại đây, bà con đã tổ chức lễ hội Ñô lir bong (Mừng lúa mới) của đồng bào K’ Ho Sre. Già làng K’ Breo ở xã Di Linh cho biết, lễ hội Ñô lir bong không chỉ nhằm giúp bà con giữ gìn bản sắc văn hóa mà còn thu hút du khách gần xa. “Làng truyền thống cuả người K’Ho là nơi gìn giữ phục dựng, giao lưu, tổ chức các lễ hội truyền thống của người K’Ho xưa như văn hoá cồng chiêng, cúng sức khoẻ, cúng dưỡng luá, lễ cầu muà. Trong đó, đặc biệt nhất là lễ hội mừng luá mới, một trong những lễ hội lớn, đặc sắc nhất cuả người K’Ho với ước muốn mưa thuận gió hoà, muà màng bội thu, bon làng khoẻ mạnh. Đây là những nét văn hoá truyền thống người K’Ho mong muốn gìn giữ, lưu truyền cho con cháu thế hệ sau”.

Tại Làng truyền thống dân tộc K’Ho luôn có đội ngũ nghệ nhân, già làng, người am hiểu văn hóa truyền thống, giúp du khách đến tìm hiểu, nghiên cứu. Đặc biệt, tại đây có Câu lạc bộ Cồng chiêng xã Di Linh với 14 thành viên, chủ yếu là thanh niên. Chị Tam Bộ Thơ (sinh năm 1990) – Chủ nhiệm Câu lạc bộ cho biết, cùng với phục vụ tại Làng văn hóa, câu lạc bộ thường xuyên biểu diễn tại các điểm du lịch như thác Bồbla, thác Li Liang, điểm du lịch hồ thuỷ lợi Kala… nhằm quảng bá văn hóa truyền thống, đặc sắc của người K’Ho. “Các thành viên tham gia trong Câu lạc bộ ngoài góp phần nhỏ bé gìn giữ văn hoá truyền thống dân tộc, còn giới thiêụ cái hay cái đẹp văn hoá cồng chiêng- muá xoang truyền thống của dân tộc K’Ho đến với du khách để tăng thêm thu nhập, cải thiện đời sống vào dịp nông nhàn. Ngoài các khu du lịch, các trung tâm tổ chức sự kiện tại điạ phương biết đến, hiện Câu lạc bộ được chúng tôi giới thiêụ, quảng bá đăng trên các nền tảng mạng xã hôị, facebook, tiktok… Cách làm này giúp Câu lạc bộ được du khách biết nhanh hơn.”

Xã Di Linh, nơi có Quốc lộ 28 và Quốc lộ 20 chạy qua, là điểm giao kết nối giao thông giữa Gia Nghiã đến Phan Thiết, Đà Lạt đến thành phố Hồ Chí Minh. Nơi đây có cảnh quan thiên nhiên như rừng thông, hồ thủy lợi, thác Li Liang… cùng với bản sắc văn hóa dân tộc K’Ho, là thế mạnh phát triển du lịch sinh thái – văn hóa. Ông K’ Brợt- Phó Ban quản lý làng truyền thống K’Ho, cho biết. “Từ ngày hoàn thành làng văn hoá đã có rất nhiều hoạt động được tổ chức như hôị họp bàn bạc việc quan trọng cuả thôn, đón rất nhiều đoàn khách đến thăm quan, tìm hiểu văn hoá từ miền Tây, từ khu vực Di Linh. Thời gian tới, trong tháng 10, làng văn hoá sẽ tổ chức lễ hội cúng dưỡng luá (ñô wèr) là một nghi lễ nông nghiệp quan trọng cuả người K’Ho Sre, để giới thiệu rộng rãi cho khách  tham quan cả nước  biết đến làng, tìm hiểu về lễ hội này”.

Làng văn hóa truyền thống ở thôn Klong Trao 1, xã Di Linh, tỉnh Lâm Đồng, là nơi lưu giữ và khơi dậy những giá trị tinh hoa của cộng đồng K’Ho Sre trong nhịp sống hiện đại. Từ không gian sinh hoạt cộng đồng, lễ hội truyền thống đến những đội cồng chiêng trẻ đầy nhiệt huyết, tất cả đang góp phần nối dài mạch nguồn văn hóa, lan tỏa niềm tự hào dân tộc, đồng thời mở ra hướng đi bền vững trong phát triển du lịch gắn với bảo tồn văn hóa./.