Tốt nghiệp Học viện Tài chính, chếêc bơơn muy bh’rợ lâng đợ zên lương 6 ức đồng/c’xêê đhị Hà Nội, Nguyễn Thị Cẩm Ly, pân đil c’mor Tày đhị chr’hoong Hàm Yên, tỉnh Tuyên Quang căh ơy yêm loom lâng rau âng đay ơy bơơn. Cẩm Ly pa chắp hớơ h’cơnh đoọng pa dưr dal chr’nắp cam sành, muy rau t’nơơm bha lầng lâng ơy vêy chr’nắp tr’haanh đhị zr’lụ k’tiếc âng amoó n’niên lâng dưr pậ.

        # Nguyễn Thị Cẩm Ly, xoọc nắc Giám đốc muy hợp tác xã muy pa câl apêê pr’đươi bhrợ tợơ cam sành đhị chr’hoong Hàm Yên hay cớ, mơ 2 c’moo lalăm a hay, Ly muy a đoo pa câl lứch 2 tấn cam đoọng zooi đhanuôr đhị vel đong t’pấh muy bệê tết bhui har tệêm ngăn. A đoo căh vêy ngoọ tước bh’rợ nắc đoo bhrợ ha pr’ặt tr’mông âng lang a đoo vêy muy c’nặt lướt tr’nợơp. Nguyễn Thị Cẩm Ly đoọng năl:

        Tết c’moo đếêc đhanuôr  vel đong zi lưm đhr’năng đợ cam dưr bấc bhlầng, đhanuôr bơơn hân noo ha dợ chr’nắp xiêr ếp bhlầng. A cu vêy năl muy cha nắc đhị Hàm Yên chóh cam, a ngắh moon bhươn cam âng a ngắh lâng apêê đhanuôr cóh vel căh choom pa câl tu apêê k’rong câl pa ép chr’nắp ha dợ tết nắc k’nặ tước, đhanuôr căh vêy zên câl săm tết, nắc a cu pa ghít vặ zên âng pr’zợc lâng đoọng zên ha đhanuôr lalăm đoọng đhanuôr câl săm tết. A cu cung căh năl đơơng chô vêy choom pa câl hay căh lâng apêê ơy k’rong câl lứch 2 tấn cam đhị 1 t’ngay. Cam pa câl bơơn tợơ 15-25k/kg lâng nắc cu k’rong câl cớ 2 g’lúh dzợ đoọng đơơng pa câl, đợ cam pa câl căh vêy bấc ha dợ nắc ơy zooi đoọng ha đhanuôr vêy đợ zên câl săm tết nắc a cu xợơng yêm bhlầng loom.

        Ngọo pa câl ba buôn, ha dợ nắc tết g’lúh 2, Ly nắc k’rong đơơng pa câl cam chô ooy Hà Nội , ha dợ g’lúh nâu căh vêy cơnh lalăm đếêc, cam pa câl căh vêy bấc, tu apêê moon cam âng Ly căh năl ghít tơơm ríah, căh têệm ngăn bh’nơơn liêm sạch… Nắc tợơ đếêc, Ly quyết định lơi bh’rợ văn phòng đoọng chô ooy vel đong chếêc lêy c’lâng pa câl cam nâu. Lâng rau c’năl âng đay, Ly nắc muy năl chóh cam ting c’lâng tệêm ngăn liêm sạch nắc vêy choom pa câl cóh thị trường tệêm ngăn. Cơnh đếêc, a đoo chếêc tước bơr pêê cha nắc thầy đoọng apêê pa choom.

        Zập g’lúh hân noo pô cam, xang hân noo cam đọom liêm bhlầng. A cu kiêng đơơng chô muy c’lâng cam sành Hàm Yên đoọng bhrợ váih muy pr’đươi tệêm ngăn, zập ngai kiêng đươi dua liêm đoọng ha c’rơ tr’mông âng đhanuôr, đơơng đoọng ha ma nuýh đươi dua tệêm ngăn.

        Căh mơ đanh, Ly k’đươi zập ma nuýh đoọng bhrợ t’váih muy hợp tác xã, vêy đh’nớc HTX canh sành Sơn Nữ. Ly moon: ting lêy, ting pa chắp bấc đăh t’nơơm cam, a cu nắc ting chắp, pa tệêt lâng t’nơơm cam. Lâng đh’nớc hợp tác xã cung nắc pa căh rau chắp kiêng nắc đoo.

