Pân k’noọ pân bhrợ, t’bhlâng p’zay bhrợ têng lâng năl cơnh đươi dua khoa học kỹ thuật ooy bhiệc bhrợ têng cha… nắc đợ bhiệc bhrợ liêm chr’nắp bhrợ padưr pr’ắt tr’mung âng t’coóh Trình Ngọc Huynh cóh vel 65, chr’val Yên Lâm, chr’hoong Hàm Yên-manứih bơơn ta moon nắc tỷ phú píh Hàm Yên cóh tỉnh Tuyên Quang, lâng đợ zene bơơn pachô lấh 3 tỷ đồng đhị 1 c’moo. T’coóh Huynh nắc 1 ooy 7 đhanuôr bhrợ têng cha choom cóh prang k’tiếc k’ruung bơơn độp ch’ner Sao thần nông-bơơn bhrợ bấc c’moo 2015. t’ruíh Jưn jứah xay moon cơnh choom bhrợ cha bêl đaua, đhanuôr lâng pr’zợc chấc lêy năl ooy bh’rợ chóh píh âng t’coóh Trình Ngọc Huynh.

Lêy pr’dzoọng laliêm, đa’đấh…nắc râu tr’nơợp azi lêy bêl lưm t’coóh Trình Ngọc Huynh, đhanuôr bhrợ têng cha choom cóh Tuyên Quang. T’coóh Huynh moon, đợ t’ngay tơợp bhrợ têng cha nắc đợ t’ngay zr’nắh zr’dô âng 2 anhi diịc điêl zi. Tu cơnh đâu nắc lêy k’rang t’bơơn ch’na cha zâp t’ngay, xang bấc c’moo chấc k’rong k’míah, tước c’moo 1987, pr’loọng đông zi nắc vêy zâp zên câl 50 đoong píh m’ma đoọng đơơng chô chóh đhị k’tiếc 4.000 mét vuông âng 2 anhi diịc điêl ơy bhrợ têng. Tơợ đêếc tước đâu, t’nơơm píh nắc ơy ặt pazưm lâng pr’loọng đông zi k’noọ 30 c’moo, nắc dưr váih t’nơơm chr’nóh zúp đoọng ha pr’loọng đông zi dưr zi’lấh đha’rứt lâng bhrợ cha k’van.

T’coóh Huynh, n’niên c’moo 1963, ooy mưy pr’loọng đông đha’rứt cóh tỉnh Thái Bình, c’moo 1979 t’coóh Huynh lướt ooy Hàm Yên, Tuyên Quang đoọng bhrợ têng têng cha. Bơơn lêy đhị ktiếc nâu liêm choom bhrợ cha, k’tiếc liêm đoọng chóh padưr píh lâng t’nơơm lâm nghiệp nắc t’coóh ơy pay t’nơơm píh bhrợ t’nơơm chr’nóh bha’lâng âng pr’loọng đông. Xang bêl bơơn bhrợ g’lúh tr’nơợp, t’coóh Huynh nắc ơy chóh bhrợ t’bhứah lấh mơ đoọng padưr pa’xớc t’nơơm píh. Bhrợ têng râu cr’noọ bh’rợ nâu, c’moo 1993, t’coóh Huynh quyết định bhrợ padưr c’roọl bh’năn, mưy ooy đợ c’roọl bh’nă, chr’nóh chóh bhrợ píh tr’nơợp cóh chr’hoong Hàm Yên. Hân đhơ cơnh đêếc, tu cắh zâp zên lâng cắh vêy kinh nghiệm bhrợ têng nắc bh’nơơn bơơn bhrợ cung cắh bấc, lấh mơ, bêl đêếc píh buôn pa’câl cắh bấc zên.

