Ting cơnh moon đớc âng Trung tâm khí tượng thuỷ văn Trung ương, pleng k’tiếc lalăm tết cóh tết lâng lấh tếtê Nguyên đán dưr váih bấc cơnh cị. XoỌc đâu, nhiệt độ xiêr ếp bhlầng đh’rứah lâng bấc g’lúh boo k’pri, cha cếêt ra ngoóh pa bhlầng bhrợ cắh liêm tước c’rơ âng bh’năn băn. Nâu đoo nắc muy cóh pazêng râu bhrợ cắh liêm c’rơ zêl cr’ay âng bh’năn năn lâng buôn váih apêê pr’lúh cr’ay cơnh: tr’ploóc chr’coóp bhíh bum boóp, cúm cóh a tứch a đha, cr’ay t’viêr k’târ cóh a’ọc lâng apêê cr’ay đắh c’lâng pr’hơơm… Ha dang căh bơơn k’rang lêy ghít liêm, đương zêl cha cếêt nắc bhrợ bil bal bấc pa bhlầng đắh kinh tế đoọng ha ma nuýh b’băn.

            ĐoỌng pa ghít zêl đhr’năng ha ul cha, zêl cha cếêt lâng zư lêy tệêm ngăn đoọng  ha bh’năn băn, đhanuôr b’băn nắc lêy bhrợ liêm apêê bh’rợ nâu đoo:

            Lâng k’nă t’rị, k’roóc:

            C’rool bh’năn: pa ghít pa liêm pa mâng, plum g’lọp oó đoọng đhí  moot, lêy đoỌng zập ngăn, oó đoọng dzệêp dzong cóh bha nên c’rol. Ha âu đớc óih m’póih, pa ngăn đoọng ha bh’năn cóh pazêng t’ngay lalấh cha cếêt la ngoóh.

            Chr’na bh’năn: Bhrợ têng liêm bhiệc ha âu đớc lâng zư lêy chr’na bh’năn, pa bhlầng nắc n’đóh n’nóh, n’jăng; bhrợ chr’na k’dúa, n’jăng ủ lâng u rê; đươi dua râu n’nóh lâng n’jăng đoọng bhrợ chr’na bh’năn. Ra văng chr’na tinh ( bột a bhoo, a rong, n’cam ch’néh…), khoáng, vitamin đoọng âng đơơng zập chr’na đoọng ha bh’năn băn cóh pazêng t’ngay cha cếêt la ngoóh.

            K’rang lêy, băn par:

            T’bhlầng k’rang lêy, băn rơơi: lâng t’rí k’roọc pậ k’tứi nắc vêy cơnh k’rang lêy liêm choom đoỌng đương zêl cha cếêt lâng pr’lúh cr’ay

            ĐoỌng t’rí k’roọc cha zập râu chr’na bh’năn ( bhơi t’viêng, bhơi ủ cắh cợ n’jăng, n’jăng ủ u rê) lâng đợ tợơ 30-40kg lâng 3,5kg chr’na tinh ( bột a bhoo, a rong, n’cam ch’néh… cóh muy t’ngay hi dưm lâng 1 p’nong t’rị k’roọc clợơng 300kg.

            Pa xoọng bhoóh cha lâng đợ 15g ( ma mơ lâng 3 xi cà phê) luúc lâng đác ộm ( đác ngăn nắc liêm choom bhlầng) đoọng ha t’rị k’roóc ộm.

            Oó băn p’lóh lơi t’rị k’roọc cóh crâng da ding; lêy pa ghít pa tang t’rị k’roọc chô ắt đhị c’rol ngăn, cắh vêy c’lâng đhí, bha nên c’rol liêm sạch, doó dzệêp dzong; plum pa ngăn đoọng ha bh’năn  băn lâng bhiệc nắc pay bảo tải g’lọp pa xập đoọng ha t’rị k’oọc. oó pa lúh t’rị k’roọc ooy nguôi đhị nhiệt độ xiêr lấh 12 độ C.

