A LĂNG LỢI

Bấc c’moo ha nua, đha nuôr apêê acoon cóh chr’hoong da ding ca coong Sơn Hà, tỉnh Quảng Ngãi k’rong bhrợ pa dưr tr’mông tr’mêếh, t’bil ha ul pa xiêr đha rựt, bhrợ pa dưr pr’ặt tr’mông t’mêê. Tơợ đêếc, dưr váih  ting t’ngay ting bấc apêê pr’đhang bhrợ cha liêm pr’hay, nắc đợ apêê choom bhrợ cha, bơơn đha nuôr cóh zr’lụ ting lêy. Pa đhang moon conhư pr’đhang pa dưr tr’mông tr’mêếh âng díc điêl a moó Đinh Thị Nhiếc lâng a noo Đinh Văn La, ma nứih Hrê cóh tổ dân phố Làng Dầu, thị trấn Di Lăng. Dha nuôr lâng pr’zớc đh’rứah ch’mêệt xơợng:

 Cóh tổ dân phố Làng Dầu, thị trấn Di Lăng, chr’hoong da ding ca coong Sơn Hà, tỉnh Quảng Ngãi n’nâu, zấp ngai công hâng hơnh bêl xay moon tước díc điêl a moo Đinh Thị Nhiếc lâng a noo Đinh Văn La. P’căn Đinh Thị Ginh, tổ dân phố Làng Dầu moon:

T’mêê nắc a hay bơơn đớp giấy khen n’đắh ping đoọng. Apêê đoo hơnh moon díc điêl a nhi đoo choom bhrợ cha. Apêê cr’chăl đâu bấc ngai tước Làng Dầu t’moóh tước díc điêl p’niên. Bơr díc điêm cắh muy choom bhrợ cha, nắc dzợ buôn zooi đoọng ha đha nuôr dh’rứah t’bơơn zên. Đươi cơnh đêếc, nắc ca coon cha chau cu vêy râu pa chô, câl râu đi râu tốh. Hơnh a bhlâng!

Đợ apêê c’nặt keo x’ría xoọc bơơn roóc bọ ooy bêệ xe ga mắc dzoọng đhị tang. P’rá c’chăng âng apêê pa bhrợ đoọng ra hô ra hăm dưr đơơr tơợ đhr’nong đong t’mêê ta bhrợ. Ga mắc lâng liêm đhị zr’lụ đêếc cắh ngai mơ. Nắc đoo bh’nơơn âng bấc c’moo c’xêê ga lêếh ga lêêng p’zay ặt ga bọ lâng đhăm k’tiếc đha rựt k’đháp âng díc điêl a moó Đinh Thị Nhiếc lâng a noo Đinh Văn La. A moó Đinh Thị Nhiếc xay moon, c’moo 2007 a moó tốt nghiệp THPT lâng pay k’díc. Cr’chăl đêếc, lấh bhrợ ruộng, díc điêl a moó công cơnh đha nuôr Hrê cóh Làng Dầu nắc muy năl bhrợ ha rêê chóh a rong lâng a bhoo, pr’ặt tr’mông zr’năh k’đháp căh cơnh. Zấp t’ngay, a nhi đoo lướt pa bhrợ đoọng ha pêê lơơng bơơn dâng tơợ 150 r’bhâu đồng tước 200 r’bhâu đồng/t’ngay. Xang muy c’moo, bêl díc điêl anhi đoo hơnh vêy ca coon tr’nơợp, pr’ặt tr’mông bh’nhăn zr’nắh k’đháp lấh. A nhi đoo zước vặ 30 ức đồng đhị Ngân hàng Chính sách chr’hoong k’rong chóh ươm keo lâng a rong. Tr’nơợp, tu cắh âi vêy kinh nghiệm chóh lâng zư x’mir lêy tu cơnh đêếc nắc zêng bil bal lứch. A moó Nhiếc xay trúih:

Tr’nơợp bhrợ lum zr’nắh k’đháp bhlâng. Kinh nghiệm ươm chóh lâng zư x’mir lêy acoon keo cắh âi vêy, lứch u răng. N’đhơ cơnh đêếc díc điêl zi xay moon lêy lâng zước vặ p’xoọng 20 ức đh’rứah lâng zên bơơn c’bơớc câl a óc lâng t’rí chô băn. T’rí lâng aocs công chêệt tu crêê pr’lúh m’pâng tu boọl ch’na crêê cha tu a rong. Cắh năl cơnh băn zư lâng bhrợ têng ng’cơnh. Nắc bêl bal lứch. Ca ay loom ng’cơnh cắh ca ay loom, n’đhơ cơnh đêếc t’bhlâng. A zi t’bhlâng bhrợ cớ tơợ tr’nơợp. c’lâm prắh đhị ooy nắc dưr dzoọng đhị đêếc.

