A noo Nguyễn Tấn Vương ặt đhị chr’val Lâm Sơn, chr’hoong Ninh Sơn nắc ma nuýh kiêng bhlầng rau pr’hoọm lâng đha huum âng pô lan, tu cơnh đếêc nắc a noo chóh bấc rau pô lan crâng cơnh: Long tu, Kim điệp, Thuỷ tiên, Hồng nhạn, Đuôi cáo, Hải yến, Hoả hoàng… lâng bơr pêê rau lan Dendro, Vanda lai… Xang đếêc, lêy lan dã hạc vêy chr’nắp kinh tế, chr’nắp  bhlầng nắc rau lan dã hạc “vêy cơnh lalay” chr’nắp kinh tế dal, bơơn bấc ngai kiêng tu cơnh đếêc nắc a noo pa zay tợơp bhrợ têng chóh lan.

        Pazêng t’ngay tr’nợơp chóh lâng k’rang lêy pô lan, a noo Vương lưm bấc k’đháp k’ra tu căh ơy năl ghít cơnh chóh bhrợ, tu cơnh đếêc nắc lan dưr răng chệêt lứch lâng bil bal bấc. Đươi vêy pa zay n’jứah bhrợ n’jứah lâng pa choom nắc tợơ lấh pêê c’moo, a noo ơy năl ghít cơnh chóh lan, choom pa trơơi m’ma lâng pa chăm cơnh đơ liêm bhlầng cơnh apêê kiêng đươi dua. Tợơ đếêc, pô lan âng a noo bơơn bấc ngai cóh mạng xã hội năl tước. Pazêng rau lan dã hạc chr’nắp pr’hắt bơơn a noo pa câl nắc đơơng chô đoọng ha ma nuýh kiêng chếêc lêy chóh bhrợ vêy chr’nắp lấh k’ha riêng ức đồng, ha dợ pazêng rau pô lan lơơng cung vêy chr’nắp tước bơr pêê ức đồng muy chậu. A noo Vương xay moon: “Ting cơnh a cu lêy, đoọng tợơp bhrợ têng cha liêm choom, rau muy nắc a đay lêy chắp kiêng a đoo, rau bơr nắc pa zay đươi dua khoa học kỹ thuật đhị bh’rợ bhrợ têng âng đay, rau pêê nắc a đay chếêc lêy thị trường, tơơm ríah rau pr’đươi chr’nóh âng đay”.

        Xọoc đâu cóh bhươn đong âng anoo vêy lấh k’ha riêng rau lan dã hạc vêy chr’nắp tợơ bơr pêê ức đồng tước k’ha riêng ức đồng muy chậu. Đươi vêy chóh ta luôn, nắc a noo vêy lan đoọng pa câl ta luôn, tợơ ơy dáp lâng zên k’rong bhrợ têng, a noo Vương dzợ bơơn pay lãi k’dâng mơ dứp ping 100 ức đồng zập c’moo. A noo Vương đoọng năl: bh’rợ chóh lan lâng k’rang lêy doó g’lếêh lâng buôn bhlầng, năl ghít cơnh k’rang lêy lâng bấc ngai câl nắc zập cha nắc choom bhrợ têng cha tợơ bh’rợ chóh lan. Pa căn Nguyễn Thị Hải, Phó Bí thư Đảng uỷ chr’val Lâm Sơn, chr’hoong Ninh Sơn-Ninh Thuận đoọng năl: “Vương pa zay chếêc lêy năl lâng k’rong câl zập tợơ đoọng chóh pa trơơi t’bấc m’ma. Xọoc tr’nợơp Vương vêy zên k’rong bhrợ m’bứi bhlầng, căh vêy zên, t’tun đâu vel đong cung k’rang t’váih pr’đợơ xay moon đoọng vặ zên, xang đếêc nắc Vương cung vêy chóh”.

