Bấc pr’loọng đong ơy t’bhlâng t’bil đharựt, nhâm mâng pr’ăt tr’mông.

Đhị tổ dân phố Tà Vạc, thị trấn Prao, chr’hoong Đông Giang, pr’loọng đong t’cooh Lê Đình Bình năc muy coh pazêng pr’loọng đong l’lăm xăl tơơm keo pay choh tơơm sầu riêng. C’moo 2018, coh đhăm bhưah lâh 6 r’bhâu m2, t’cooh Bình ơy choh 200 tơơm sầu riêng. Ting cơnh t’cooh Lê Đình Bình: Sầu riêng năc tơơm chr’noh k’đhap, ng’zư lêy ghít bhlâng lâng bhrợ tâng c’lang đác ng’tưới liêm choom bhlâng, pa bhlâng năc coh hân noo p’răng puyh. Đươi t’bhlâng t’mooh, chêêc n’năl kinh nghiệm tơợ bhuh xoọng ơy choh sầu riêng coh Đắk Lắk, bhươn sầu riêng âng pr’loọng t’cooh Bình chặt vaih liêm bhlâng, achăc sầu riêng công a yêm, vêy bấc ngai kiêng câl đươi. T’cooh Lê Đình Bình xay truih, c’moo 2024, bhươn tơơm chr’noh aang đoo ơy đoọng k’nặ 2 tấn sầu riêng, đợ zên bơơn pay pa chô k’nặ 180 ức đồng:

“Manuyh câl đươi xay moon sầu riêng coh đâu yêm lâh mơ lâng sầu riêng coh Đắk Lắk. K’tiếc coh chr’hoong Đông Giang tơơm sầu riêng chặt vaih liêm, coh chr’hoong boo bấc, liêm choom ha tơơm sầu riêng. Bấc manuyh tước lêy, chêêc n’năl ooy bh’rợ ch’choh, đhanuôr tơợ Huế công tước ooy đâu lêy bh’rợ choh sầu riêng âng đay. T’mêê đâu, pr’loọng đong cu t’bhlâng choh p’xoọng 120 t’nơơm sầu riêng. Pr’loọng đong rơơm kiêng pa dưr đoọng kinh tế ting t’ngay nhâm mâng lâh mơ”.

Đh’rưah lâng bh’rợ pa dưr ch’choh, b’băn công năc c’lâng bh’rợ nhâm mâng zooi bấc pr’loọng đong đhanuôr bơơn t’bil lơi đharựt. Amoó Bhling Thị Cái, ăt coh cr’noon Tu Ngung - A Bung, chr’val A Rooi, vêy Hội Liên hiệp Pân đil chr’hoong đoọng 6 p’nong m’ma a ọc coh c’moo 2024. Đươi bh’năn coh crâng k’coong lâng n’cam tơợ máy xay xát âng pr’loọng đong, cr’năn a ọc âng pr’loọng đong amoó dưr pậ đơơh. Xang lâh 4 c’xêê băn, 6 p’nong a ọc ơy ma coon mơ 20 p’nong a ọc. Lâh đợ bh’rợ băn a ọc tăm âng vel đong, amoó Cái dzợ đươi k’tiếc da ding choh p’xoọng prí, chứa, nghệ, pa rí. Nâu đoo năc đợ chr’noh vêy chr’năp ooy kinh tế bác bhlâng, vêy bấc apêê tr’câl tr’bhlêy tước pay câl. Tơợ bh’rợ b’băn, ch’choh n’nâu, coh c’moo ahay pr’loọng đong amoó bơơn pay pa chô k’dâng 100 ức đồng. Bhrợ cha liêm choom, tr’nơớp c’moo đâu pr’loọng đong amoó Cái ơy bơơn gluh tơợ xa nay pr’loọng đong đăn đharựt. Amoó Bhling Thị Cái prá xay: T’mêê đâu, pr’loọng đong amoó t’mêê bhrợ c’rơl băn 5 p’nong chr’gơơng pay t’ghê nhuum lâng cr’noọ cr’niêng năc bơơn pa dưr rau bơơn pay pa chô ha pr’loọng đong:

“Pr’loọng đong cu bhui har vêy nhà nước zooi đoọng. L’lăm ahay năc ađay đươi zên âng đay câl m’ma bh’năn chô băn. Nâu cơy vêy nhà nước đoọng m’ma bh’năn a ọc tăm, chr’gơơng năc pr’loọng đong cu t’bhlâng băn par đoọng bh’năn n’nâu dưr vaih liêm lâh mơ”.