Cơnh lâng loom zay, pân pa chắp pân bhrợ, díc điêl Nhiéc t’bhlâng bhrợ cớ tr’nơợp. Díc điêl a moó bh’nhăn t’bhlâng lấh, bh’nhăn p’zay chơớc lêy pa choom tơợ bấc đhị, bấc ngai, tơợ sách báo; ting pấh apêê g’lúh pa choom đoọng n’đắh chóh băn âng Hội Pân đil, Hội Nông dân thị trấn, chr’hoong bhrợ têng. Anhi đoo zước vặ tơợ đha nuôr c’bhúh xoọng muy ngai m’bứi đoọng t’bhlâng bhrợ pa dưr pr’đhang băn chóh. Tước nâu câi, pr’đhang chớh bêệt băn rơơi âng díc điêl anhi đoo bơơn bấc đha nuôr Hre cóh thị trấn Di Lăng lâng apêê chr’val n’lơơng tước chơớc pa choom.

Díc điêl a moó Nhiếc xoọc nắc bhrợ c’la âng 7 hecta keo, 6 hecta a rong, 20 p’nong a óc, 15 p’nong t’rí lâng 14 p’nong c’roóc. Pay lơi zên đươi dua, a nhi đoo dzợ bơơn pa chô zấp c’moo tơợ 350 tước 400 ức đồng. Tơợ zên c’bơớch k’rong zấp c’moo, a nhi đoo âi bơơn chóh bhrợ đong ga mắc lâng liêm nắc bấc đha nuôr Hrê Làng Dầu kiêng pa chắp tước; câl 2 beệ xe tải ga mắc buôn đơơng âng bh’nơơn ha rêê đhuốch. Lấh đhị đêếc, anhi đoo dzợ bhrợ t’váih bh’rợ tr’nêng yêm têêm ha 5 cha nắc pa brhợ lâng k’zệt đha nuôr Hre bhrợ ting hân noo. Xang k’noọ 10 c’moo pa dưr pr’đhang chóh băn, díc điêl a moó Nhiếc âi vêy bấc kinh nghiệm cóh bh’rợ zư x’mir lêy tơơm chr’nóh lâng acoon bh’năn:

Cóh bh’rợ chóh a rong lâng keo, ahêê choom p’ghít tước ng’cơnh chóh lâng cr’chăl t’mêê chóh. Đươi phân bón crêê mơ ta moon ting cơnh pa choom đoọng âng đong bhrợ têng. Ahêê choom chóh a rong, a bhoo c’chăl lâng keo đhị c’moo tr’nơợp đoọng pa dưr râu pa chô đhị muy đhăm k’tiếc. Cóh b’băn năc choom p’ghít tước bh’rợ tiêm cha groong pr’lúh. Pa bhlâng ắnc t’rí, c’roóc choom đoọng u cha bhoóh cắh cậ ộm đác bhoóh đoọng pa dưr c’rơ. Cắh choom đoọng u caach cha bấc ha la arong, buôn u boọl.

T’coóh Đinh Văn Gờm, Chủ tịch Hội Nông dân thị trấn Di Lăng đoọng năl, nâu đoo nắc pr’đhang pr’hay, tấm gương xoọc bơơn bấc ngai đha nuôr thị trấn xay moon dal lâng ting pa choom bhrợ:

Tơợp tơợ zr’nắh k’đháp, a nhi đoo âi dưr z’lấh pa dưr kinh tê, đươi dua khoa học kỹ thuật cóh chóh bêệt băn rơơi; đh’rứah lâng vêy loom c’bơớch. Pr’đhang pa dưr kinh tế âng bơr díc điêl Nhiếc - La bơơn đha nuôr tổ dân phố Làng Dầu chơớc tước đoọng ting pa choom. Zấp bêl sinh hoạt hội, a zi buôn k’đươi a nhi đoo tước ting pấh đoọng xay trúih c’lâng bhrợ cha ha đha nuôr xơợng. A nhi đoo nắc ma nứih vêy loom c’bơớch, liêm ặt ma mông díc điêl, đoàn kết. nắc đoo tấm gương bơơn Hội Nông dân tỉnh hơnh déh bấc chu.