        Lan dã hạc nắc rau lan chr’nắp, đoọng t’nơơm choom glúh váih pô liêm nắc ma nuýh chóh lêy năl ghít chr’nắp âng lan, tu cơnh đếêc nắc bêl chóh lêy bhrợ têng bhươn đoọng tệêm ngăn vêy zập pr’đợơ liêm choom bhlầng. Bhươn lan âng anoo bơơn bhrợ têng xr’rang tệêm ngăn đoọng t’dông pô lan, ch’ngai tợơ mặt k’tiếc 1,5-2m, cóh ping nắc bơơn bha lọp lưới đoọng mát (rau lưới choom g’đéch p’răng mơ 60%). Zập t’ngay tưới 1 chu, ha dợ lêy tưới đác mơ glặp, lêy k’rong bhrợ a bóc lọc đác  đoọng lọc đác lalăm bơm tưới. Pa bhlầng nắc la lăm đoọng lan dã hạc váih pô nắc lêy băn bha lầng đoọng liêm k’rơ lâng bhiệc g’bur phân zập zên lâng crêê nhâm, đh’rứah lêy cha mệêt đoọng zêl cha groong tri bhrợ váih pr’lúh cr’ay pa hư t’nơơm lan. Rau chăp kiêng pô lan âng a noo Vương ơy đơơng chô bh’nơơn liêm choom đoọng ha noo cóh c’lâng tợơp bhrợ têng cha. Bấc pr’zợc dzợ p’niên ơy tước lưm lêy, pa choom chóh lan đhị trang trại âng anoo Vương. A móo Hà Thị Thu Hằng, Bí thư Huyện đoàn Ninh Sơn, Ninh Thuận đoọng năl: “Vêy muy bơr pr’zợc nắc vêy pazêng cr’noọ bh’rợ lalua ta níh đoọng tợơp bhrợ têng cha đoọng ha c’la đay. Tợơ cr’noọ bh’rợ nắc đoo cung vêy đơơng chô rau liêm choom đoọng ha đha đhâm c’mor đăh bhrợ têng cha. Cr’chăl ha y,a  zi nắc vêy zúp zooi lâng pazêng pr’zợc kiêng bhrợ têng cha cơnh a noo Vương”.

        Cr’chăl ha y, a noo Vương nắc lêy k’rong chóh bhrợ lâng ta bhứah bhươn lan âng đoo, đh’rứah pa trơơi m’ma lan dã hạc chr’nắp pr’hắt đoọng zư lêy rau lan xoọc ặt đhị đhr’năng bil pất nâu. A noo Vương xoọc nắc ma nuýh liêm  ta níh đoong ha bấc đha đhâm Ninh Thuận pa choom bhrợ lâng pa zay pa dưr ca van lalua ta níh đhị đhăm k’tiếc âng vel đong đay./.

Anh thanh niên khởi nghiệp làm giàu bằng nghề trồng lan

Thành Nhân- Văn Cảnh

Với tinh thần không ngại khó khăn, liên tục tìm tòi, học hỏi, anh Nguyễn Tấn Vương, một thanh niên  ở xã Lâm Sơn, huyện Ninh Sơn, tỉnh Ninh Thuận vươn lên làm giàu từ nghề trồng hoa lan dã hạc quý hiếm. Anh là một trong những thanh niên trẻ tiêu biểu của tỉnh Ninh Thuận quyết tâm khởi nghiệp khi tuổi đời mới ngoài 30 nhờ sự đam mê, dám nghĩ, dám làm.

         Anh Nguyễn Tấn Vương ở xã Lâm Sơn, huyện Ninh Sơn vốn rất yêu thích màu sắc và mùi hương của hoa lan nên anh trồng nhiều loại lan rừng như: Long tu, Kim điệp, Thủy tiên, Hồng nhạn, Đuôi cáo, Hải yến, Hỏa hoàng… và một số loại lan Dendro, Vanda lai tạo… Sau đó, nhận thấy loại lan dã hạc có giá trị kinh tế, đặc biệt loài lan dã hạc “đột biến” có giá trị kinh tế cao, được nhiều người chơi hoa lan “săn” lùng nên anh quyết chí khởi nghiệp trồng lan.

