Pr’loọng đong a noo Đhr’đêl Đài nắc muy cóh pazêng pr’loỌng đong liêm choom cóh bh’rợ pa dưr kinh tế, t’bil ha ul pa xiêr đharứt ắt đhị cr’noon A Noonh, chr’val A Nông, chr’hoong Tây Giang, tỉnh Quảng Nam. Cóh pazêng c’moo 2000, xang bêl pay k’điêl, pr’ắt tr’mông âng pr’loọng đong a noo zr’nắh k’đháp pa bhlâng, pr’ắt tr’mông đương g’nưưm tơợ bh’rợ ha rêê đhuốch, ch’na cha bêl k’bhộ, bêl ha ul.

Xang bấc chu t’bhlâng chêếc bhrợ bh’rợ pa dưr kinh tế, a noo Đhr’đêl Đài nắc bhrợ têng c’rol băn a óc. Cóh tr’nơớp, a noo băn mơ bơr pêê p’nong đoọng pa câl. Bêl bơơn lêy vêy zên lãi tơợ bh’rợ n’nâu, nắc a noo bhrợ t’bhứah c’rol băn, băn t’bấc lấh mơ a óc. A noo công chêếc lêy cơnh ng’băn par, băn ha óc l’mặ tơợ apêê n’lơơng, tơợ pazêng t’ruíh âng báo đài, ti vi… Pazêng a óc âng a noo nắc lứch vêy ta băn l’mặ đoọng pa câl hơi, muy c’moo băn tơợ 2- 3 ruúh, cóh c’rol ta luôn vêy ta ơợ 20 tước 25 p’nong a óc. Lấh n’nắc, pr’loọng đong a noo Đhr’đêl Đài nắc dzợ băn p’xoọng c’roóc, pếch a bóc băn axiu lâng chóh lấh 2 hecta t’nơơm cao su. Đh’rứah lâng bh’rợ b’băn, ch’chóh, pr’loọng đong a noo Đài nắc dzoạ pa câl hàng tạp hoá đoọng ha đhanuôr cóh cr’noon buôn lướt câl. Đươi vêy cơnh đêếc, đợ rau bơơn pay pa chô âng pr’loọng đong a noo Đài k’nặ 80 ức đồng.

Hân đhợ bhrợ kinh tế lâng bấc conh nắc ting cơnh Đhr’đêl Đào, thu nhập bha lâng âng pr’loọng đong a noo nắc tơợ bh’rợ băn a óc. A noo Đài xay moon: Kinh nghiệm băn a óc âng a noo nắc zêệ bh’năn ta bơơn tơợ crâng đh’rứah lâng n’cam ch’néh, cắh lấh đoọng cha bấc n’cam công nghiệp, ting n’nắc n’jứah pa xiêr zên bhrợ têng, ting n’nắc nắc dzợ k’mía zên, lâng rau a yêm âng lêệ óc công bấc. A noo đoọng a óc cha cha 3 chu cóh muy t’ngay lâng chr’na đha lâng nắc đợ r’véh vêy ta bơơn tơợ crâng, chr’nắp bhlâng nắc lâng a óc a căn, bêl u rứah nắc vêy bấc đác tóh, c’rơ công k’rơ lấh mơ, mặ zâl pr’luúh. Chr’na đoọng ha óc nắc vêy ta zêệ chêên, nắc choom lúc m’bứi c’cam công nghiệp đoọng a óc kiêng cha cha.