            Tiêm phòng zập zêng apêê za nươu vắc xin đương zêl cha groong đoọng ha bh’năn băn ting cơnh quy định: Tụ huyết trùng, bhíh buum boóp tr’ploóc  chr’coóp …

            Lâng a’ọc:

            Pa liêm pa sạch c’rol bh’năn, oó đớc ếê đhọ cóh c’rol; pa kier oó đoọng đhí moot pa bhlầng nắc đhị hi dưm. Oó pa hoọm a;ọc đhị pazêng t’ngay cha cếêt dứp 12 độ C.

            ĐoỌng ộm đác liêm ch’ngaach, pa xoọng apêê vitamin, men tiêu hoá luúc lâng đác ộm, chr’na ting cơnh pa choom xrắ cóh bao bì. Chr’na cha lêy đoọng zập dinh dưỡng lâng zập rúh a’ọc.

            Lêy phun za nươu tước ting cr’chăl, ta bil độc lâng  bhiệc đoọng zập râu za nươu cơnh: Virkon, Han-Iodine, Benkocid, vôi bột…

            Tiêm phòng za nươu vắc xin zập zêng đương zêl cr’ay đoọng ha cr’năn a’ọc cơnh: pr’lúh tả, t’viêng k’târ, bhíh buum boóp tr’ploóc  chr’coóp..

            Lâng a tứch:

            Ra văng zập zêng za đêr, bạt đoọng pluum, zêl đhí moot; pa xoọng bong điện ( bong điện u vil, bong điện hồng ngoại) đoọng pa ngăn a tứch a đha cóh pazêng t’ngay pa bhlầng cha cếêt.
            Lêy băn đhị pja bhứah mơ liêm choom lâng a tứch léch: 6-8 p’nong/m²; a tứch lệê 8 -10 p’nong/m^2..

            Lêy zập chr’na, zập dinh dưỡng, liêm choom lâng zập rúh a tứch; đoọng ộm đác liêm ch’ngaach, ngăn lâng đoọng ôm pa xoong đường Gluco, zập râu vitamin, men tiêu hoá mặ zêl pr’lúh cr’ay đoọng ha tứch.

            Ta luôn críh príh t’ruung a tứch.

            Phun za nươu k’chệêt vi trùng ting cr’chăl, ta bil độc lâng apêê za nươu cơnh: Virkon, Han-Iodine, Benkocid, vôi bột…

            Lêy tiêm zập vắc xin đương zêl cah groong pr’lúh đoọng ha cr’năn a tứch a đha pa bhlânngf nắc Cúm cóh bh’năn, Newcasstle, Gumboro…

Lấh mơ apêê bh’rợ cơnh ta moon n’tếh, nắc lêy ch’mếêt ta luôn đhr’năng bh’năn đoọng đấh bơơn lêy lâng pa dứah  đhị bêl n’léh râu cắh liêm tu ha ul, cha cếêt lâng pr’lúh cr’ay./.

Hướng dẫn biện pháp chống đói rét

cho gia súc, gia cầm

Theo dự báo của Trung tâm khí tượng Thủy văn Trung ương, thời tiết dịp trước, trong và sau Tết Nguyên đán có nhiều diễn biến phức tạp. Hiện nay, nhiệt độ đang xuống thấp đi kèm nhiều đợt mưa phùn, rét đậm, rét hại kéo dài làm ảnh hưởng trực tiếp đến sức khoẻ đàn vật nuôi. Đây là một trong những yếu tố gây hại cho sức khoẻ vật nuôi, làm giảm sức đề kháng và dễ mắc các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm như: Lở mồm long móng, Cúm gia cầm, Tai xanh ở lợn và các bệnh về đường hô hấp ... Nếu không được chăm sóc nuôi dưỡng, phòng chống đói rét tốt sẽ gây thiệt hại lớn về kinh tế cho người chăn nuôi.

1. Đối với trâu, bò

Chuồng trại: Chủ động gia cố, che chắn, đảm bảo chuồng trại đủ ấm, không bị gió lùa, mưa hắt làm ẩm, ướt nền chuồng. Dự trữ chất đốt: củi, trấu, mùn cưa ... để đốt, sưởi cho gia súc trong những ngày rét đậm, rét hại.