Những ngày đầu trồng và chăm sóc hoa lan, anh Vương gặp không ít khó khăn do không nắm vững kỹ thuật, nên lan bị chết và hao hụt nhiều. Nhờ chịu khó vừa làm, vừa học hỏi nên sau ba năm, anh đã nắm bắt được nghề trồng lan, có thể nhân giống và điều khiển lan ra hoa đáp ứng nhu cầu của người chơi. Từ đó, hoa lan của anh được nhiều người trên mạng xã hội biết đến. Những loại lan dã hạc quý hiếm được anh bán lại cho những người sưu tầm có giá trên trăm triệu đồng, còn những loại bình thường cũng có giá vài triệu đồng một chậu. Anh Vương tâm sự:“Theo em nghĩ, để khởi nghiệp thành công, thứ nhất mình phài đam mê thứ hai là chịu khó đưa KHKT vào công việc của mình cái thứ ba nữa là mình phải tìm thị trường, cái nguồn ra sản phẩm của mình”

        Hiện trong vườn nhà anh có trên trăm loại dã hạc có giá từ vài triệu đến cả trăm triệu đồng một chậu. Nhờ trồng theo kiểu cuốn chiếu nên anh có thể bán liên tục, sau khi trừ chi phí, trung bình anh Vương có lãi trên dưới 100 triệu đồng/năm. Anh Vương cho biết: công việc trồng lan và chăm sóc rất nhẹ nhàng và đơn giản, chỉ cần nắm vững kỹ thuật và có nhiều đầu ra là mỗi người có thể lập nghiệp được từ nghề trồng lan. Bà Nguyễn Thị Hải, Phó Bí thư Đảng ủy xã Lâm Sơn, huyện Ninh Sơn-Ninh Thuận cho biết:“Vương chịu khó tìm tòi rồi thu mua các nơi về rồi nhân rộng ra. Ban đầu Vương vốn rất là thấp, không có vốn, sau này địa phương cũng quan tâm tạo điều kiện giới thiệu để vay vốn sau đó thì Vương cũng có trồng”

        Lan dã hạc là loại lan quý, để cây cho hoa đẹp thì người trồng phải hiểu được đặc tính của loài lan nên trước khi trồng cần phải thiết kế vườn đảm bảo có điều kiện tốt nhất. Vườn lan của anh được xây dựng bằng giàn để treo hoa, cách đất từ 1,5 - 2m , trên được bố trí lưới che mát (loại lưới có độ che nắng 60%). Ngày tưới 1 lần cho cây, nhưng tưới vừa phải, nên đầu tư bể lọc để lọc nước trước khi bơm tưới. Đặc biệt, trước khi “ép” lan dã hạc ra hoa phải nuôi dưỡng cây cho khỏe bằng cách bón phân đầy đủ và hợp lý, đồng thời, quan sát để phòng trừ nấm bệnh gây hại cho lan. Niềm đam mê và tình yêu dành cho hoa lan của anh Vương đã mang lại thành công cho anh trên con đường khởi nghiệp. Nhiều bạn trẻ đã đến tham quan, học hỏi nghề trồng lan ở trang trại của anh Vương. Chị Hà Thị Thu Hằng, Bí thư Huyện Đoàn Ninh Sơn, Ninh Thuận nhận xét:“Có một số bạn thì có những mô hình thiết thực để khởi nghiệp cho chính mình. Từ mô hình đó cũng có tác động tích cực trong đoàn viên thanh niên về lập thân, lập nghiệp. Thời gian tới chúng tôi sẽ có hỗ trợ đối với những bạn có ý tưởng lập thân lập nghiệp như anh Vương”

Thời gian tới, anh Vương sẽ tiếp tục đầu tư và mở rộng vườn lan, đồng thời, nhân một số giống lan dã hạc quý hiếm nhằm bảo vệ loài lan quý hiếm này trước nguy cơ tuyệt chủng. Anh Vương đang là tấm gương điển hình cho nhiều thanh niên Ninh Thuận học tập và quyết tâm làm giàu chính đáng trên mảnh đất quê hương mình./.