Đêệng moh năc đhr’năng c’lâng aham coh moh crêê u viêm ting n’năc năc pazêng mô moh êêh ga măc, xoọc đêêc n’leh vaih đh’mâl bâc bhlâng bhrợ đâl c’lâng pr’họm coh moh, bhrợ ha manuyh k’ăy pơ hơơm k’đhap cơnh lâng c’xu lâng xơợng zr’năh k’đhap coh a chăc a zân. Đêệng moh năc muy coh pazêng râu cr’ăy buôn n’leh vaih âng manuyh crêê pr’luh cr’ăy Covid-19 lâng ta luôn u vaih coh t’ngay thứ 3 xang bêl xay moon crêê SARS-CoV-2.

Đêệng moh buôn đh’rưah vaih lâng cr’ăy n’lơơng c’târ moh mr’loọng cơnh k’ăy mr’loọng, tung c’târ, k’ăy acọ, ta luôn hooi đh’mâl, căh cậ đêệng moh muy n’đăh. Đêệng moh bhrợ ha manuyh k’ăy căh choom bếch, buôn năc ha vooh boóp p’hơơm, cơnh đâu buôn bhrợ gooh mr’loọng lâng k’ăy mr’loọng ngân lâh mơ.

Tu cơnh đêêc, pa dưah đhr’năng đêệng moh năc chr’năp bhlâng, tu tơợ đêêc năc doọ u bhrợ crêê pr’luh cr’ăy ngân lâh mơ tơợ đác đh’mâl coh moh vêy cơnh vaih viêm moh, ra ruuc moh căh cậ đác đh’mâl hooi ooy mr’loọng đơơng âng SARS-CoV-2 ooy mr’loọng bhrợ k’ăy c’lâng pr’hơơm, k’ăy xooh.

Pazêng bh’rợ pa dưah đhr’năng đêệng moh coh manuyh crêê boọ SARS-CoV-2

Tr’nơơp, căh choom ma chêêc đươi zơ nươu kháng sinh đoọng ma dưah cr’ăy c’târ moh mr’loọng đoọng ha manuyh crêê pr’luh cr’ăy Covid-19 tu kháng sinh căh vêy pr’đươi lâng đợ virút n’têh. Tu cr’noọ k’pân năc bâc manuyh k’ăy năc ma tươc câl zơ nươu kháng sinh lâng đươi đanh căh vêy xa nay p’too moon âng bác sĩ. Muy bơr cha năc đươi pa bhlâng bâc lâng đanh đươnh coh đhr’năng cr’ăy căh u dưah, vêy cơnh cậ năc zâl zơ nươu bêl pa dưah. Nắc đhiệp đươi kháng sinh bêl vêy bâc vi khuẩn lâng vêy bh’rợ pa choom âng bác sĩ.

Đh’hấc moh mr’loọng năc muy coh pazêng bh’rợ pa dưah cơnh ty đanh vêy bâc ngai bhrợ đoọng pa đhuông moh, pa xiêr pazêng đhr’năng cr’ăy âng c’lâng pr’hơơm. Lâng bh’rợ ha nghêệt hơi đác, không khí vêy ta bhrợ u ẩm lâng pa puyh vêy pr’đươi bhrợ l’lương đác đh’mâl coh moh, mr’loọng lâng xooh, bhrợ sạch moh lâng pa xiêr viêm niêm mạc coh c’lâng pr’hơơm căh cậ pa xiêr đhr’năng dưr vaih bâc âng vi rus đươi nhiệt tơợ hơi đác.

Pazêng bh’rợ pa chăp ch’mêệt lêy đăn đâu ơy xay moon, nhiệt độ lâng độ ẩm dal (nhiệt độ lâh 40 độ C lâng độ ẩm lâh 95%) bhrợ pa xiêr đhr’năng dưr bâc âng SARS-CoV-2 coh moh. Đh’hấc vêy nhiệt độ k’dâng 70 độ C pa xiêr râu dưr bâc âng virut. Pr’đươi năc bhăng xi, chanh, bạc hà, hung quế, a hự, tỏi, axậ pí, kinh giới, tía tô, tràm gió… năc choom đươi tinh dầu âng pazêng zơ nươu n’têh. Năc choom đươi muy râu zơ nươu căh cậ pazum lâng bâc râu zơ nươu, muy râu năc 200g- 400g. Ha dang đươi cơnh tinh dầu năc tơợ 2-4ml. Đh’hâc lâng máy đh’hâc căh cậ ba buôn lâh mơ năc choom zêệ pa tr’đoóc lâng ha nghêệt zơ nươu n’năc.