Cắh muy bhrợ cha choom, pr’loọng đong a noo Đhr’đêl Đài nắc dzợ t’bhlâng bhrợ têng bh’rợ xã hội, đh’rứah lâng chính quyền A Nông xay moon p’too pa choom đhanudr zúp chrooi đoọng cóh xa nay bh’rợ bhrợ têng bhươl cr’noon t’mêê. A noo Đhr’đêl Đài prá: “Cóh l’lăm ahay pr’loọng đong zi công zr’nắh k’đháp pa bhlâng. Bơr diíc điêl zi t’bhlâng bhrợ têng, k’miáh zên. Xoọc đâu bh’rợ bhrợ cha âng pr’loọng đong công buôn lấh mơ, pazêng bh’nơơn bh’rợ ng’bhrợ têng nắc vêy đhị pa câl, thu nhập công bấc lấh mơ ahay. Xơợng đươi ting cơnh xa nay âng Đảng, Nhà nước cóh xa nay bh’rợ bhrợ têng bhươl cr’noon t’mêê nắc nhà nước lâng đhanuôr ting bhrợ têng đh’rưáh, pr’loọng đong cu công đoọng k’tiếc, a bóc đoọng ha pêê ra li k’tiếc bhrợ đhăm ắt t’mêê, bhrợ c’lâng c’tốch, liêm buôn đoọng ha bh’rợ pa dưr kinh tế pa dưr dal pr’ắt tr’mông pr’loọng đong”.

Lêy bh’rợ bhrợ cha âng a noo Đhr’đêl Đài liêm choom, bấc pr’loọng đong cóh cr’noon Anoonh công ting bhrợ têng. A noo Đài ta luôn đương pa choom, prá xay kinh nghiệm đoọng ha đhanuôr n’năl lâng ting bhrợ têng. Tơợ đêếc, nắc vêy bấc pr’loọng đong cóh đâu ơy choom t’bil lơi đharứt, vêy đợ rau bơơy pa chô nhâm mâng. A moó A râl Ngát ắt cóh cr’noon A Noonh prá: “Diêl điêl a noo Đhr’đêl Đài zay pa bhlâng bhrợ cha, pa dưr kinh tế, cơnh a nhi băn a óc, pếch a bóc băn a xiu. A nhi đoo công ta luôn pa choom đoọng ha zi ting bhrợ têng, bh’rợ k’miáh zên bạc. Xoọc đâu đhị cr’noon A Noonh bấc pr’loọng đong ting bhrợ têng cơnh bh’rợ âng pr’loọng đong a noo Đài, cơnh băn a óc, pa câl hàng…”

T’coóh Pơ Loong Quyết, Phó Chủ tịch UBND chr’val A Nông, chr’hoong Tây Giang xay moon: Pr’loọng đong a noo Đhr’đêl Đài nắc muy cóh pazêng pr’loọng đong mặ z’lấh zr’nắh k’đháp bhrợ t’váih cr’van cr’bhộ đhị đhăm k’tiếc âng vel đong lâng nắc pr’loọng đong liêm choom bhlâng đoọng ha pr’loọng đong a pêê n’lơơng lêy lâng ting bhrợ têng. “Lâng pr’loọng đong Đhr’đêl Đài nâu đoo nắc muy cóh pazêng pr’loọng đong zay bhrợ cha, pa dưr kinh tế. Chính quyền chr’val A Nông haanh déh pa bhlâng rau t’bhlâng bhrợ têng âng pr’loọng đong n’nâu. Tước nâu cơy, pr’loọng đong a noo Đhr’đêl Đài nắc muy cóh pazêng pr’loọng đong liêm choom đhị chr’val cóh xa nay bh’rợ pa dưr kinh tế, băn par k’coon học hành. Tơợ pazêng xa nay bh’rợ, dự án, cơnh 30a, bh’rợ bhrợ têng bhươl cr’noon t’mêê, azi bhrợ têng cr’noọ bh’rợ zúp zooi đợ pr’loọng đong zr’nắh k’đháp, pa bhlâng nắc pr’loọng đharứt, đăn đharứt đoọng pay đoọng m’ma chr’nóh chr’bêết, bh’năn băn, bhrợ t’váih rau liêm crêê đoọng ha đhanuôr pa dưr kinh tế. Ting n’nắc nắc azi công xay p’cắh bh’nơơn bh’rợ âng đhanuôr tước ooy cha nắc manuýh, doanh nghiệp pay câl đợ chr’nóh chr’bêết, bh’năn âng đhanuôr đhị chr’val. Đoọng đhanuôr vêy đợ rau pay pa chô nhâm mâng”.- t’coóh Pơ Loong Quyết prá.

