Cóh pazêng t’ngay x’rịa hân noo c’moo 2018, azi nắc bơơn tước ooy pr’loọng đong đhanuôr bhrợ ha rêê đhuốch Khmer bhrợ cha choom Lý Quờn, cóh chr’val Thạnh Quơi, chr’hoong Mỹ Xuyên, tỉnh Sóc Trăng. Prá xay ooy rau t’bhlâng âng a nhi diíc điêl đoọng vêy pr’ắt tr’mông k’bhố ngăn nâu cơy, ađoo xay moon: C’moo1991, bơơn k’điêl nắc vêy k’conh k’căn pác đoọng 5 công k’tiếc ruộng lâng 1,5 công k’tiếc ha rêê đh’rứah lâng m’bứi zên đoọng bhrợ cha. Lâng tí nắc zay pa bhrợ, ađoo ơy bêết bhrợ ha roo ruộng, bhrợ ha rêê lâng cr’noọ nắc pay công đoọng pa chô rau liêm crêê. Đoo bêl doọ trơ vâng nắc ooy hân noo xơớt goóh, a đoo nắc dzợ p’loon đươi n’jăng đoọng chóh bhrợ tri, ta bơơn p’xoọng zên. Đợ rau bơơn pay pa chô cóh zập c’moo nắc ađoo đớc đoọng câl phân, z’nươu ha bh’rợ pa bhrợ cóh t’tun, ha mơ dzợ nắc k’miáh câl k’tiếc. Đoo bêl vêy bấc zên, t’coóh Lý Quờn câl p’xoọng máy pếch k’tiếc, máy xát, bhrợ têng lò pa goóh ha roo đoọng ha đhanuôr cóh vel đong: “T’bhlâng bhrợ têng xang n’nắc nắc k’miáh đớc, bhrợ ha rêê, chóh tri nắc k’miáh đớc, xang n’nắc cân phân, z’nươu. Xoọc đêếc nắc ruộng doọ bấc zên, nắc acu câl tr’muy công, đanh đanh nắc vêy u bấc lâng xoọc đâu nắc bấc mơ đâu. Azi pa bhrợ cắh chêếc k’noọ tước t’ngay ha dum, bơơn câl máy pếch k’tiếc n’nâu, acu lướt pếch đoọng ha đhanuôr, hân đhơ ha dum công bhrợ, xoọc đêếc ruộng dzợ m’bứi, acu lứơt bhrợ p’xoọng”.

Xang bấc c’moo k’miáh đớc, xoọc đâu, ađoo vêy lấh 30 héc ta k’tiếc nông nghiệp. T’coóh Lý Quớu xay moon, ha dang vêy bấc k’tiếc, nắc pa bhrợ ting cơnh bh’rợ ty đanh ahay nắc đợ rau bơơn pay pa chô cắh lấh bấc, lum bấc rau cắh liêm choom. Tu cơnh đêếc, đoo bêl doọ trơ vâng, ađoo nắc p’loon chêếc lêy n’năl, ta moóh ooy bh’rợ bêết bhrợ ha roo cơnh t’mêê. Đươi tơợ báo, đài lâng tơợ pazêng lớp pa choom ooy pazêng rau xa nay bh’rợ, kỹ thuật 3 pa xiêr 3 pa dzoóc lâng 1 pa dzoóc 5 pa xiêr.

T’coóh Quớu xay moon, ha dang cơnh ahay, zập công k’tiếc nắc ng’đươi tước 30 kg m’ma nắc nâu cơy dzợ mơ tơợ 10- 15 kg m’ma cha bêết đoọng ha zập đhăm ha roo. Ting n’nắc, bh’rợ bón phân crêê bêl, crêê cr’chăl, zâl crêê pr’lúh, nắc bhrợ pa xiêr zên pr’đươi cóh bh’rợ tr’nêng nông nghiệp. Ngoài ra, a đoo nắc dzợ đươi m’ma ha roo chr’nắp liêm choom ooy bh’rợ bêết bhrợ ha roo liêm choom, chr’nắp ooy kinh tế bấc lấh mơ. “Acu lêy báo đài, lêy rau pa choom ooy bh’rợ chêếc lêy n’năl pr’lúh pa hư ha roo, phân bón cơnh ooy, bón phân n’hau, xang n’nắc a cu ting bhrợ têng, nắc công cắh ơy lấh ghít. Tước bêl vêy apêê choom trực tiếo, 1 pa dzoóc 5 pa xiêr, 3 pa xiêr 3 pa dzoóc, IPM, bơơn học cơnh đêếc nắc bêết bhrợ ha roo công liêm choom bhlâng. Acu n’năl cơnh ha roo crêê pr’lúh n’hau, pa dứah cơnh ooy, crêê đạo ôn nắc h’cơnh ng’zâl, vi khuẩn nắc bhrợ têng cơnh ooy, ch’hooi pa nong đác. Nắc cơnh đêếc nắc acu bhrợ liêm choom bhlâng”.