Thức ăn: Thực hiện các biện pháp bảo quản và dự trữ thức ăn, nhất là rơm rạ, cỏ khô; chế biến thức ăn ủ chua, rơm ủ urê; tận dụng các phụ phẩm nông nghiệp làm thức ăn cho trâu, bò. Chuẩn bị thức ăn tinh (bột ngô, sắn, cám gạo...), khoáng, Vitamin để cung cấp đủ cho gia súc trong những ngày giá rét.

Chăm sóc nuôi dưỡng:

+ Tăng cường chế độ chăm sóc, nuôi dưỡng; trâu, bò già, yếu; gia súc non cần có chế độ nuôi dưỡng phù hợp để tăng cường phòng chống rét và dịch bệnh.

+ Cho trâu bò ăn đủ lượng cỏ các loại (là cỏ xanh, cỏ ủ hoặc rơm khô, rơm ủ urê) với lượng từ 30-40kg và 3,5kg thức ăn tinh (là bột ngô, sắn, cám gạo...) trong một ngày đêm đối với 01 trâu bò khối lượng 300 kg.

+ Bổ sung muối ăn với lượng 15g (tương đương với 3 thìa cà phê) bằng cách hoà vào nước uống (nước ấm là tốt nhất) cho trâu, bò uống.

+ Không thả rông trâu, bò trong rừng, núi; phải chủ động đưa trâu, bò về chỗ nuôi nhốt, trong chuồng kín gió, nền chuồng khô ráo, sưởi ấm vào ban đêm; mặc áo chống rét bằng bao tải gai, bao tải dứa để giữ ấm cho trâu bò. Không cho trâu, bò làm việc, chăn thả ngoài trời khi nhiệt độ xuống thấp dưới 12⁰C.

- Thực hiện tiêm phòng đầy đủ các loại vắc xin phòng bệnh cho trâu, bò theo quy định như: Tụ huyết trùng, Lở mồm long móng …

2. Đối với lợn

- Chuồng trại vệ sinh sạch sẽ hàng ngày, không để đọng phân, nước thải trong chuồng; che kín xung quanh chuồng nuôi, không để gió lùa nhất là vào ban đêm. Không cọ rửa chuồng hoặc tắm cho lợn vào những ngày mưa rét nhiệt độ xuống dưới 12⁰C .

- Cho uống đủ nước sạch, mát, bổ sung thêm các Vitamin tổng hợp, men tiêu hoá trộn vào nước uống, thức ăn theo hướng dẫn trên bao bì sản phẩm. Khẩu phần ăn đảm bảo đầy đủ, cân đối chất dinh dưỡng đối với từng loại lợn.

- Định kỳ phun thuốc khử trùng, tiêu độc bằng các loại hoá chất như: Virkon, Han-Iodine, Benkocid, vôi bột …

- Thực hiện tiêm phòng đầy đủ các loại vắc xin phòng các bệnh cho đàn lợn như: Dịch tả lợn, Tai xanh, Lở mồm long móng …

3. Đối với gà

- Chuẩn bị đầy đủ phên, bạt để che chắn, chống gió lùa; bổ sung thêm bóng điện (bóng tròn, bóng hồng ngoại) để sưởi ấm cho gia cầm trong những ngày rét đậm, rét hại.

- Mật độ nuôi hợp lý đối với gà đẻ: 6-8 con/m²; gà thịt: 8-10 con/m².

- Đảm bảo thức ăn có đầy đủ chất dinh dưỡng, phù hợp với từng lứa tuổi của gà; cho uống đủ nước sạch, ấm và bổ sung thêm đường Gluco, các loại Vitamin tổng hợp, men tiêu hoá để nâng cao khả năng chống bệnh cho gà.

- Thường xuyên vệ sinh chuồng trại sạch sẽ và thay chất độn chuồng.

- Định kỳ phun thuốc khử trùng, tiêu độc bằng các loại hoá chất như: Virkon, Han-Iodine, Benkocid, vôi bột …

- Thực hiện tiêm phòng đầy đủ các loại vắc xin phòng bệnh cho đàn gia cầm đặc biệt là: Cúm gia cầm,Newcastle, Gumboro …

Ngoài các biện pháp đã thực hiện như trên, cần theo dõi thường xuyên tình trạng đàn vật nuôi để phát hiện, xử lý kịp thời khi đàn vật nuôi có biểu hiện ảnh hưởng do đói, rét, dịch bệnh./.