Bhrợ t’váih pazêng zr’lụ chóh bhrợ t’nơơm z’nươu crêê cơnh nắc bh’rợ chr’nắp vêy Công ty dược phẩm Traphaco bhrợ têng đoọng đơớh loon cóh bh’rợ pa bhrợ lâng pa dưr nhâm mâng c’lâng c’rơ t’viêng. C’moo 2010, lâng xa nay bh’rợ Phó Trưởng phòng pa chắp ch’mêết lêy lâng pa dưr âng Công ty đhị Hà Nội, a noo Đỗ Tiến Sĩ nắc tước pa bhrợ cóh Lào Cai đoọng pa chắp ch’mêết lêy, pa dưr t’nơơm Actiso đhị 2 chr’hoong Sa Pa lâng Bắc Hà. Đhanuôr cóh đâu bấc bhlâng nắc đhanuôr acoon cóh, tu cơnh đêếc cóh tr’nơớp cắh vêy buôn đoọng k’dua apêê đoo xăl cr’noọ bh’rợ tơợ bh’rợ chơợt ha roo, a bhoo nắc chóh t’nơơm z’nươu. A noo Sĩ tước ooy pazêng pr’loỌng đong, p’too pa choom ooy bh’rợ chóh t’nơơm Actiso, vêy cơnh cậ nắc đoọng m’ma, đoỌng zên đoọng đhanuôr têêm loom chóh bhrợ t’nơơm z’nươu sạch. “Cóh cr’chăl tr’nơớp đhanuôr cắh ơy lấh tin đươi, acu ơy xay moon lâng apêê đoo lâng bhrợ t’váih rau tin đươi lâng apêê đoo. Acu nắc ắt tr’đăn lâng đhanuôr đoọng k’dua apêê đoo bhrợ têng. Tơợ pazêng pr’loọng đong chóh bhrợ bha lâng đoọng bhrợ t’bhứah, ting n’nắc zúp zooi kỹ thuật, đoọng m’ma, đoọng zên đoọng đhanuôr bhrợ têng crêê cơnh xa nay bh’rợ chóh bhrợ”.

Pa choom đhanuôr h’cơnh ng’zư lêy t’nơơm Actiso đoọng liêm choom lấh mơ, a noo Sĩ nắc dzợ gr’hoót moon nắc chêếc zr’lụ pa câl, pay câl axậ Actiso lâng chr’nắp nhâm mâng, tu cơnh đêếc ting t’ngay vêy bấc pr’loọng đong đhanuôr ting chóh bhrợ Actiso. Xang k’nặ 10 c’moo tơợ Hà Nội tước ooy Lào Cai pa dưr rau liêm choom âng zr’lụ chóh bhrợ t’nơơm z’nươi, a noo Sĩ nắc lướt tước ooy pazêng bhươl cr’noon cóh Sa Pa lâng Bắc Hà, đơơng âng rau cr’noọ t’bhlâng xay bhrợ lâng loom luônh ta níh đha nâng tước ooy đhanuôr acoon cóh. Tước nâu cơy, đhăm chóh bhrợ Actiso đhị Sa Pa nắc lấh 75 héc ta lâng đhị Bắc Hà k’dâng 25 héc ta, bhrợ đoọng ha Công ty vêy zập pazêng rau pr’đươi sạch, bhrợ têng z’nươu, ting n’nắc zúp zooi bấc đhanuôr t’bil ha ul pa xiêr đharứt. Mơ 1 héc ta Actiso bơơn pay pa chô zên lãi 150 ức đồng cóh muy c’moo. Đhanuôr ting chóh bhrợ t’nơơm z’nươu nắc xay moon cơnh đâu: “Pr’loọng đong zi chóh Actiso 7 c’moo ơy, rau liêm choom ooy kinh tế bấc lấh mơ ng’bêết ha roo”.

“Acu ơy chóh Át-ti-sô mơ 8 c’moo. Zập c’xêê bơơn pay pa chô m’bứi bhlâng 10 ức đồng, ha dang zay lấh mơ nắc tước 20 ức đồng”.