Hân noo pa bhrợ ha ót ha pruốt đơớh n’nâu, t’coóh Quờn bêết bhrợ 10 héc ta m’ma ha roo RVT, 10 héc ta m’ma ha roo Hàm Châu, ha mơ dzợ nắc m’ma ha roo Nhật. Xoọc đâu đợ đhăm bêết bhrợ xoọc chắt váih liêm, xay moon đớc nắc muy c’xêê dzợ nắc pay pa chô. T’coóh Quờn xay moon dzợ bơơn pay pa chô k’dâng 600 ức đồng.

T’coóh Đào Phương Chí Cường, Phó Chủ tịch UBND chr’val Thạnh Quớu xay moon: T’coóh Lý Quờn đh’rứah lâng 17 cha nắc bhrợ têng Tổ hợp tác bêết bhrợ ha roo Đồng Tiến, nắc ađoo bhrợ tổ trưởng. Xa xa nay bh’rợ âng tổ nắc đh’rứah prá xay kinh nghiệm, t’hước ooy bh’rợ pa bhrợ liêm crêê, rau liêm choom nhâm mâng lấh mơ, chô đơơng đợ bh’nơơn bh’rợ nhâm mâng. Tơợ đêếc, bhrợ đoọng ha apêê n’lơơng n’năl cơnh bêết bhrợ ha roo, bấc pr’loọng đong công dưr k’van k’bhộ lâng dưr váih đhanuôr bhrợ cha choom đhị vel đong. T’coóh Đào Phương Chí Cường prá: “Bêl pa bhrợ ta têng, lâng rau k’miáh đớc âng pr’loọng đong, công cơnh đợ rau t’bhlâng âng c’la đay t’coóh Lý Quờn tước cr’chăl n’nâu đhăm k’tiếc bhrợ têng bh’rợ nông nghiệp âng đoo k’nặ 40 héc ta. Vêy cơnh đâu nắc tơợ bh’rợ ta luôn t’bhlâng bhrợ têng, lâng c’rơ pa bhrợ âng c’la đay”.

Zay ta bécg cóh bh’rợ pa bhrợ, đơớh đươi rau liêm choom âng khoa học kỹ thuật cóh bh’rợ pa bhrợ nắc bhrợ đoọng ha t’coóh Lý Quờn vêy cr’van, cr’bhộ nhâm mâng lâng bơr đhr’nong đong ga mắc, 2 máy pếch k’tiếc, n’jứah bhrợ ha pr’loọng đong lâng lướt bhrợ ha apêê n’lơơng.

T’coóh Lý Quờn nắc manuýh liêm choom cóh xa nay bh’rợ bhrợ t’váih cr’van cr’bhộ crêê cơnh tơợ rau t’bhlâng âng c’la đay lâng ta luôn cóh bấc c’moo nắc bơơn ch’ner đhanuôr bhrợ cha choom./.

Gặp gỡ tỉ phú Khmer sản xuất giỏi  Lý Quờn

                               Thạch Hồng

Siêng năng, cần cù trong lao động, tiết kiệm trong chi tiêu, mạnh dạn áp dụng những tiến bộ khoa học kỹ thuật trong sản xuất đã giúp cuộc sống gia đình ông Lý Quờn ở ấp Đay Sô, xã Thạnh Quới, huyện Mỹ Xuyên, tỉnh Sóc Trăng không ngừng vươn lên, làm giàu chính đáng. Ông cũng là gương điển hình nông dân sản xuất giỏi nhiều năm liền với thu nhập hơn tỷ đồng mỗi năm.

  Trong những ngày cuối năm 2018, chúng tôi có dịp  đến thăm gia đình nông dân Khmer sản xuất giỏi Lý Quờn, xã Thạnh Quới, huyện Mỹ Xuyên, tỉnh Sóc Trăng. Chia sẻ về quá trình phấn đấu của vợ chồng để có cơ ngơi ổn định như hiện tại, ông cho biết:  Năm 1991, lập gia đình ông được cha mẹ 2 bên chia cho 5 công đất ruộng và 1,5 công đất rẫy cùng một ít vốn để làm ăn. Cần cù,  sáng tạo trong sản xuất, ông vừa trồng lúa, trồng rẫy với phương châm lấy công làm lời. Thời gian nhàn rỗi vào mùa khô, ông còn tranh thủ tận dụng rơm rạ để trồng nấm rơm kiếm thêm thu nhập. Lợi nhuận hàng năm, ông Lý Quờn đầu tư để mua phân, thuốc  cho vụ sản xuất tiếp theo, còn lại dành dụm mua thêm đất mở rộng sản xuất. Khi có nguồn vốn lớn, ông  đầu tư mua thêm máy cày tay, máy suốt, xây lò sấy lúa làm dịch vụ phục vụ bà con địa phương. “Ráng làm rồi dành dụm vậy đó, Trồng rẫy, trồng nấm cứ dành dụm, rồi mùa phân thuốc. Hồi đó thì ruộng còn rẻ, mình cứ mua 1 công, 1 công, lâu năm thì được nhiều và giờ thì được vậy nè. Vợ chồng tôi thì làm không biết ngày đêm gì đâu, mua được máy cày tay, tôi đi cày xới mướn cho bà con kể cả buổi tối luôn, hồi đó thì ruộng còn ít, mình đi cày mướn”.

