Tam thất nắc t’nơơm zanươu bơơn chóh đhị zr’lụ k’coong ch’ngai Si Ma Cai, tỉnh Lào Cai. Lâng đợ râu liêm choom đắh kinh tế, bh’rợ chóh tam thất xoọc ting t’ngay ting bhrợ pậ bhứah đhị zr’lụ k’coong nâu. Xoọc đâu chr’hoong Si Ma Cai vêy k’noọ 10ha t’nơơm tam thất, pazưm bấc bhlâng ooy zâp chr’val Nàn Sán, Sámn Chải lâng Mản Thẩn.

Pr’loọng đông t’coóh Giàng Seo Sì, vel Nàn Cảng, chr’val Si Ma Cai nắc pr’loọng đông tr’nơợp cóh k’coong ch’ngai Si Ma Cai chóh t’nơơm Tam thất pậ bhứah, pazưm mưy đhị. Xang bêl chấc lêy năl liêm gít râu liêm choom đắh kinh tế tơợ t’nơơm chr’nóh nâu, lứch c’moo 2013, t’coóh Sì nắc ơy vặ zên ngân hàng đh’rứah lâng zên k’rong âng pr’loọng đông k’rong chóh 0,9ha t’nơơm tam thất đhị chr’val Sán Chải. xang lấh 1 c’moo chóh bhrợ, bhươn chóh tam thất âng pr’loọng đông nắc âng đơơng bhrợ têng 3 hân noo. Nắc râu pr’đươi bơơn bấc thị trường kiêng đươi, pô tam thất bơơn pa’câl lâng zên zăng dal, tơợ 250-300 r’bhâu đồng 1 ký. Lâng k’noọ 4 tạ pô t’mêê, zâp c’moo pr’loọng đông pachô k’noọ 100 ực đồng. xang 3 c’moo chóh, bơơn bhrợ k’lung lâng pô nắc đơơng chô k’noọ 1 tỷ đồng. t’coóh Giàng Seo Sì động năl:

C’moo đâu acu cung chóh pa’xoọng 3ha dzợ. Hadang cr’chăl nâu a’tốh bơơn nắc pr’loọng đông k’rong chóh padưr lấh mơ dzợ.

Doọ vêy xay moon đắh kinh nghiệm chóh, zư lêy nắc k’rong zên đoọng râu t’nơơm zanươu nâu cung nặc đợ râu zr’nắh k’đhạp âng đhanuôr xoọc lưm. Ting lêy đoọng k’rong bhrợ đhị 1 hécta tam thất nắc mơ 800-1 tỷ đồng. c’moo 2014, bơr pêê pr’loọng đông cóh vel đông chr’hoong nắc ơy tơợp chóh lêy pa’xoọng 2 hécta t’nơơm tam thất. nắc râu t’nơơm ặt zâng cha’cêết, tam thất liêm chr’nắp lâng pr’đơợ plêệng k’tiếc cóh k’coong ch’ngai Si Ma Cai. Hân đhơ cơnh đêếc, bhiệc chóh lâng zư lêy t’nơơm nâu nắc lêy pa’glúh bấc c’rơ g’lêếh. nắc râu t’nơơm kiêng váih tr’ang lâng cắh mặ zâng lâng đác, nắc zâp đhị bhươn chóh tam thất zêng lêy vêy chr’tốp lâng zư đợc đợ mơ dz’dzong đhị k’tiếc. zâp t’ngay zâp pr’loọng nắc lướt lêy cha’mêết cóh bhươn mơ 3 chu đhị 1 t’ngay. Ting cơnh c’lâng bh’rợ zư lêy mơ 4 c’xêê nắc mưy chu lêy bón phân. T’coóh Giàng Seo Chùa, mưy ooy đợ pr’loọng đông chóh tam thất cóh chr’val Màn Thẩn, chr’hoong Si Ma Cai moon:

Ooy c’moo đâu azi cung t’bhlâng chóh t’nơơm tam thất. pr’loọng đông nắc lêy chóh, đợ t’tưn nắc vêy chr’nắp kinh tế azi bhrợ t’bhứah lấh mơ đoọng t’bil ha ul pa’xiêr đha’rứt.

Bơơn lêy đợ râu liêm choom tơợ râu t’nơơm nâu âng đơơng, chr’hoong Si Ma Cai ơy vêy bấc c’lâng bh’rợ đoọng bhrợ t’bhứah, zúp đoọng zâp c’bhúh pr’loọng đông padưr pa’xớc râu t’nơơm chr’nóh t’mêê nâu. T’coóh Viên Đình Hiệp, trưởng phòng nông nghiệp lâng padưr pa’xớc vel bhươl chr’hoong Si Ma Cai, tỉnh Lào Cai đoọng năl:

Azi xoọc chấc lêy đợ c’lâng bh’rợ chóh bhrợ, zư lêy âng Trung Quốc, xang nặc paliêm, pa’xoọng lâng pa’xang c’lâng bh’rợ bhrợ têng đoọng moon pachoom đhanuôr. Râu 2 nắc azi bhrợ padưr bh’rợ tr’xăl đơơng khoa học kỹ thuật tước đhanuôr.