Cơnh ngoọ vêy râu tin đươi ooy c’lâng lướt âng đay, t’coóh Huynh nắc ơy vặ zên đoọng chóh padưr bấc lấh, lướt lưm lêy, ta’moóh pachoom ooy đợ đhị bh’rợ c’roọl bh’năn bhrợ têng cha liêm choom bấc đhị lâng đươi dua khoa học kỹ thuật ooy bhiệc bhrợ têng… nắc bhiệc padưr pa dưr pa’xớc kinh tế c’roọl bh’năn ting têêm ngăn, zên pachô cung z’zăng lấh mơ., tơợ bêl píh sành Hàm Yên vêy thương hiệu cóh thị trường nắc ting padưr lấh mơ. Xoọc đâu pr’loọng đông t’coóh xoọc vêy 10ha píh, bhrợ đoọng bhiệc bhrợ ha 5 cha’nặc cóh vel đông lâng zên lương 3-4 ực đồng đhị 1 c’xêê. Lâng k’zệt apêê pabhrợ ting hân noo bhrợ têng nắc acoon ađhi đhanuôr acoon cóh vêy bêl dzoọc tước 40 cha’nặc. t’coóh Huynh đoọng năl, tước c’xêê 4 c’moo đâu pr’loọng đông t’coóh nắc vêy bơơn bhrợ lứch đợ píh c’moo 2015. lâng zên pa’câl píh tơợ 10-13 r’bhâu đồng 1 ký, nắc vêy bơơn pachô k’dâng 13 tỷ đồng đhị 1 c’moo.

Nắc manứih tr’nơợp đươi bhrợ khoa học kỹ thuật ooy bhiệc chóh píh đhị vel đông nắc t’coóh Huynh vêy công pậ chr’nắp chrooi pa’xoọng ooy bhiệc bhrợ padưr thương hiệu píh sành Hàm Yên. Tu bhiệc chóh lâng zư lêy crêê cơnh, nắc píh sành âng pr’loọng đông t’coóh taluôn bơơn bh’nơơn liêm choom. Xay moon đắh kinh nghiệm lâng kỹ thuật chóh píh, t’coóh Huỳnh đoọng năl, ooy đợ đhị zr’lụ plêệng k’tiếc lalay cơnh nắc t’nơơm píh chóh padưr cung lalay cơnh. Hân đhơ cơnh đêếc, chr’nắp lấh mơ, manứih chóh nắc lêy năl ting g’lúh padưr pa’xớc âng t’nơơm píh đoọng bón zâp râu phân liêm crêê lâng vêy váih bấc p’lêê. Lấh mơ, bêl hân noo ha’ọt manứih chóh píh lêy oó dziịc lơi lứch bhơi k’tang đoọng choom zư dz’dzong k’tiếc lâng zêl cha’groong pr’lúh cr’ay. Bêl píh liêm zâp dz’dzong nắc buôn dưr váih pậ liêm lâng đợc đenh lấh. t’coóh Huynh moon, bhiệc đợc lơi bhơi k’tang cóh bhươn píh nắc liêm chr’nắp, tu bhơi k’tang nắc pay chất dinh dưỡng, padưr pa’xớc liêm choom. Tu cơnh đâu, oó bhrợ t’bil lơi chất dinh dưỡng âng t’nơơm píh, lêy zư đợc k’tiếc liêm đoọng ha bhươn píh.

Cắh mưy bhrợ cha k’van đoọng ha c’la đay, t’coóh Huynh nắc dzợ zúp đoọng ha bấc pr’loọng đông zr’nắh k’đhạp cóh chr’hoong Hàm Yên lâng cóh lơơng padưr pa’xớc pr’ắt tr’mung lâng bhiệc tr’pác kinh nghiệm, moon pachoom bhiệc chóh bhrợ, zư lêy t’nơơm píh, đoọng vặ zên cắh vêy pay lãi… tu cơnh đâu, nắc ơy vêy bấc manứih cóh cr’loọng tỉnh lâng cóh tỉnh lơơng chấc lêy tước t’coóh đoọng ta’moóh pachoom bhiệc bhrợ k’van. Anoo Hoàng Văn Khoa, cóh vel Thuốc Thượng, chr’val Tân Thành, chr’hoong Hàm Yên, tỉnh Tuyên Quang nắc mưy ooy đợ manứih chấc lêy tước t’coóh Huynh đoọng ta’moóh pachoom kinh nghiệm chóh píh, pr’loọng đông t’coóh nắc vêy chóh bhrợ mơ 2, 3 c’moo, bhiệc zư lêy cắh ơy liêm choom, nắc t’coóh taluôn tước lưm lêy bhươn píh âng đông t’coóh Huynh lâng tu vêy t’coóh pachoom đoọng nắc 5ha píh âng pr’loọng đông t’coóh c’moo n’đoo cung bơơn bh’nơơn liêm dal, pr’ắt tr’mung âng pr’loọng đông nắc doọ dzợ lấh zr’nắh k’đhạp.