Cắh muy chroi đoọng zúp zooi Công ty đơớh loon cóh bh’rợ tr’nêng đươi vêy đợ pr’đươi z’nươu liêm sạch, a noo Đỗ Tiến Sĩ nắc dzợ đh’rứah lâng apêê pa bhrợ bơơn ch’ner ta béch g’lăng cóh khoa học VIFOTEC lâng xa nay bh’rợ pa chắp ch’mêết lêy bhrợ têng z’nươu pa dưr c’rơ ha loom – t’bil độc Boganic. Ting cơnh bh’rợ pa chắp ch’mêết lêy đhị Bệnh viện K Trung ương, z’nươu n’nâu nắc đoọng pa xiêr men cóh loom lâng đhr’năng pa dứah cr’ăy tước 67% xang 10 t’ngay ng’đươi. P’căn Vũ Thị Thuận, Chủ tịch Hội đồng Quản trị Công ty Traphaco prá: “A noo Sĩ zay, lứch loom lâng bh’rợ tr’nêng. Xang bêl ơy choom bhrợ têngb zr’lụ chóh Actiso nhâm mâng, a noo Sĩ nắc choom xay moon đoọng ađay chô ooy Hà Nội lâng pr’loọng đong, hân đhơ cơnh đêếc nắc cắh, a đoo dzợ ắt đh’rứah lâng đhanuôr, dzợ k’rang lâng pazêng dự án đoọng pa dưr t’nơơm z’nươu lâng zúp zooi đhanuôr choom t’bil lơi đharứt”.

Lâng pazêng rau chroi đoọng, xay bhrợ bấc pa bhlâng ha công ty lâng ha đhanuôr, a noo Đỗ Tiến Sĩ nắc vêy ta cher đoọng ch’ner Thầy thuốc Ưu tú lâng nắc vêy ta đoọng bằng khen âng Thủ tướng Chính phủ. Apêê Công ty Traphaco Sapa vêy ta cher đoọng ch’ner KOVA- (haanh déh pazêng c’bhúh liêm choom, đợ manuýh ta béch g’lăng cóh prang k’tiếc k’ruung cóh pazêng rau xa nay bh’rợ âng pr’ắt tr’mông, kinh tế - xã hội) ooy bh’rợ pa chắp ch’mêết lêy cơnh t’mêê liêm choom, bh’năn bh’rợ pa chắp ch’mêết lêy choom đươi dua cóh pr’ắt tr’mông xã hội lâng ha zập ngai vêy chr’nắp ooy kinh tế bấc pa bhlâng./.

Người bỏ phố lên núi đánh thức vùng dược liệu

        Văn Hải

Gần 10 năm lên Sa Pa và Bắc Hà (Lào Cai) xây dựng vùng trồng dược liệu Actiso, anh Đỗ Tiến Sỹ - Giám đốc Công ty Traphaco Sa Pa đã “đánh thức” tiềm năng của vùng đất này và giúp người dân xóa đói, giảm nghèo từ nghề trồng cây dược liệu. Nhờ những người tiên phong trên “Con đường sức khỏe xanh” đã góp phần giúp Công ty Traphaco đạt danh hiệu Top 10 Doanh nghiệp bền vững 3 năm liên tục.