Sau nhiều năm dành dụm, hiện nay, ông đã sở hữu hơn 30ha đất nông nghiệp. Ông Lý Quờn chia sẻ, nếu có nhiều đất, nhưng sản xuất theo tập quán truyền thống thì lợi nhuận cũng không cao, nhiều rủi ro. Do vậy, mỗi lúc nhàn rỗi, ông tranh thủ tìm tòi, nghiên cứu, học hỏi những kỹ thuật về trồng lúa. Thông qua báo, đài và các lớp tập huấn trực tiếp về chương trình, kỹ thuật 3 giảm 3 tăng và 1 phải 5 giảm.

Ông Quờn cho biết, nếu như trước đây, mỗi công đất phải sử dụng đến 30 kg giống thì nay giảm xuống chỉ còn từ 10-15 kg giống được gieo sạ cho mỗi công. Bên cạnh đó, việc bón phân đúng lúc, đúng thời điểm, trị đúng bệnh, đã giúp kéo giảm giá thành vật tư nông nghiệp trong sản xuất. Ngoài ra,  ông còn mạnh dạn đưa giống lúa cao sản, đặc sản, chất lượng cao vào sản xuất vừa nên lúa cho năng suất, giá trị kinh tế cao hơn. “Mình xem báo đài, thấy kỹ sư hướng dẫn về cách xác định bệnh, sâu hại trên lúa, bón phân như thế nào, bón phân gì, rồi mình học và làm theo, như cũng chưa rõ lắm đâu. Đến khi được tập huấn trực tiếp, 1 phải 5 giảm, 3 giảm 3 tăng, IPM đó, được học như vậy thì làm lúa cũng bắt đầu hiệu quả từ từ. Mình biết xác định được bệnh gì, phải điều trị thế nào, rồi bị đạo ôn thì phải làm gì,  vi khuẩn thì làm như thế nào, rút xả nước ra vô. Thành ra như vậy mình làm có hiệu quả”.

Vụ đông xuân sớm này, ông Quờn sản xuất 10ha giống lúa RVT, 10ha lúa giống lúa Hàm Châu, còn lại là giống lúa Nhật. Hiện diện tích lúa đang phát triển tốt, dự kiến một tháng nữa sẽ thu hoạch. Ông Quờn tính toán sẽ thu về lợi nhuận vào khoảng 600 triệu đồng.

Ông Đào Phương Chí Cường, Phó Chủ tịch UBND xã Thạnh Quới cho biết, ông Lý Quờn đã cùng với 17 thành viên thành lập Tổ hợp tác sản xuất lúa Đồng Tiến, do  ông làm tổ trưởng.  Phương châm hoạt động của Tổ là cùng nhau chia sẻ kinh nghiệm, hướng đến sản xuất tiến bộ, tập trung, hiệu quả bền vững, mang lại lợi nhuận ổn định. Từ đó, giúp các thành viên thành thạo những kỹ thuật trồng lúa hơn, nhiều hộ vươn lên làm giàu và trở thành nông dân sản xuất giỏi tại địa phương. Ông Đào Phương Chí Cường nói: “Trong quá trình lao động sản xuất, với sự tích góp của gia đình, cũng như là sự cần cù nỗ lực của bản thân ông Lý Quờn, đến thời điểm hiện nay, diện tích đất chuyên về sản xuất nông nghiệp không trên dưới 40ha. Đây thể hiện sự phấn đấu không ngừng của ông Lý Quờn. Đối với trong sản xuất nông nghiệp thì đây là một tấm gương vượt lên, bằng khả năng, sức lao động của bản thân”.

Sự siêng năng, cần cù trong lao động, mạnh dạn áp dụng những tiến bộ khoa học kỹ thuật trong sản xuất đã giúp ông Lý Quờn có một cơ ngơi vững chắc với hai ngôi nhà trường khang trang, 2 máy xới, vừa làm đất nhà, vừa làm dịch vụ cho bà con xung quanh.

  Ông Lý Quờn  là tấm gương sáng trong vươn lên làm giàu chính đáng từ sự nỗ lực của bản thân với nhiều năm liền đạt doanh hiệu nông dân sản xuất giỏi./.