Bâc bh’nơơn pr’đuơi lươt moot ooy siêu thị, đợ đhị đông pa câl ch’na đh’năng liêm sạch, zooi pa dưr pr’ăt tr’mung coh vel đông.

Bấc c’moo lăm ahay, pr’ăt tr’mung pr’loọng đông amoó Trần Thị Thanh Hân, manưih Ca Dong coh vel Hạ Sơn, chr’val Phước Gia, chr’hoong Hiệp Đức zr’năh k’đhạp bhlâng. T’bhlâng dưr zi lâh đha rưt, amoó Hân ơy bhrợ pa dưr đông bhrợ têng bhoóh ràng rây. Amoó Trần Thị Thanh Hân moon, tơợ đenh đhanuôr Ca Dong coh chr’hoong k’coong ch’ngai Hiệp Đức, tỉnh Quảng Nam ơy ta luôn đươi dua tơơm ràng rây đoọng bhrợ gia vị ha zâp ch’na đh’năh coh pr’loọng đông. Ràng rây năc râu tơơm ặt ma mung coh dưp crâng n’loong ga măc lâng vêy vaih bâc coh ha rêê âng đhanuôr. Bêl cloh bhrợ năc đha hưm bhlâng, yêm bhlâng đoọng tụ zâp râu lêệ, a’xiu boh căh cậ p’lêê p’coo.

Ting cơnh amoó Trần Thị Thanh Hân, bhrợ bhooh ràng rây liêm crêê cơnh. Hi la ràng rây pay rao pa liêm, xang nặc đợc pa gooh lâng xrơớt nha nhar hr’lục pa zưm lâng prớ a’riêu cloh pa nhoonh lâng máy xang nặc tôm đợc. Xoọc đâu, bhooh ràng rây âng amoo Hân bơơn OCOP 3 sao. Amoó Hân moon: xoọc bhooh ràng rây vêy bơơn bâc ngai đươi dua năl tươc. 1 tọ bhooh ràng ray 100g pa câl ooy thị trường mơ 25 r’bhâu đồng, zooi đoọng pr’loọng đông amoó têêm ngăn pr’ăt tr’mung lâh mơ: “Bêl ahay, t’mêê bhrợ lưm bâc zr’năh k’đhạp tu bh’nơơn pr’đươi nâu căh vêy thương hiệu, thị trường năc căh vêy đơơng chô bh’nơơn. Tu vêy râu zooi đoọng âng chính quyền vel đông đăh bhiệc p’căh pr’đươi pr’dua lâng châc lêy apêê câl đươi năc bhrợ pr’đơợ đợc p’căh đhị zâp hội chợ zooi đoọng pr’đươi nâu chô tươc apêê đươi dua bâc lâh, bhrợ t’bhưah thị trường, đơơng chô bh’nơơn liêm dal”.

Xa nay bh’rợ “Zâp chr’val mưy bh’nơơn pr’đươi” bơơn tỉnh Quảng Nam bhrợ đoọng lêy chô tươc cr’noọ bh’rợ pa dưr dal pr’ăt tr’mung đhanuôr, lâh mơ năc zr’lụ vel bhươl, da ding k’coong. Tơợ râu zooi đoọng âng tỉnh, chr’hoong Hiệp Đức ơy zooi đoọng zâp apêê bhrợ nâu câl máy móc, pa liêm chi đhung, pa dưr dal chất lượng pr’đươi bh’rợ, bhrợ pa dưr trang thông tin điện tử xay moon đợ bh’nơơn pr’đươi, pa câl pr’đươi dua ting c’lâng trực tuyến... Bâc doanh nghiệp, hợp tác xã ơy pa dưr k’rơ bh’rợ pa dưr pa xớc thương mại, châc lêy thị trường coh cr’loọng k’tiêc k’ruung lâng ooy k’tiêc k’ruung lơơng. T’cooh Nguyễn Văn Nam, Chủ tịch UBND chr’hoong Hiệp Đức moon: Xọoc đâu, vel đông vêy 17 bh’nơơn pr’đươi bơơn OCOP 3 sao. Bhiệc bhrợ pa dưr “Zâp chr’val mưy bh’nơơn pr’đươi” ơy bhrợ pr’đơợ zooi đoọng zâp chr’val pa dưr k’rơ bhiệc bhrợ têng đợ bh’nơơn pr’đươi chr’năp vaih coh vel đông, bhrợ ting c’lâng hàng hoá, chrooi pa xoọng pa dưr pa xớc pr’ăt tr’mung, bhrợ pr’đơợ pa xiêr đha rưt: “Chr’hoong Hiệp Đức ơy bhrợ pa dưr bơr pêê bh’rợ pa dưr pr’ăt tr’mung, ooy đâu lâh mơ năc bh’nơơn pr’đươi OCOP. Pr’đơợ bh’rợ dzợ zr’năh k’đhạp, hân đhơ cơnh đêêc đhanuôr ting pâh bhrợ liêm choom. Nâu đoo năc mưy xa nay bh’rợ pr’hay zooi đoọng vel đông lâng đhanuôr pa dưr liêm choom đăh bh’nơơn pr’đươi coh vel đông. Đợ bh’nơơn pr’đươi OCOP cơnh đăh tinh bột k’nhih, bhooh ràng rây lâng zâp bh’nơơn pr’đươi âng đhanuôr acoon coh chr’năp liêm bhlâng. Zâp ngành âng chr’hoong âng chr’val ta luôn lươt đh’rưah zooi đoọng apêê c’la bhrợ bh’nơơn pr’đươi OCOP”.