        Nâu kêi, HTX cam sành Sơn Nữ âng Lý k’đhợơng lêy ơy vêy k’zệt pr’loọng đong ting pấh. Bêl ting pấh ooy HTX, đhanuôr bơơn lêy ghít c’lâng lướt đanh mâng, doó chóh bhrợ cam cơnh j’niêng ty đanh a hay dzợ, xăl đếêc nắc bhrợ têng cơnh c’lâng cam hữu cơ, doó đươi dua za nươu bhrợ căh liêm tước c’rơ tr’mông, môi trường cung cơnh bh’nơơn p’lêê. Cam thành phẩm bơơn chớih pay, tôm lâng nilon lâng đớc cóh thùng tu cơnh đếêc n’jứah tệêm ngăn vệ sinh lâng bơơn zư lêy tệêm ngăn đhị đanh t’ngay, liêm buôn đoọng ha bh’rợ âng đơơng.

        T’coÓh Hoàng Thọ Phúc, ặt đhị vel 2, chr’val Nhân Mục, nắc ma nuýh bhrợ cóh HTX cam sành Sơn Nữ, lêy zêng tin đươi ooy pazêng âng HTX ơy đơơng chô đoọng ha t’coóh lâng pr’loọng đong. Nâu kêi, zập hân noo cam, t’coóh đơơngchô k’ha riêng ức đồng. Dưr váih ma nuýh ca van doó dzợ p’rơơm rơơm đương âng đhanuôr acoon cóh Tày dzợ.

        Lalăm a hay HTX Sơn Nữ k’dua cu, xoọc tợơp a cu nắc cung căh ơy kiêng moọt bhrợ, ha dợ 2 c’moo đâu nắc bêl cu lêy HTX Sơn Nữ nắc bơơn pa câl, chr’nắp tệêm ngăn, bhrợ cam sinh học doó g’lếêh, môi trường tệêm ngăn zêng tước ma nuýh đươi dua. Bh’nơơn đơơng chô zập c’moo cung 30-40 tấn. Ha dang cơnh lalăm a hay 40 tấn nắc pa câl mơ 300 nắc nâu kêi dáp lêy cơnh HTX nắc bơơn 450. C’lâng z’lấh đha rựt đoọng ha đhanuôr nắc cam nâu. HTX Sơn Nữ tệêm ngăn chr’nắp cung liêm, đhanuôr tệêm loom chóh bhrợ, bấc ngai kiêng moọt ooy HTX.

        Cam sành âng HTX Sơn Nữ ơy lóih lâng ma nuýh đươi dua đhị thành phố ga mắc, apêê pr’đươi ta bhrợ tợơ cam sạch, bơơn apêê đươi dua lâng ma nuýh k’rong câl xay moon dal.

        C’lâng bh’rợ âng pân đil Giám đốc Cẩm Ly cóh cr’chăl ha y nắc bhrợ ta bhứah, t’pấh bấc đhanuôr, pa bhlầng nắc đhanuôr acoon cóh đhị đâu, zooi pa choom cơnh chóh bhrợ lâng k’rong câl lứch đợ cam vêy. Cẩm Ly moon, đoọng vêy choom pa câl lứch đợ cam sành, c’nặt chr’nắp bhlầng nắc xay moon zập ngai năl tước lâng moon ghít bh’nơơn pr’đươi. Nguyễn Thị Cẩm Ly đoọng năl:

        Bh’rợ âng HTX cam sành Sơn Nữ mr’cơnh lâng bhiệc lướt prướh bhrợ crâng, a zi cung kiêng bhrợ ta bhứah, t’pấh bấc đhanuôr ting pấh, pa bhlầng nắc đhanuôr acoon cóh, zooi apêê đăh chóh bhrợ, đăh pa câl, t’váih bhiệc bhrợ lâng đơơng chô bh’nơơn z’zăng đoọng ha đhanuôr. ĐoỌng zập pr’đươi tợơ cam sành Hàm Yên ting c’lâng HTX cam sành Sơn Nữ nắc bhrợ váih râu liêm-yêm cóh loom ma nuýh  đươi dua.