Bhiệc bhrợ t’bhứah k’tiếc chóh t’nơơm tam thất nắc mưy ooy đợ c’lâng bh’rợ âng chr’hoong Si Ma Cai bhrợ têng cr’noọ bh’rợ padưr tập đoàn tơơm zanươu, bhrợ têng đợ râu liêm choom đắh pr’đơợ plêệng k’tiếc lâng chóh bhrợ âng đhanuôr k’coong ch’ngai./.

LÀO CAI PHÁT TRIỂN MÔ HÌNH TRỒNG TAM THẤT

TRÊN VÙNG CAO

         Tam thất là cây dược liệu mới được trồng trên vùng cao Si Ma Cai, tỉnh Lào Cai. Với những tiềm năng về kinh tế, mô hình trồng tam thất đang ngày càng được nhân rộng trên vùng cao này. Hiện huyện Si Ma Cai có gần 10 héc ta cây tam thất, tập trung nhiều nhất ở các xã Nàn Sán, Sán Chải và Mản Thẩn..

          Gia đình ông Giàng Seo Sì, thôn Nàn Cảng, xã Si Ma Cai là hộ đầu tiên ở vùng cao Si Ma Cai trồng cây tam thất với quy mô lớn, tập trung. Sau khi tìm hiểu và nhận thấy tiềm năng kinh tế từ cây trồng này, cuối năm 2013, ông Sì đã vay vốn ngân hàng cùng nguồn tích lũy của gia đình đầu tư trồng 0,9 héc ta cây tam thất tại xã Sán Chải. Sau hơn 1 năm trồng, vườn tam thất của gia đình đã cho thu hoạch 3 vụ nụ. Là mặt hàng được ưa chuộng trên thị trường, nụ hoa tam thất tươi được bán với giá khá cao từ 250 đến 300 ngàn đồng một kg. Với gần 4 tạ nụ tươi, trung bình một năm, gia đình thu về gần 100 triệu đồng. Sau 3 năm trồng, cả thu hoạch củ và hoa đã thu về gần 1 tỷ đồng. Ông Giàng Seo Sì cho biết:

          Năm nay tôi cũng trồng thêm gần 3 héc ta nữa. Nếu thời gian tới mà được nữa thì gia đình sẽ đầu tư thêm nữa)

          Không chỉ đòi hỏi kinh nghiệm trồng, chăm sóc mà đầu tư vốn cho loại cây dược liệu này cũng là những khó khăn mà người dân đang gặp. Trung bình để đầu tư một héc ta tam thất cần từ 800 đến 1 tỷ đồng. Năm 2014, một số nhóm hộ trên địa bàn huyện đã bắt đầu trồng thử nghiệm thêm 2 héc ta cây tam thất. Là loại cây chịu lạnh, tam thất rất phù hợp với điều kiện khí hậu và thổ nhưỡng vùng cao Si Ma Cai. Tuy nhiên, việc trồng và chăm sóc loại cây này đòi hỏi nhiều công sức. Vốn là loại cây ưa ánh sáng tán sạ lại kỵ nước, nên các vườn ươm trồng tam thất đều phải có mái che và việc duy trì độ ẩm cho đất rất được chú trọng. Mỗi ngày các hộ đều phải ra vườn kiểm tra thường xuyên 3 lần một ngày. Theo quy trình chăm sóc cứ 4 tháng một lần thì cây được bón phân. Ông Giàng Seo Chùa, một trong những gia đình trồng tam thất ở xã Màn Thẩn, huyện Si Ma Cai nói:

          Trong năm nay chúng tôi cũng tiếp tục trồng cây tam thất. Gia đình mạnh dạn trồng, sau này có giá trị kinh tế cao chúng tôi mở rộng hơn để xóa đói giảm nghèo)

          Nhận thấy những lợi ích kinh tế từ loại cây này mang lại, huyện Si Ma Cai đã có nhiều biện pháp để nhân rộng, giúp đỡ các nhóm hộ phát triển loại cây trồng mới này. Ông Viên Đình Hiệp, Trưởng phòng Nông nghiệp và phát triển nông thôn huyện Si ma Cai, tỉnh Lào Cai cho biết:

Chúng tôi đang sưu tầm những kỹ thuật trồng, chăm sóc của Trung Quốc, sau đó điều chỉnh, bổ sung và hoàn thiện quy trình sản xuất để hướng dẫn cho nhân dân. Thứ hai là chúng tôi xây dựng mô hình chuyển giao kỹ thuật trồng, chăm sóc đến nhân dân)

          Việc mở rộng diện tích trồng cây tam thất là một trong những giải pháp của huyện Si Ma Cai thực hiện mục tiêu đa dạng hóa tập đoàn cây dược liệu, khai thác tiềm năng lợi thế về điều kiện tự nhiên và canh tác của người dân vùng cao./.