Ộm bâc đác: Đác năc choom bhrợ l’lương đác đh’mâl, bhrợ ha moh, bhrợ ha moh đhr’đhuông, doọ lâh u đêệng. Năc choom đươi đh’rưah lâng đác pa puyh đh’rưah lâng ahự căh cậ trà t’viêng đoọng pa dưr k’rơ lâh mơ bh’rợ pa dưah đhr’năng đêệng moh. Pị ộm đác p’lêê p’coo đoọng p’xoọng vitamin C pa dưr c’rơ. Năc công lêy ghít năc căh choom ộm la lâh bâc lâng đợ manuyh vêy cr’ăy huyết áp dal năc bhrợ t’vaih k’rơ bh’rợ tuần hoàn.

Clai đác t’dzật ooy moh: Năc choom đươi pazêng đác ng’xịt vêy ta pa câl coh đong pa câl zơ nươu căh cậ ma clai ting cơnh bh’rợ cơnh đâu: 1 cốc đác pa puyh lâng muy pâng dr’hiíc cà phê bhooh, xang n’năc cr’chậc xang n’năc t’dzật tơợ 3- 6 tơr dzật đác ooy moh, ha nghêệt vr’vai.

T’bếch năc đươi tr’ơơi dal lâng năc choom đươi máy bhrợ ẩm không khí coh phòng bếch (ha dang vêy zên ng’câl).

Đươi zơ nươu zâl đhr’năng hooi aham moh: Naftazoline, xylometazonine, adrenaline, ephedrine… hân đhơ cơnh đêêc c’bhuh zơ nươu n’nâu năc ng’đươi ting cơnh p’too pa choom âng bác sĩ lâng căh choom đươi lâh 10 t’ngay, tu zơ nươu choom bhrợ t’vaih pazêng râu cr’ăy n’lơơng cơnh huyết áp dal, căh choom bếch…

Zơ nươu kháng sinh histamine đoọng pa xiêr đhr’năng dị ứng: năc choom đươi đường ng’ộm đh’rưah căh cậ ng’xịt lâng zơ nươu (loratadin, cetirizin, fexofenadine, desloratadin…) đoọng bhrợ gooh moh, pa xiêr đác đh’mâl lâng cheh. Cơnh đâu zooi zâl đhr’năng crêê pr’luh cr’ăy bêl cheh gluh đác cr’choh ooy môi trường (n’jưah pa dưah- n’jưah zâl cha groong pr’luh cr’ăy). Hân đhơ cơnh đêêc, pazêng zơ nươu n’nâu manuyh k’ăy công vêy ta pa choom tơợ apêê bác sĩ pa dưah cr’ăy c’târ moh mr’loọng, g’đéch đhr’năng ma chêêc câl đươi zơ nươu pa dưah./.

F0 ngạt mũi, phải làm sao?

VOV.VN

Nghẹt mũi hiện là một trong những triệu chứng chính của Covid-19 gây nhiều phiền toái nhất cho người bệnh, vậy điều trị thế nào cho phù hợp?

Nghẹt mũi là tình trạng các mạch máu bên trong mũi bị viêm đồng thời các mô mũi sưng to lên, khi đó sẽ xuất hiện lượng chất nhầy khá lớn ngăn cản sự lưu thông không khí trong mũi, làm cho người bệnh thở khó hơn bình thường và có cảm giác rất khó chịu. Ngạt mũi là một trong những biểu hiện rất hay gặp của người bệnh Covid-19 và thường xuất hiện vào ngày thứ 3 sau khi được xác định nhiễm SARS-CoV-2.

Ngẹt mũi hay kèm theo một số triệu chứng tai mũi họng khác như đau họng, ù tai, đau đầu, sổ mũi, chảy nước mũi thường xuyên, hoặc bị nghẹt mũi một bên. Nó làm cho người bệnh không ngủ được, thường phải há miệng ra để thở, điều này dẫn đến tình trạng khô họng và đau họng của người bệnh ngày càng nặng hơn.

Chính vì vậy, điều trị triệu chứng ngạt mũi rất quan trọng bởi nó giúp tránh bội nhiễm từ dịch ứ đọng trong hốc mũi có thể tiến triển thành viêm mũi xoang cấp hoặc dịch chảy xuống dưới phế quản mang theo SARS-CoV-2 xuống phế quản gây viêm phế quản, viêm phổi.