        Lâng pân đil Giám đốc 9x Nguyễn Cẩm Ly nắc bh’rợ âng a moó dzợ bấc rau. Lấh mơ p’lêê cam, Cẩm Ly dzợ k’nặ bhrợ bấc rau dzợ, cung tợơ rau cơnh lêy  bhrợ âng a moó đăh pr’đợơ liêm choom lâng pr’đợơ k’rơ âng zr’lụ k’tiếc Hàm Yên. Nắc dzợ bấc liêm choom lấh tước lâng pân đil c’mor acoon cóh Tày Nguyễn Cẩm Ly, bấc ngai tin đươi ooy đếêc. Tu, Cẩm ly doó pa đhêy pa chắp bhrợ têng, pa dưr dal chr’nắp chr’nóh chr’bệêt, k’rang pazêng đhanuôr bhrợ têng ha rêê đhuốch đhị zr’lụ vel đong Hàm Yên âng đay../.

Cô gái trẻ đưa cam sành Hàm Yên đi khắp đất nước

Tốt nghiệp Học viện Tài chính, tìm được một việc làm với mức lương 6 triệu đồng/tháng tại Hà Nội, Nguyễn Thị Cẩm Ly, cô gái dân tộc Tày ở huyện Hàm Yên, tỉnh Tuyên Quang không bằng lòng với những gì mình đạt được. Cẩm Ly trăn trở với việc làm thế nào để gia tăng giá trị của cây cam sành, một loại cây chủ lực và đã có thương hiệu ở vùng đất mà cô được sinh ra.

          # Nguyễn Thị Cẩm Ly, hiện là Giám đốc một hợp tác xã chuyên kinh doanh mặt hàng cam sành ở huyện Hàm Yên nhớ lại, khoảng 2 năm trước, Ly một mình bán hết 2 tấn cam để giúp người dân ở quê đón một cái tết ấm áp. Cô đâu có nghĩ việc làm đó khiến cuộc đời cô có bước ngoặt đầu tiên. Nguyễn Thị Cẩm Ly cho hay:

Tết năm đó nông dân quê tôi gặp tình trạng sản lượng cam tăng cao, nông dân được mùa nhưng mất giá. Tôi có một người quen ở Hàm Yên cũng trồng cam, cô nói vườn cam của cô và của xóm không bán được và bị thương lái ép giá mà gần tết rồi bà con không có tiền sắm tết thì tôi đã chủ động mượn tiền của bạn bè cũng đánh liều một chuyến ứng tiền trước cho bà con để bà con sắm tết. Tôi cũng không biết là chuyển xuống có tiêu thụ được hay không và khách hàng đã mua hết 2 tấn cam trong vòng 1 ngày. Cam bán được từ 15-25k/kg và tôi lại tiếp tục làm thêm 2 chuyến nữa để tiêu thụ, số lượng tiêu thụ không được nhiều nhưng đã góp phần giúp cho bà con có tiền sắm tết thì tôi rất là vui.

Tưởng bán được dễ dàng, thế nhưng tết năm thứ hai, Ly lại tiếp tục đổ cam về Hà Nội để bán, nhưng lần này không như trước, cam bán chẳng được là bao, bởi mọi người nói cam của Ly không rõ nguồn gốc xuất xứ, không đảm bảo tiêu chuẩn chất lượng vệ sinh an toàn…Thế là từ đó, Ly quyết định bỏ công việc văn phòng để về quê mày mò tìm hướng đi cho cây cam. Với vốn hiểu biết của mình, Ly biết chỉ có trồng cam theo hướng đảm bảo tiêu chuẩn sản phẩm sạch thì mới có chỗ đứng trên thị trường hiện nay. Vậy nên, Nguyễn Thị Cẩm Ly tìm đến một số người thầy của mình để xin được tư vấn.

Mỗi khi mùa hoa cam, rồi mùa cam chín nó đẹp như là những thiếu nữ người dân tộc. Tôi muốn tạo làn gió mới cho cam sành Hàm Yên để tạo nên một sản phẩm an toàn, thân thiện cho người tiêu dùng và sức khỏe của người nông dân, đem đến cho người tiêu dùng sản phẩm an toàn.