Xang bấc c’moo t’bhlâng bhrợ têng cha, t’coóh Huynh nắc ơy dưr váih mưy ooy đợ đhanuôr bhrợ têng cha choom bhlâng cóh tỉnh dading k’coong Tuyên Quang. Cắh mưy chóh k’noọ 10ha píh, xoọc đâu t’coóh Huynh dzợ vêy pa’xoọng lấh 50ha crâng. Xay moon ooy đợ cr’noọ bh’rợ nâu a’tốh, t’coóh Huynh moon, nắc vêy bhrợ t’bhứah k’tiếc chóh píh pazưm, padưr bh’nơơn bơơn bhrợ đoọng liêm crêê cơnh cr’noọ ting t’ngay ting bấc âng manứih đươi dua. Cr’chăl nâu, t’coóh nắc dzợ tr’pác kinh nghiệm đoọng ha bấc pr’loọng đông chóh píh cóh zr’lụ đoọng bhrợ ha cơnh zư lêy nhâm mâng thương hiệu píh sành Hàm Yên./.

Tỷ phú cam sành Hàm Yên

Dám nghĩ dám làm, chịu thương chịu khó và biết áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất… là những điều tâm đắc trên con đường lập nghiệp của ông Trình Ngọc Huynh ở thôn 65, xã Yên Lâm, huyện Hàm Yên - người được mệnh danh là tỷ phú cam Hàm Yên ở tỉnh Tuyên Quang, với thu nhập trung bình đạt trên 3 tỷ đồng/năm. Ông Huynh là 1 trong 7 nông dân xuất sắc nhất cả nước vinh dự nhận giải “Sao thần nông – cho mùa bội thu” năm 2015. Tiết mục “ Cùng nhau bàn cách làm ăn” hôm nay, bà con và các bạn cùng tìm hiểu về mô hình cam sành của ông Trình Ngọc Huynh.

  Dáng người thư sinh, hoạt bát, nhanh nhẹn là ấn tượng đầu tiên của chúng tôi khi gặp ông Trình Ngọc Huynh, người nông dân xuất sắc của Tuyên Quang. Ông Huynh chia sẻ: "Những ngày đầu lập nghiệp là những ngày vô cùng khó khăn vất vả của hai vợ chồng tôi. Vì phải lo ăn từng bữa nên sau nhiều năm dành dụm, tích cóp, đến năm 1987, gia đình tôi mới có đủ tiền mua 50 cành cam giống để trồng trên mảnh đất 4.000 m2 đất mà hai vợ chồng đã khai hoang. Từ đó đến nay, cây cam đã gắn bó với gia đình tôi gần 30 năm, nó đã trở thành cây trồng giúp gia đình tôi thoát nghèo và vươn lên làm giàu". 

Ông Huynh, sinh năm 1963, trong một gia đình nghèo ở tỉnh Thái Bình, năm 1979, ông Huynh lên mảnh đất Hàm Yên, Tuyên Quang để lập nghiệp. Nhận thấy địa phương có tiềm năng và lợi thế về đất đai để phát triển cây cam và cây lâm nghiệp nên ông đã chọn cây cam làm cây trồng chủ lực của gia đình. Sau khi thu hoạch lứa cam đầu tiên ông Huynh đã mạnh dạn nhân rộng diện tích trồng cam để phát triển cam sành thành cây đặc sản. Thực hiện quyết tâm ấy, năm 1993, ông Huynh quyết định thành lập trang trại – một trong những trang trại trồng cam đầu tiên ở huyện hàm Yên. Tuy nhiên, do thiếu vốn và thiếu kinh nghiệm sản xuất nên hiệu quả kinh tế từ trang trại chưa cao, đặc biệt là khi đó, cam thường xuyên bị rơi vào cảnh được mùa thì mất giá. 

Nhưng tin tưởng vào hướng đi của mình, ông Huynh đã mạnh dạn vay vốn để tiếp tục đầu tư, sản xuất; đi thăm quan, học hỏi ở những mô hình, trang trại kinh tế giỏi ở nhiều nơi và áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất… Nên việc phát triển kinh tế trang trại dần ổn định, thu nhập của gia đình ông tăng dần theo từng năm. Đặc biệt, từ khi cam sành Hàm Yên có thương hiệu trên thị trường. Hiện nay, gia đình ông đang có gần 10 ha cam, tạo việc làm thường xuyên cho 5 lao động địa phương với mức lương từ 3-4 triệu đồng/người/tháng và hàng chục lao động thời vụ là con em đồng bào dân tộc mà lúc cao điểm lên tới 40 người. Ông Huynh cho biết, phải đến tháng 4 năm nay gia đình ông mới thu hoạch hết cam của vụ cam năm 2015. Với giá cam dao động từ 10.000 – 13.000 đồng/kg, thu nhập từ trồng cam của gia đình ông năm nay ước đạt khoảng trên 3 tỷ đồng. 