Nắc pr’đhang cóh bhrợ cha choom, díc điêl a moó Đinh Thị Nhiếc lâng a noo Đinh Văn La dzợ nắc muy râu pa cắh liêm creê ooy đha đhâm c’mâr zr’lụ acoon cóh da ding ca coong liêm crêê n’đắh c’lâng pr’chắp, pân pa chắp pân bhrợ cóh pa dưr kinh tế, chroi bhrợ pa dưr vel đong, bhươl cr’noon ting t’ngay ting ca bhố ngăn./.

NGƯỜI HRE QUẢNG NGÃI LÀM KINH TẾ GIỎI

Những năm qua, đồng bào dân tộc thiểu số huyện miền núi Sơn Hà, tỉnh Quảng Ngãi tập trung phát triển kinh tế, xóa đói, giảm nghèo, xây dựng cuộc sống mới. Từ đó, xuất hiện ngày càng nhiều điển hình tiên tiến, là những tấm gương sáng trong lao động, sản xuất, được bà con trong vùng noi theo. Điển hình như mô hình phát triển kinh tế của vợ chồng chị Đinh Thị Nhiếc và anh Đinh Văn La, dân tộc Hre ở tổ dân phố Làng Dầu, thị trấn Di Lăng. Mời bà con và các bạn cùng tham khảo:

 Ở tổ dân phố Làng Dầu, thị trấn Di Lăng, huyện miền núi Sơn Hà, tỉnh Quảng Ngãi này, ai cũng lấy làm tự hào khi nhắc đến vợ chồng chị Đinh Thị Nhiếc và anh Đinh Văn La. Bà  Đinh Thị Ginh, tổ dân phố Làng Dầu nói:

Vừa rồi được nhận giấy khen ở trên tặng đấy. Họ khen hai vợ chồng làm ăn được. Mấy thời gian gần đây có nhiều người đến Làng Dầu thăm hỏi vợ chồng trẻ. Hai vợ chồng không chỉ biết làm giàu cho bản thân mình, mà còn cho bà con cùng kiếm được tiền đấy. Nhờ thế mà con cháu tôi có thu nhập, mua sắm cài này cái kia. Mừng lắm!

Những cây keo cuối cùng đang được chất lên chiếc xe tải khổ lớn đậu trước sân. Tiếng nói cười của những người làm thuê rộn rã phát ra từ ngôi vừa mới xây. To và đẹp nhất xóm. Đó là thành quả của những năm tháng cực nhọc đeo bám mảnh đất nghèo khó của vợ chồng chị Đinh Thị Nhiếc và anh Đinh Văn La. Chị Đinh Thị Nhiếc chia sẻ, năm 2007 chị tốt nghiệp THPT và lấy chồng. Thời điểm đó, ngoài làm lúa nước, vợ chồng chị cũng như đồng bào H’re ở Làng Dầu, chỉ biết làm nương rẫy trồng mì và ngô, cuộc sống khó khăn chật vật triền miên. Hàng ngày, anh chị đi làm mướn kiếm được từ 150.000 đồng đến 200.000 đồng/ngày. Sau một năm, khi vợ chồng anh chị đón đứa con trai đầu lòng, cuộc sống càng khó khăn thêm. Anh chị mạnh dạn vay 30 triệu bên Ngân hàng Chính sách huyện đầu tư ươm trồng keo và sắn. Mới đầu, do chưa có kinh nghiệm trồng và chăm sóc nên thất bại hoàn toàn. Chị Đinh Thị Nhiếc tâm sự:

Mới đầu làm gặp khó khăn lắm. Kinh nghiệm ươm trồng và chăm sóc cây con chưa có, chết hết. Nhưng vợ chồng tôi bàn tính lại và xin vay thêm 20 triệu cùng với vốn tích góp được mua heo và trâu về nuôi. Trâu và heo cũng chết phần bị dịch phần bị say vì ăn trúng  lá mì. Chưa biết cách chăm sóc và xử lý thế nào. Thế là mất hết. Buồn có buồn nhưng không nản, chúng tôi quyết tâm làm lại từ đầu. Vấp ngã chỗ nào mình vực dậy chỗ đó.