Không bao lâu sau, Ly vận động được số lượng thành viên đủ để thành lập một hợp tác xã, có tên gọi HTX Cam sành Sơn Nữ. Ly bảo: càng ngắm, càng nghĩ nhiều về cây cam, em càng thấy yêu quý, gắn bó với cây cam. Và cái tên hợp tác xã cũng là biểu hiện của tình yêu ấy.

Giờ đây, HTX cam sành Sơn Nữ do Ly quản lý đã có hàng chục hộ tham gia. Khi tham gia vào HTX, bà con thấy rõ một hướng đi bền vững, không còn trồng cam theo tập quán cũ nữa, mà thay vào đó là sản xuất theo hướng cam hữu cơ, không sử dụng thuốc phun gây ảnh hưởng đến sức khỏe, môi trường cũng như chất lượng quả. Cam thành phẩm được lựa chọn, bọc nilon và đóng thùng nên vừa đảm bảo vệ sinh lại bảo quản được dài ngày, thuận tiện cho việc vận chuyển.

Ông Hoàng Thọ Phúc, ở thôn 2, xã Nhân Mục, là thành viên HTX Cam sành Sơn Nữ, thấy hoàn toàn tin tưởng vào những gì mà HTX đã mang lại cho ông và gia đình. Giờ đây, mỗi vụ cam, ông thu về cả trăm triệu đồng. Trở thành tỷ phú giờ không còn là ước mơ xa vời của người nông dân dân tộc Tày này nữa.

Trước HTX Sơn nữ vận động tôi, lúc đầu tôi cũng thấy băn khoăn, chưa dám khẳng định vào, nhưng 2 năm nay khi tôi vào rồi tôi thấy vào HTX Sơn Nữ là tiêu thụ được hàng, đảm bảo được giá, làm cam về sinh học nó lại khỏe, môi trường rất an toàn kể cả đến người tiêu dùng. Thu nhập năm nào cũng 30-40 tấn/năm. Nếu như trước 40 tấn chỉ được 300 triệu, nhưng giờ tính theo HTX thì được khoảng 450 triệu. Hướng đi thoát nghèo cho bà con chính là cam này. HTX Sơn Nữ thì ổn định được giá cả thì bà con chúng tôi an tâm lắm, rất nhiều người muốn vào HTX.

Sản phẩm cam sành của HTX Sơn Nữ đã quen thuộc với người dân ở các thành phố lớn, các chuỗi thực phẩm sạch, được khách hàng và đối tác đánh giá cao.

Kế hoạch của nữ giám đốc Nguyễn Thị Cẩm Ly trong thời gian tới là mở rộng quy mô, thu hút thêm nhiều bà con, nhất là đồng bào dân tộc thiểu số, giúp bà con kỹ thuật và tạo đầu ra cho sản phẩm cam. Cẩm Ly cho rằng, để có thể tiêu thụ tốt cam sành, thì  khâu quan trọng nhất vẫn là quảng bá và khẳng định chất lượng sản phẩm. Nguyễn Thị Cẩm Ly cho biết:

Công việc của HTX Cam sành Sơn Nữ giống như là việc đi khai hoang, chúng tôi cũng mong muốn mở rộng quy mô, diện tích thu hút thêm nhiều bà con nhất là bà con dân tộc thiểu số để giúp bà con về kỹ thuật, về đầu ra, tạo công ăn việc làm và thu nhập tốt cho bà con. Để sản phẩm cam sành Hàm Yên theo phương thức của HTX cam sành Sơn Nữ sẽ tạo được ấn tượng trong lòng người tiêu dùng.

Với nữ Giám đốc 9x Nguyễn Cẩm Ly thì công việc của chị còn rất bộn bề. Ngoài trái cam, Cẩm Ly còn đang ấp ủ nhiều dự định nữa, cũng từ những nhìn nhận của chị về tiềm năng và thế mạnh của vùng đất Hàm Yên. Sẽ còn nhiều thành công hơn thế đến với cô gái trẻ dân tộc Tày Nguyễn Thị Cẩm Ly. Nhiều người tin vào điều đó, bởi Cẩm Ly không ngừng suy nghĩ, tìm tòi, không ngừng trăn trở với những sản phẩm nông nghiệp, với những người nông dân một nắng hai sương ở vùng quê Hàm Yên của mình…/.

-------