Tước đâu, tỉnh Quảng Nam vêy 493 bh’nơơn pr’đươi OCOP âng 386 c’la manưih, ooy đâu bâc bh’nơơn pr’đươi ta moon 3 tước 4 sao. Bâc bh’nơơn pr’đươi vêy đhị ặt dzoọng liêm nhâm coh thị trường, zooi đoọng pr’ăt tr’mung coh vel đông pa dưr pa xơc. Ghit lêy cơnh đăh tinh dầu quế, buah t’boon coh chr’hoong Tiên Phước, cao đẳng sâm, trà đẳng sâm, buah ba kích coh chr’hoong Tây Giang căh cậ chè Quyết Thắng, chè Razeh, bhooh prớ A’riêng, buah Kakun coh chr’hoong Đông Giang....

Choom moon, bhiệc bhrợ xa nay bh’rợ “Zâp chr’val mưy bh’nơơn pr’đươi” ơy zooi đhanuôr tỉnh Quảng Nam, lâh mơ năc đhanuôr acoon coh đhị zâp chr’hoong da ding k’coong pa dưr dal zên bơơn bhrợ, pa dưr pr’ăt tr’mung, chrooi pa xoọng pa dưr pa xớc tr’mung tr’meh coh vel đông. T’cooh Nguyễn Út, Phó Chủ tịch Hội Nông dân tỉnh Quảng Nam đoọng năl: “Bâc hội viên bhrợ têng cha k’van tơợ bh’nơơn pr’đươi OCOP, lâh mơ năc lâng zr’lụ da ding k’coong đợ bh’nơơn pr’đươi thị trường kiêng đươi bâc cơnh chè razeh coh Đông Giang căh cậ đẳng sâm, ba kích coh chr’hoong Tây Giang. Đợ bh’nơơn pr’đươi coh k’coong ch’ngai vêy bơơn OCOP 3 sao, 4 sao bâc bhlâng. Azi vêy bâc bh’rợ pa dưr pa xớc thương mại, zâp c’moo bhrợ bâc hội chợ p’căh pa câl bh’nơơn pr’đươi đoọng ha đhanuôr tươc ooy zâp tỉnh lơơng, zooi đhanuôr bơơn đơơng pa câl ooy thị trường coh ngoai”./.

THOÁT NGHÈO TỪ SẢN PHẨM OCOP

Từ chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” được triển khai trong thời gian qua, nhiều sản phẩm OCOP ở vùng núi tỉnh Quảng Nam được người tiêu dùng biết đến, góp phần nâng cao thu nhập cho người dân. Nhiều sản phẩm đi vào chuỗi siêu thị, cửa hàng thực phẩm sạch, giúp kinh tế nông thôn phát triển.

Nhiều năm trước đây, cuộc sống gia đình chị Trần Thị Thanh Hân, người Ca- Dong ở thôn Hạ Sơn, xã Phước Gia, huyện Hiệp Đức rất khó khăn. Quyết tâm thoát nghèo, chị Hân đã thành lập cơ sở chuyên sản xuất và chế biến Muối ràng rây. Chị Trần Thị Thanh Hân cho biết, từ lâu, đồng bào Ca- Dong ở huyện miền núi Hiệp Đức, tỉnh Quảng Nam đã có thói quen sử dụng cây Ràng rây để làm gia vị cho các món ăn trong gia đình. Ràng rây là loại cây sống dưới tán rừng và có nhiều trên nương rẫy của bà con. Khi giã ra làm muối, gia vị này có hương thơm đặc trưng, phù hợp để chấm các loại thịt, cá sông nướng hay chấm trái cây.