Nắc ng’choom moon, lâng c’rơ pa bhrợ lâng rau cr’noọ t’bhlâng bhrợ têng, pr’loọng đong a noo Đhr’đêl Đài nắc la lua choom ng’xay moon nắc pr’loong đong liêm choom cóh bh’rợ bhrợ cha, bhrợ t’váih cr’van cr’bhộ đhị vel đong A Nông. Tơợ đêếc, bhrợ đoọng ha đhanuôr Cơ Tu cóh đâu xăl cơnh cr’noọ bh’rợ, n’năl cơnh đươi dua rau liêm crêê âng khoa học kỹ thuật ooy bh’rợ bhrợ cha, bhrợ pa dưr bh’rợ kinh tế liêm choom, t’bil ha ul, pa xiêr đharứt, chrooi đoọng bhrợ t’váih cr’van cr’bhộ ha c’la đay, pr’loọng đong lâng ha vel đong./.

Đhr’đêl Đài: Nông dân làm giàu ở bản làng

           Hốih Nhàn

A Nông là xã đạt chuẩn Nông thôn mới đầu tiên của huyện Tây Giang, tỉnh Quảng Nam. Từ chương trình nông thôn mới, hệ thống cơ sở hạ tầng của xã ngày càng khang trang, đời sống người dân  được cải thiện. Nhờ có chính sách hỗ trợ của Đảng, nhà nước, đã giúp cho đồng bào Cơ Tu nơi đây có điều kiện phát triển sản xuất, tăng thu nhập, ổn định cuộc sống. Trên địa bàn xã đã xuất hiện nhiều nông dân sản xuất, kinh doanh giỏi, thu nhập từ 50 triệu đến hang trăm triệu đồng. Gia đình anh Đhr’đêl Đài là một trong những hộ nông dân sản xuất giỏi tiêu biểu ở A Nông.

Gia đình anh Đhr’đêl Đài là hộ tiêu biểu trong phát triển kinh tế, xoá đói giảm nghèo ở thôn A Noonh, xã A Nông, huyện Tây Giang, tỉnh Quảng Nam. Những năm 2000, sau khi lập gia đình, đời sống gia đình anh gặp nhiều khó khăn, kinh tế chủ yếu dựa vào nưỡng rẫy, cơm ăn bữa đói bữa no.

Sau nhiều lần trăn trở tìm hướng phát triển kinh tế, anh Đhr’đêl Đài quyết định đầu tư làm chuồng trại chăn nuôi lợn. Thời gian đầu, anh chỉ nuôi vài ba con lợn thịt. Thấy có lãi, anh bắt đầu mở rộng chuồng trại, nuôi lợn với số lượng lớn hơn. Anh học hỏi cách chăm sóc, vỗ béo lợn qua bạn bè, các chương trình khuyến nông trên đài, ti vi...Toàn bộ số lợn được tập trung nuôi vỗ béo để xuất bán lợn hơi, bình quân mỗi năm 2-3 lứa, trong chuồng luôn duy trì từ 20 đến 25 con. Ngoài ra, gia đình anh Đhr’đêl Đài còn nuôi thêm bò, đào ao thả cá và trồng hơn 2 hecta vườn cây cao su. Cùng với chăn nuôi, trồng trọt, gia đình anh Đài còn bán hàng tạp hoá phục vụ cho bà con ở thôn bản. Nhờ vậy, thu nhập mỗi năm của gia đình anh Đài được gần 80 triệu đồng.

Mặc dù làm kinh tế bằng nhiều hình thức nhưng theo Đhr’đêl Đài, thu nhập chính của gia đình anh vẫn là từ chăn nuôi nuôi lợn. Anh Đài cho biết: kinh nghiệm nuôi lợn của anh đó là nấu rau rừng cùng với cám gạo, hạn chế sử dụng cám công nghiệp, vừa giảm chi phí mà lại đảm bảo chất lượng, thịt lợn thơm ngon. Anh cho lợn ăn ngày 3 bữa đều đặn với thức ăn chủ lực là rau rừng, đặc biệt là lợn nái, khi đẻ, ăn rau rừng sẽ cho nhiều sữa, sức đề kháng tốt hơn, ít bị dịch bệnh. Thức ăn cho lợn đều được nấu chín, có thể trộn ít cám công nghiệp để kích thích lợn ăn tốt hơn.

