Đhanuôr lâng pr’zớc chắp dadêr!

Cóh pazêng c’moo ahay, t’coóh Kiều Công Sơn- nắc zập ngai buôn đớc nắc t’coóh Chín Sơn ắt cóh cr’noon 2A, chr’val Vị Tân, TP Vị Thanh, tỉnh Hậu Giang t’bhlâng bhrợ têng lâng bhrợ liêm choom bh’rợ băn k’xenh zr’lung- muy râu k’xenh xoọc cắh dzợ vêy bấc cóh zr’lụ đồng bằng k’ruung Cửu Long. Cắh muy băn đoọng đơơng pa câl đươi dua lêệ cóh thị trường, ađoo nắc dzợ chêếc ta bơơn bhrợ đoọng k’xenh choom lạch đoọng pa câl m’ma. Bh’rợ n’nâu nắc bhrợ t’váih râu bh’rợ t’mêê bhrợ ha đoo lâng bấc pr’loọng đông đhanuôr pa dưr kinh tế. T’ruíh: jưn jứah xay moon h’cơnh choom bhrợ cha nâu cơy nắc xay truíh tước ooy đhanuôr lâng pr’zớc bh’rợ băn k’xenh zr’lung âng t’coóh Chín Sơn. Đhanuôr lâng pr’zớc đương ta mêêng xâng.

T’coóh Chín Sơn truíh: a đoo vêy 10 công k’tiếc, nắc cóh pazêng c’moo l’lăm ahay lứch bêệt bhrợ ha roo nắc chóh a tao, chóh t’nơơm pay cha p’lêê, xang n’nắc băn a ọc, băn a tứch, ađha, axiu nắc lứch cắh râu bơơn pa chô, zên pa câl cắh nhâm mâng. Mơ cóh 10 c’moo ahay, bơơn lêy ma moon đăn đông bơơn lấh 80 p’nong k’xenh zr’lung đơơng chô băn, nắc băn cắh liêm choom, k’nặ p’zi đắh, nắc a đoo nhăn câl chô đơơng lâng chr’nắp mơ 100 r’bhâu đồng đoọng băn lêy. Cắh bhr’nê mơ muy c’moo t’tun bêl pa xrêết a bóc băn ađoo bơơn lêy k’xenh âng đay dzợ mơ lấh 40 p’nong, muy p’nong clơợng lấh 1 kg:

Cóh a bóc băn nắc dzợ mơ 41 p’nong, lêy ga mắc pa bhlâng, vêy cơnh nắc vêy bhung acu pay băn cớ, bhrợ đông đoọng u léch, k’xenh đông zi u léch, tơợ u léch n’nắc nắc acu băn buôn lấh mơ.

Lấh 8 c’moo pa trơơi m’ma, tước c’moo 2012 t’coóh Sơn nắc tơớp lêy pay đợ p’nong k’xenh conh đoọng đơơng pa câl, k’xenh a coon nắc pa câl đoọng ha đhanuôr cóh zr’lụ băn. Râu bơơn pay pa chô nắc cóh c’moo 2012 ađoo pay pa chô k’nặ 200 ức đồng; cóh c’moo ahay ađoo pay pa chô k’nặ 400 ức đồng lâng xay môn đớc c’moo đâu nắc bơơn pay pa chô lấh 500 ức đồng tơợ bh’rợ pa câl k’xenh. Xoọc đâu t’coóh Sơn vêy k’nặ 2.500 p’nong k’xenh, cóh đêếc vêy 650 p’nong clơợng tơợ 1 tước 3 kg.

T’coóh Sơn xay moon: băn k’xenh zr’lung công doọ lấh k’đháp, lấh ooy zên bhrợ têng đông băn lâng xi măng dal tơợ 1 mét tếh ooy piing, ta luôn vêy đác m’bứi bhlâng nắc mơ m’pâng mét, vêy c’lâng ch’hooi đác, cóh n’dúp âng đông băn nắc đớc m’bứi a bhị cơợng k’dâng tơợ 20- 30 cm, đớc bhơi đoọng k’xenh choom lêếch, đoọng choom váih liêm crêê râu chr’nắp bhlâng nắc ta luôn zư lêy đác oó choom nha nhự. Chr’na đoọng ha k’xenh nắc pazêng râu axiu dzợ mamông cơnh: z’cenh, axiu tra, axiu chốt…, nắc mơ 10 t’ngay đoọng cha muy chu. Cóh pazêng t’ngay c’xêê ahay, tu vêy chêếc ta moóh kinh nghiệm băn tơợ apêê kỹ sư nông nghiệp, t’coóh Sơn n’năl đươi dua bh’rợ đoọng cha rúah choom ma coon, xang n’nắc băn cóh a bọc, bhrợ chr’na đoọng ha k’xenh. Lâng cơnh bh’rợ n’nâu bh’rợ băn k’xenh zr’lung âng t’coóh Sơn liêm choom pa bhlâng:

Axiu cha ruáh nắc acu đoọng k’xenh cha dzợ u mamông, cắh chêếc c’chêết, băn xoọc đâu cắh lứch u đắh nắc đớc cóh 2- 3 nắc lứch, nắc mơ 10 t’ngay t’tun n’tóh cớ muy chu. Váih râu pr’lúh nắc tu ađay, tr’nơớp nắc tu đác cắh sạch, râu bơr nắc cắh chóh bhơi cơnh đêếc bêl váih êếh k’xenh nắc nha nhự pa bhlâng. Acu chóh t’nơơm lục bình, đớc bhơi ba bi cơnh đác mơ 10 phần nắc acu xăl mơ 7 phần, ha mơ dzợ đác nắc lứch bhơi xấc đươi, ting n’nắc dziếu lứch êếh âng k’xenh, cơnh đêếc nắc bhrợ t’váih môi trường sạch, k’xenh doọ choom váih pr’lúh, ha dang đớc k’goóh cơnh đêếc nắc k’xenh buôn váih pr’lúh.

Đoọng bh’rợ băn k’xenh zr’lung choom dưr váih k’rơ, chô đơơng râu liêm choom bấc ha kinh tế, mơ bơr pêê c’moo ahay pazêng pr’loọng đông băn k’xenh cóh chr’val Vị Tân nắc pazum đh’rứah bhrợ t’vaíhg c’bhúh pazum băn a chim a đhắh Quyết Thắng lâng xoọc đâu c’bhúh n’nâu ơy bhrợ têng xang bha ar bha tơ đoọng bhrợ t’váih hợp tác xã lâng k’nặ 30 cha nắc ting băn bhrợ. T’coóh Đào Minh Khanh- Phó Chủ tịch UBND chr’val Vị Tân- TP Vị Thanh đoọng năl:

Bêl đêếc ahay, tơợ bh’rợ lướt ch’mêết lêy nắc c’bhúh băn k’xenh pa bhrợ ta têng, tr’câl tr’bhlêy liêm choom pa bhlâng nắc UB ta đang moon c’bhúh pazum bhrợ đh’rứah n’nâu pa dưr cơnh hợp tác xã, đoọng bhrợ t’váih zr’lụ đơơng pa câl công cơnh bhrợ t’váih bh’rợ tr’nêng đoọng ha pazêng apêê ting pa bhrợ cóh c’bhúh băn k’xenh.

Ting cơnh t’coóh Chín Sơn, băn k’xenh zr’lung doọ bil bấc đhăm k’tiếc. Tu cơnh đêếc bh’rợ n’nâu liêm choom pa bhlâng đoọng ha đhanuôr pay đươi đợ đhăm k’tiếc cóh toor đông đoọng băn pa dưr thu nhập ha pr’loọng đông. Tơợ kinh nghiệm bấc c’moo âng t’coóh Chín Sơn đoọng lêy, muy p’nong k’xenh zr’lung nắc choom lêếch 7 rúh. Cóh tr’nơớp nắc tơợ 6 tước 8 p’nong, hân đhơ cơnh đêếc cóh rúh t’tun nắc vêy cơnh lêếch tước 40 p’nong. Đoọng choom pa dưr bh’rợ băn k’xenh liêm choom lấh mơ, cóh ha choo lâng râu xa nay bh’rợ nắc giám đốc Hợp tác xã ađoo ta đang moon pazêng apêê ting băn đhiệp pa câl m’ma a năm. Lâng k’xenh pay đươi lêệ nắc t’bhlâng băn tơợ lấh 1 kg tếh ooy piing nắc choom đơơng pa câl. Tu k’xenh zr’lung vêy chr’nắp dal tơợ 800 r’bhâu đồng cóh muy kg thế ooy piing. A đoo xay moon, lấh ooy bh’rợ pa câl m’ma mơ bơr pêê r’bhâu coh zập c’moo đoọng ha đhanuôr cóh zr’lụ băn nắc k’dâng 3 c’moo dzợ, nắc ađoo đơơng pa câl ooy thị trường lấh 3 tấn k’xenh pay đươi lêệ râu I.

Tơợ bh’rợ băn k’xenh zr’lung liêm choom âng t’coóh Kiều Công Sơn- ắt cóh cr’noon 2A, chr’val Vị Tân, TP VỊ Thanh, tỉnh Hậu Giang đoọng lêy, zập cha nắc đhanuôr ha dang t’bhlâng bhrợ cha p’têết lâng đhr’năng n’năl cơnh bhrợ têng, đhơ đhơ cơnh c’lâng bhrợ t’váih cr’van cr’bhốh cóh k’tiếc vel đông đay nắc doọ lấh zr’nắh k’đháp lâng đhanuôr ắt cóh đồng bằng k’ruung Cửu Long./.