Các phương pháp xử trí ngạt mũi ở người nhiễm SARS-CoV-2:

Đầu tiên, không được tự ý sử dụng kháng sinh điều trị tai mũi họng cho bệnh nhân Covid-19 bởi kháng sinh không có tác dụng trên virus. Do tâm lý lo sợ nên nhiều bệnh nhân đã tự ý ra hiệu thuốc mua thuốc kháng sinh và sử dụng kéo dài không có chỉ định của bác sĩ. Một số trường hợp sử dụng liều cao và kéo dài nhưng tình trạng bệnh không hề thuyên giảm, thậm chí còn gặp phải vấn đề kháng thuốc trong quá trình điều trị. Chỉ sử dụng kháng sinh khi có bội nhiễm vi khuẩn và có sự hướng dẫn từ bác sĩ.

Xông hơi mũi họng là một trong những phương pháp điều trị truyền thống được sử dụng rộng rãi để làm dịu và thông đường mũi, giảm các triệu chứng của đường hô hấp. Bằng việc hít hơi nước, không khí được làm ẩm và ấm có tác dụng làm lỏng chất nhầy trong mũi, họng và phổi, giảm kích ứng đường hô hấp, làm sạch đường mũi và giảm viêm niêm mạc trên đường thở hoặc ức chế sự nhân lên của virus vì nhiệt của hơi nước.

Các nghiên cứu gần đây chỉ ra rằng, nhiệt độ và độ ẩm cao (nhiệt độ trên 40°C và độ ẩm trên 95%) làm ức chế khả năng nhân lên của SARS-CoV-2 trên các tế bào biểu mô đường hô hấp. Xông hơi có nhiệt độ khoảng 70°C ức chế sự nhân lên của virus. Nguyên liệu có thể là sả, chanh, bạc hà, húng quế, gừng, tỏi, lá bưởi, kinh giới, tía tô, tràm gió… hoặc có thể sử dụng tinh dầu của các dược liệu trên. Có thể dùng một loại dược liệu hoặc phối hợp nhiều loại dược liệu, mỗi loại 200g - 400g. Nếu dùng dạng tinh dầu thì 2 - 4ml. Xông hơi bằng máy xông hoặc có thể đơn giản đun thuốc sôi và hít vào hơi thuốc.

Uống nhiều nước: Nước có thể làm loãng được chất dịch trong hốc mũi, làm cho mũi thông thoáng, giảm ngạt. Nên sử dụng nước ấm kèm gừng hoặc trà xanh để tăng hiệu quả giảm nghẹt mũi. Nước ép trái cây cũng rất tốt vì bổ sung thêm vitamin C giúp tăng sức đề kháng. Nhưng cần lưu ý là đừng uống quá nhiều ở những người có tiền sử tăng huyết áp vì có thể dẫn tới tăng khối lượng tuần hoàn.

Pha dung dịch nhỏ mũi: Nên sử dụng các loại dung dịch dạng xịt bán sẵn tại các hiệu thuốc hoặc tự pha theo công thức sau: 1 cốc nước ấm và ½ thìa cà phê muối lắc đều rồi nhỏ 3-6 giọt dung dịch vào mỗi lỗ mũi, hít nhẹ.

Nằm ngủ kê cao đầu và có thể sử dụng máy tạo ẩm không khí trong phòng ngủ (nếu có điều kiện).

Sử dụng thuốc chống sung huyết mũi tại chỗ: Naftazoline, xylometazoline, adrenaline, ephedrine… tuy nhiên nhóm thuốc này tuyệt đối phải do bác sĩ chỉ định và sử dụng dưới 10 ngày do thuốc có thể gây ra các tác dụng không mong muốn như tăng huyết áp, lo lắng, mất ngủ…

Thuốc kháng histamine để giảm dị ứng: Có thể dùng đường uống hoặc xịt tại chỗ (loratadin, cetirizin, fexofenadine, desloratadin…) để làm khô mũi, giảm tiết dịch và hắt hơi. Điều này giúp ngăn ngừa lây nhiễm khi bắn các giọt dịch tiết ra môi trường xung quanh (vừa điều trị - vừa phòng bệnh). Tuy nhiên các thuốc nhóm này người bệnh cũng nên được tư vấn bởi bác sĩ tai mũi họng, tránh tự ý dùng thuốc./.