  Với bản tính chịu thương chịu khó, dám nghĩ dám làm, vợ chồng Nhiếc quyết tâm làm lại từ đầu. Vợ chồng chị càng cố gắng nỗ lực tìm tòi học hỏi từ nhiều nơi, nhiều người, từ sách báo; tham gia các đợt tập huấn bên Hội Phụ nữ, Hội Nông dân thị trân, huyện tổ chức. Anh chị vay từ bà con hàng xóm mỗi người một ít để tiếp tục theo chuẩn trồng trọt và chăn nuôi. Đến nay, mô hình trồng trọt chăn nuôi của vợ chồng anh chị được nhiều bà con Hre ở thị trấn Di Lăng và các xã khác tìm đến học hỏi tham quan.

Vợ chồng chị Nhiếc hiện đang là chủ của 7 héc ta keo, 6 héc ta mì, 20 con lợn thịt, 15 con trâu, 14 con bò. Trừ chi phí, thu nhập bình quân hàng năm của vợ chồng chị xấp xỉ 400 triệu. Từ đồng vốn tích góp, chắt chiu hàng năm, anh chị đã xây được ngôi nhà to và đẹp mà nhiều bà con H’re Làng Dầu mơ ước; mua 2 chiếc xe tải chuyên chở nông sản. Bên cạnh đó, anh chị còn tạo công ăn việc làm ổn định cho 5 nhân công và hàng chục bà con H’re làm thời vụ. Sau gần 10 năm phát triển mô hình trồng trọt chăn nuôi, vợ chồng chị Nhiếc đã có nhiều kinh nghiệm trong việc chăm sóc cây trồng vật nuôi:

 Trong việc trồng keo và mì, chúng ta cần chú ý cách trồng và thời gian mới trồng.Dùng phân bón đúng liều lượng theo hướng dẫn của nhà sản xuất. Chúng ta nên trồng mì, trồng ngô, trồng đậu xen kẽ với keo trong năm đầu mới trồng để tăng thu nhập trên một diện tích. Trong chăn nuôi cần chú ý tới việc tiêm phòng cho vật nuôi. Đặc biệt là trâu nên cho ăn muối hoặc pha muối với nước để tăng đề kháng. Không nên cho con vật ăn quá nhiều mì, dễ bị say, ngộ độc.

Ông Đinh Văn Gờm, Chủ tịch Hội Nông dân thị trấn Di Lăng, huyện Sơn Hà cho hay, đây là mô hình, là tấm gương đang được nhiều bà con thị trấn đánh giá cao và tham quan học hỏi:

 Bắt đầu từ khó khăn, anh chị đã vươn lên phát triển kinh tế, áp dụng khoa học kỹ thuật trong trồng trọt chăn nuôi; đồng thời có tinh thần tích lũy của công. Mô hình phát triển kinh tế của hai vợ chồng được bà con tổ dân phố Làng Dầu tìm đến học tập và noi theo từ trồng trọt chăn nuôi đến phong trào thi đua, tinh thần đoàn kết. Mỗi lần sinh hoạt hội, chúng tôi thường mời vợ chồng anh chị Nhiếc đến tham dự và chia sẻ kinh nghiệm cho bà con, từ việc tiết kiệm, chịu thương chịu khó, sống hòa thuận, đoàn kết. Đây là tấm gương được Hội Nông  dân  tỉnh biểu dương khen ngợi nhiều lần./.

Là điển hình trong làm ăn kinh tế, vợ chồng chị Đinh Thị Nhiếc và anh Đinh Văn La còn là một hình ảnh đẹp về thanh niên vùng dân tộc miền núi tiến bộ trong tư duy, mạnh dạn bứt phá trong phát triển kinh tế, góp sức xây dựng quê hưởng, thôn bản ngày càng no ấm./.