  Hình thành những vùng trồng dược liệu đạt chuẩn là biện pháp quan trọng được Công ty dược phẩm Traphaco thực hiện để chủ động trong sản xuất và phát triển bền vững trên “Con đường sức khỏe xanh”. Năm 2010, với cương vị Phó Trưởng phòng Nghiên cứu và Phát triển của Công ty tại Hà Nội, anh Đỗ Tiến Sĩ đã nhận nhiệm vụ lên Lào Cai để nghiên cứu, phát triển cây Actiso tại 2 huyện Sa Pa và Bắc Hà. Bà con ở đây chủ yếu là đồng bào dân tộc thiểu số nên lúc đầu không dễ dàng vận động chuyển đổi thói quen canh tác từ trồng lúa, ngô sang trồng dược liệu. Anh Sĩ đã đến từng nhà kiên trì, thuyết phục, hướng dẫn kỹ thuật trồng cây Actiso, thậm chí cấp giống, ứng vốn để bà con yên tâm sản xuất dược liệu sạch:“Thời gian đầu người dân chưa tin tưởng, tôi đã thuyết phục họ và tạo niềm tin với họ. Tôi đã bám sát người dân đến từng hộ để vận động. Từ các hộ trọng điểm để nhân ra diện rộng, đồng thời hỗ trợ kỹ thuật, cấp cây giống, ứng tiền vốn để người dân thực hiện đúng quy trình sản xuất.”

Hướng dẫn bà con cách chăm sóc cây Actiso để đạt năng suất cao nhất, anh Sĩ còn thực hiện đúng cam kết lo đầu ra, thu mua lá Actiso với giá ổn định nên ngày càng nhiều gia đình chuyển sang trồng Actiso. Sau gần 10 năm từ Hà Nội lên Lào Cai đánh thức tiềm năng vùng trồng dược liệu, anh Sĩ đã in dấu chân tới tất cả những bản làng ở Sa Pa và Bắc Hà, đem nhiệt huyết và tấm lòng chân thành đến với đồng bào. Đến nay, diện tích vùng trồng Actiso tại Sa Pa là hơn 75 héc ta và tại Bắc Hà có khoảng 25 héc ta, giúp Công ty chủ động được nguồn nguyên liệu sạch, sản xuất thuốc, đồng thời giúp nhiều người dân xóa đói, giảm nghèo. Trung bình 1ha Actiso cho thu lãi 150 triệu đồng/1 năm. Người dân tham gia trồng cây dược liệu đã chia sẻ như thế này:

“Gia đình tôi trồng Actiso 7 năm rồi, hiệu quả kinh tế gấp nhiều lần trồng lúa.”

“Tôi đã trồng Át-ti-sô được 8 năm. Mỗi tháng thu nhập ít nhất 10 triệu đồng, nếu chăm chỉ có thể lên đến 20 triệu đồng.

Không chỉ góp phần giúp Công ty chủ động trong sản xuất nhờ vùng dược liệu sạch, anh Đỗ Tiến Sĩ còn cùng với các đồng nghiệp dành được giải thưởng sáng tạo khoa học VIFOTEC với đề tài nghiên cứu sản xuất thuốc bổ gan - giải độc Boganic. Theo nghiên cứu lâm sàng tại Bệnh viện K trung ương, loại thuốc này giúp hạ men gan với tỷ lệ lui bệnh đạt 67% sau 10 ngày sử dụng. Bà Vũ Thị Thuận, Chủ tịch Hội đồng Quản trị Công ty Traphaco cho biết:“Anh Sĩ rất nhiệt tình trách nhiệm với công việc. Sau khi xây dựng được vùng trồng Actiso ổn định, anh Sĩ hoàn toàn có quyền đề nghị được về Hà Nội với gia đình nhưng không, anh vẫn bám trụ cùng bà con, vẫn trăn trở với những dự án để phát triển dược liệu và giúp bà con thoát nghèo”

Với những đóng góp, cống hiến không nhỏ cho công ty và cộng đồng, anh Đỗ Tiến Sĩ đã được tặng danh hiệu Thầy thuốc Ưu tú và được nhận bằng khen của Thủ tướng Chính phủ. Tập thể Công ty Traphaco Sapa được nhận giải thưởng KOVA- tôn vinh những tập thể xuất sắc, những tấm gương sáng trên khắp cả nước trong các lĩnh vực của đời sống, kinh tế-xã hội về công trình nghiên cứu có tính sáng tạo, kết quả nghiên cứu được ứng dụng trong đời sống xã hội và cộng đồng đạt giá trị kinh tế cao./.