Theo chị Trần Thị Thanh Hân, làm muối ràng rây phải theo đúng tiêu chuẩn kỹ thuật. Lá ràng rây được hái rửa sạch, sau đó hong gió cho khô rồi cắt nhỏ trộn với ớt sim rừng, xay nhuyễn trước khi đưa vào máy rang, máy chiết định lượng và đóng gói thành phẩm. Hiện nay, sản phẩm muối ràng rây của chị Hân đạt chuẩn OCOP 3 sao. Chị Hân cho hay: hiện sản phẩm muối ràng rây đã được được nhiều người tiêu dùng biết đến. 1 lọ muối ràng rây 100g bán ra thị trường 25.000 đồng, giúp cuộc sống gia đình chị ổn định hơn. “Trước đây, khi mới sản xuất gặp nhiều khó khăn do sản phẩm chưa có thương hiệu, thị trường nên không đem lại hiệu quả kinh tế. Nhờ sự giúp đỡ của chính quyền địa phương hỗ trợ về quảng bá sản phẩm và kết nối người tiêu dùng tạo điều kiện trưng bày tại các hội chợ giúp cho sản phẩm đến người tiêu dùng càng nhiều hơn, mở rộng thị trường đem lại hiệu quả kinh tế cao.”

Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” được tỉnh Quảng Nam thực hiện nhằm hướng đến mục tiêu nâng cao đời sống người dân, nhất là khu vực nông thôn, miền núi. Từ nguồn hỗ trợ của tỉnh, huyện Hiệp Đức đã giúp các chủ thể mua sắm máy móc, cải tiến bao bì, nâng cao chất lượng sản phẩm, xây dựng trang thông tin điện tử giới thiệu sản phẩm, bán hàng trực tuyến… Nhiều doanh nghiệp, hợp tác xã đã đẩy mạnh hoạt động xúc tiến thương mại, tìm kiếm thị trường trong nước và xuất khẩu. Ông Nguyễn Văn Nam, Chủ tịch UBND huyện Hiệp Đức, cho biết: Hiện nay, địa phương có 17 sản phẩm đạt chuẩn OCOP 3 sao. Việc xây dựng “Mỗi xã một sản phẩm” đã tạo động lực giúp các xã đẩy mạnh phát triển sản phẩm đặc trưng, thế mạnh theo hướng sản xuất hàng hóa, góp phần phát triển kinh tế, tạo động lực giảm nghèo. “Huyện Hiệp Đức đã xây dựng được một số  mô hình phát triển kinh tế, trong đó chủ yếu là sản phẩm OCOP. Điều kiện còn khó nhưng người dân tham khá tốt. Đây là một chương trình rất hay giúp địa phương và người dân phát huy được tiềm năng về sản phẩm của bản địa. Số sản phẩm OCOP như về tinh  bột nghệ, muối ràng ray và các sản phẩm của đồng bào dân tộc thiểu số rất hay. Các ngành của huyện của xã luôn đồng hành giúp các chủ thể sản phẩm OCOP.”

Đến nay, tỉnh Quảng Nam có 493 sản phẩm OCOP của 386 chủ thể, trong đó, nhiều sản phẩm được công nhận 3 đến 4 sao. Nhiều sản phẩm tìm được chỗ đứng trên thị trường, giúp kinh tế nông thôn phát triển. Cụ thể như sản phẩm phẩm tinh dầu quế, rượu lòn bon ở huyện Tiên Phước, cao đẳng sâm, trà đẳng sâm, rượu ba kích ở huyện Tây Giang hay chè Quyết Thắng, chè dây Razéh, ớt Ariêu muối, rượu Kakun ở huyện Đông Giang…

Có thể nói, việc thực hiện Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” đã giúp  người dân tỉnh Quảng Nam, nhất là đồng bào DTTS ở các huyện miền núi, vùng sâu, vùng xa nâng cao thu nhập, cải thiện cuộc sống, góp phần phát triển kinh tế- xã hội của địa phương. Ông Nguyễn Út, Phó Chủ tịch Hội Nông dân tỉnh Quảng Nam cho biết: “Nhiều hội viên nông dân giàu lên từ sản phẩm OCOP, đặc biệt đối với miền núi là những sản phẩm thị trường rất ưa chuộng như chè dây ở huyện Đông Giang hay đẳng sâm, ba kích ở huyện Tây Giang. Những sản phẩm vùng cao công nhận là sản phẩm OCOP 3 sao, 4 sao rất nhiều. Chúng tôi có nhiều hoạt động xúc tiến thương mại, hàng năm tổ chức nhiều hội chợ quảng bá hàng nông sản cho nông dân ra ngoài tỉnh khác, giúp nông dân kết nối cung cầu với thị trường bên ngoài”./.