Chr’hoong Đông Giang xay moon đợ tơơm chr’noh, bh’năn băn bha lâng âng vel đong năc đợ tơơm zơ nươu, tơơm pay cha p’lêê lâng acoon bh’năn cơnh c’roóc, a ọc tăm, chr’gơơng pay t’ghê. T’cooh A Lăng Đưa, Phó Chủ tịch Hội Nông dân chr’hoong Đông Giang prá xay: coh cr’chăl ahay, Hội ơy đh’rưah lâng Trung tâm Kỹ thuật nông nghiệp chr’hoong bhrợ bấc lớp pa choom ooy kỹ thuật b’băn lâng zâl cha groong pr’luh cr’ăy đoọng ha pazêng pr’loọng đong băn a ọc tăm âng vel đong. Ooy bh’rợ choh sầu riêng ting t’ngay vêy ta choh t’bấc, ting t’ngay dưr vaih tơơm chr’noh bha lâng, ting bhrợ t’vaih rau chr’năp ooy bh’rợ t’bil ha ul pa xiêr đharựt âng vel đong:

“Hội Nông dân chr’hoong lâng Phòng Nông nghiệp công cơnh Trung tâm kỹ thuật nông nghiệp chr’hoong Đông Giang coh bh’rợ b’băn ch’choh. C’moo 2024, đoọng ha zập chr’val tơợ 6 tước 10 pr’loọng đong ting băn a ọc tăm âng vel đong. Ha dợ lâng tơơm pay cha p’lêê năc tơơm sầu riêng vêy ta bhrợ ting cơnh xa nay Nghị quyết 35 âng HĐND tỉnh ooy kinh tế bhươn, kinh tế b’băn. Bêl bhrợ têng lêy plêệng k’tiếc coh Đông Giang liêm crêê ha tơơm sầu riêng. Đhanuôr pazêng chr’val ta đang moon ooy Hội Nông dân chr’hoong, hội công ơy prá xay bh’rợ tr’nêng ha UBND chr’hoong công đh’rưah lâng Trung tâm kỹ thuật Nông nghiệp chr’hoong pa choom ooy bh’rợ choh sầu riêng ha đhanuôr”.

Lâng rau đơơh loon âng đhanuôr lâng c’lâng bh’rợ crêê liêm tơợ chính quyền vel đong, bh’rợ ch’choh, b’băn đhị Đông Giang, tỉnh Quảng Nam xoọc p’căh rau liêm choom lâng bhrợ t’vaih rau liêm choom đoọng ha đhanuôr coh đâu bơơn t’bil lơi đharựt nhâm mâng./.

TĂNG THU NHẬP TỪ MÔ HÌNH TRỒNG TRỌT, CHĂN NUÔI

Những năm gần đây, được sự hỗ trợ kịp thời về vốn, giống vật nuôi, cây trồng, nhiều hộ gia đình ở huyện miền núi Đông Giang, tỉnh Quảng Nam đã đầu tư phát triển mô hình trồng trọt, chăn nuôi mang lại hiệu quả kinh tế cao. Không ít hộ nhờ đó đã vươn lên thoát nghèo, ổn định cuộc sống.

Tại tổ dân phố Tà Vạc, thị trấn Prao, huyện Đông Giang, gia đình ông Lê Đình Bình là một trong những hộ tiên phong chuyển đổi từ trồng keo sang trồng sầu riêng. Năm 2018, trên diện tích hơn 6.000 m2, ông Bình đầu tư trồng 200 gốc sầu riêng. Theo ông Lê Đình Bình: Sầu riêng là cây trồng khó, cần kỹ thuật chăm sóc tỉ mỉ và đầu tư hệ thống nước tưới bài bản, nhất là vào mùa nắng nóng. Nhờ chịu khó và thường xuyên trao đổi, học hỏi kinh nghiệm từ bà con trồng sầu riêng ở tỉnh Đắk Lắk, vườn cây sầu riêng của gia đình ông Bình phát triển tốt, cho quả thơm ngon, được nhiều người ưa chuộng. Ông Lê Đình Bình khoe, năm 2024, vườn cây của ông cho thu hoạch gần 2 tấn sầu riêng, thu được gần 180 triệu đồng:

“Người tiêu dùng nhận xét sầu riêng trồng ở đây ngon hơn so với sầu riêng ở Đắk Lắk. Đất ở huyện Đông Giang cây sầu riêng phát triển tốt, trên địa bàn huyện thời tiết mưa nhiều, tốt cho cây sầu riêng. Nhiều người lên tham quan, tìm hiểu mô hình, người dân từ Huế cũng đến đây tham quan mô hình trồng sầu riêng của mình. Mới đây, gia đình tôi tiếp tục trồng thêm 120 gốc sầu riêng. Gia đình tôi mong muốn phát triển để kinh tế ngày càng ổn định hơn”.

Cùng với phát triển trồng trọt, chăn nuôi cũng đang là hướng đi bền vững giúp nhiều hộ dân thoát nghèo. Chị Bhling Thị Cái, ở thôn Tu Ngung – A Bung, xã A Rooi, được Hội Liên hiệp Phụ nữ huyện cấp 6 con heo giống năm 2024. Tận dụng thức ăn sẵn có từ tự nhiên và nguồn cám gạo từ máy xay xát của gia đình, đàn heo của gia đình chị lớn nhanh. Sau hơn 4 tháng nuôi, 6 con heo đã sinh sản 20 heo con. Ngoài nuôi heo cỏ, chị Cái còn tận dụng đất đồi trồng thêm chuối, dứa, nghệ, riềng. Đây là những loại cây trồng cho giá trị kinh tế cao, được thương lái thu mua nhiều. Từ mô hình chăn nuôi, trồng trọt này, năm ngoái gia đình chị thu khoảng 100 triệu đồng. Làm ăn hiệu quả, đầu năm nay gia đình chị Cái đã thoát khỏi diện cận nghèo. Chị Bhling Thị Cái cho biết: Mới đây, gia đình chị Cái vừa đầu tư chuồng trại nuôi 5 con hươu sao với hy vọng sẽ nâng cao thu nhập cho gia đình:

“Gia đình tôi rất vui khi được nhà nước hỗ trợ. Trước đấy mình phải tự bỏ tiền ra để mua giống về nuôi. Nay được nhà nước hỗ trợ giống heo cỏ, hươu sao gia đình tôi cố gắng chăm sóc làm sao cho đàn vật nuôi này phát triển tốt”.

Huyện Đông Giang xác định cây trồng, vật nuôi chủ lực của địa phương gồm các loại cây dược liệu, cây ăn quả và con vật nuôi là bò, heo cỏ, hươu sao. Ông A Lăng Đưa, Phó Chủ tịch Hội Nông dân huyện Đông Giang cho biết: thời gian qua, Hội đã phối hợp với Trung tâm Kỹ thuật nông nghiệp huyện mở nhiều lớp tập huấn về kỹ thuật nuôi và phòng chống dịch bệnh cho các hộ nuôi heo cỏ địa phương. Về mô hình trồng sầu riêng cũng ngày càng được nhân rộng, dần trở thành cây trồng chủ lực, góp phần quan trọng vào công cuộc xóa đói giảm nghèo của địa phương:

“Hội Nông dân huyện phối hợp với Phòng Nông nghiệp cũng như Trung tâm kỹ thuật nông nghiệp huyện Đông Giang trong công tác trồng trọt, chăn nuôi. Năm 2024, cấp cho mỗi xã từ 6 đến 10 hộ tham gia nuôi heo cỏ địa phương. Còn cây ăn qủa thì cây sầu riêng được thực hiện theo Nghị quyết 35 của HĐND tỉnh về kinh tế vườn, kinh tế trang trại. Trong quá trình thực hiện thì nhận thấy khí hậu, thổ nhưỡng ở Đông Giang phù hợp cho cây sầu riêng. Bà con các xã đề nghị về Hội Nông dân huyện, hội Nông dân huyện đã tham mưu cho UBND huyện cũng như phối hợp với Trung tâm kỹ thuật Nông nghiệp huyện định hướng trồng sầu riêng cho bà con”.

Với sự chủ động của người dân và định hướng đúng đắn từ chính quyền địa phương, mô hình trồng trọt, chăn nuôi tại Đông Giang, tỉnh Quảng Nam đang khẳng định tính hiệu quả và mở ra nhiều hy vọng cho bà con nơi đây vươn lên thoát nghèo bền vững./.