Không những làm kinh tế giỏi, gia đình anh Đhr’đêl Đài còn tích cực tham gia công tác xã hội, cùng với chính quyền xã A Nông tuyên truyền, vận động bà con đóng góp, chung sức trong việc xây dựng Nông thôn mới. Anh Đhr’đêl Đài nói: “Trước đây gia đình tôi cũng khó khăn, vất vả lắm. Hai vợ chồng cố gắng làm ăn, tiết kiệm tiền của. Hiện tại công việc làm ăn của gia đình tôi cũng thuận lợi hơn nhiều, các sản phẩm làm ra có nơi tiêu thụ, thu nhập cũng cao hơn so với trước đây. Theo chủ trương của Đảng, Nhà nước trong xây dựng Nông thôn mới thì nhà nước và nhân dân cùng làm, gia đình tôi cũng hiến đất vươn, ao cá để san lấp mặt bằng, làm nơi ở mới, làm đương đi, thuận tiện cho việc phát triển kinh tế nâng cao đời sống hộ gia đình”.

Nhận thấy mô hình kinh tế cuả gia đình anh Đhr’đêl Đài có hiệu quả, nhiều hộ gia đình trên địa bàn thôn A Noonh cũng học hỏi làm theo. Anh Đài luôn sẵn sàng hướng dẫn, trao đổi kinh nghiệm cho bà con cùng làm. Bởi thế, nhiều hộ nơi đây đã thoát nghèo, có thu nhập bền vững. Chị A Râl Ngát, ở thôn A Noonh, xã A Nông cho biết: “Vợ chồng anh Đhr’đêl Đài rất chịu thương, chịu khó làm ăn, phát triển kinh tế, như nuôi lợn, đào ao thả cá, bán hàng tạp hoá. Anh chị cũng thường xuyên vận động, hướng dẫn cho bà con cách làm, cách tiết kiệm tiền của. Hiện nay trên địa bàn thôn A Noonh nhiều hộ đã làm theo mô hình của gia đình anh Đài như nuôi lợn, bán hàng…”

Ông Pơ Loong Quyết, Phó Chủ tịch UBND xã A Nông, huyện Tây Giang cho biết: Hộ gia đình anh Đhr’đêl Đài là một trong những hộ gia đình điển hình trong việc vượt khó làm giàu trền mảnh đất của quê hương và là tấm gương tiêu biểu cho các hộ gia đình khác học hỏi, làm theo.

“Đối với hộ Đhr’đêl Đài đây là một trong những nhóm hộ chịu khó phát triển kinh tế. Chính quyền xã A Nông đánh giá rất cao sự nỗ lực, cố gắng của hộ gia đình này. Đến giờ thì hộ gia đình anh Đhr’đêl Đài là một trong những hộ tiêu biểu trên địa bàn xã trong phát triển kinh tế, nuôi con cái học hành. Từ các chương trình, dự án, như chương trình 30a, chương trình xây dựng Nông thôn mới, chúng tôi xây dựng kế hoạch hỗ trợ những gia đình khó khăn, đặc biệt là hộ nghèo, cận nghèo để hỗ trợ cây giống con vật nuôi, tạo điều kiện cho bà con phát triển kinh tế. Cùng với đó là chúng tôi cũng giới thiệu đến các cá nhân, doanh nghiệp thu mua sản phẩm của bà con trên địa bàn xã. Để bà con có nguồn thu nhập ổn định”- ông Pơ Loong Quyết nói. 

Có thể nói, bằng sức lao động và sự quyết tâm vươn lên, gia đình anh Đhr’đêl Đài xứng đáng là gương điển hình trong lao động sản xuất, làm giàu trên mảnh đất của quê hương A Nông. Qua đó, giúp cho đồng bào Cơ Tu nơi đây thay đổi cách nghĩ, cách làm, sáng tạo áp dụng những tiến bộ khoa học, kỹ thuật vào   sản xuất, xây dựng những mô hình kinh tế hiệu quả,  xoá được đói, giảm được nghèo, góp phần làm giàu cho bản thân, gia đình và cho quê hương./.