Là người đầu tiên áp dụng khoa học kỹ thuật vào trồng cam tại địa phương nên ông Huynh có công rất lớn góp phần tạo nên thương hiệu cam sành Hàm Yên. Nhờ việc trồng và chăm sóc theo đúng kĩ thuật, nên cam sành của gia đình ông luôn đạt năng suất, chất lượng cao. Chia sẻ về kinh nghiệm và kỹ thuật trồng cam, ông Huynh cho biết, ở mỗi vùng địa hình và khí hậu khác nhau cây cam cũng cần có chế độ chăm sóc khác nhau. Nhưng theo tôi, để cây cam luôn khỏe mạnh và cho nhiều quả thì việc chăm sóc vô cùng quan trọng, người trồng cam phải hiểu từng giai đoạn phát triển của cây để bón các loại phân cho thích hợp. Đặc biệt, về mùa đông người trồng cam không nên dọn sạch cỏ mà nên để cỏ trong vườn cam. Bởi để cỏ trong vườn cam sẽ giúp giữ ẩm và giữ ấm cho cây cam, giữ đất tơi xốp đồng thời phòng trừ được bệnh nấm, mốc cây cam và quả cam. Khi cam luôn đủ độ ẩm thì quả cam sẽ luôn căng mọng và để được lâu hơn. Ông Huynh cho biết, việc để cỏ trong vườn cam về mùa đông chỉ có lợi mà không có hại, vì cỏ chỉ lấy dinh dưỡng ở lớp bề mặt, chính là lớp cỏ khô mục đã được phát từ mùa hè. Do đó, về cơ bản nó sẽ không lấy mất chất dinh dưỡng của cây cam mà ngược lại còn giữ lớp đất rất tơi xốp cho vườn cam. 

Không chỉ làm giàu cho bản thân, ông Huynh còn giúp nhiều gia đình khó khăn trong và ngoài huyện Hàm Yên phát triển kinh tế bằng việc chia sẻ kinh nghiệm, hướng dẫn kỹ thuật trồng và chăm sóc cam, cho vay vốn không lấy lãi… Vì vậy, đã có rất nhiều người trong và ngoài tỉnh tìm đến ông để học cách làm giàu. Anh Hoàng Văn Khoa, thôn Thuốc Thượng, xã Tân thành, huyện Hàm Yên (Tuyên Quang) là một trong những người tìm đến ông Huynh để học hỏi kinh nghiệm trồng cam, chia sẻ, gia đình ông mới trồng cam được vài năm, kinh nghiệm và kỹ thuật chăm sóc cam còn thiếu, nên ông thường xuyên đến thăm vườn cam nhà ông Huynh và nhờ ông hướng dẫn cách trồng, chăm sóc, phòng trừ sâu bệnh cho cây cam… Nhờ có sự hướng dẫn tận tình của ông Huynh nên 5 ha cam của gia đình năm nào cũng đạt năng suất cao, cuộc sống của gia đình vì thế đỡ vất vả hơn.   

Sau nhiều năm nỗ lực, vất vả ông Huynh đã trở thành một trong những nông dân làm kinh tế giỏi nhất ở tỉnh miền núi Tuyên Quang. Bởi không chỉ trồng gần 10 ha cam, hiện nay ông Huynh còn có trên 50 ha rừng. Chia sẻ về những dự định và mong muốn trong tương lai, ông Huynh cho biết, thời gian tới, sẽ không mở rộng diện tích trồng cam mà tập trung vào thâm canh, tăng năng suất và nâng cao hơn nữa chất lượng sản phẩm để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của người tiêu dùng. Bên cạnh đó, ông sẽ chia sẻ kinh nghiệm cho nhiều gia đình trồng cam trong vùng để làm sao giữ vững được thương hiệu cam sành Hàm Yên…/.