Padưr paliêm zâp râu zr’nắh k’đhạp đắh pr’đơợ kinh tế, c’lâng c’tốch lâng j’niêng cr’bưn bhrợ têng cha cắh liêm crêê, đha’đhâm manứih acoon cóh Dao Triệu Văn Mừng cóh vel Khe Lành, mưy vel bhươl pa bhlâng zr’nắh k’đhạp âng chr’val Mường Thải, chr’hoong Phù Yên, tỉnh Sơn La nắc ơy grơơ nhool k’rong lêy chóh lấh 1 hécta píh đhị k’tiếc bha’đưn tr’đấc. Hân noo píh c’moo đâu lalua nặc mưy hân noo rơợc ngam, liêm pr’đoọng lâng đha’đhâm pân k’noọ pân bhrợ. Râu liêm choom âng Triệu Văn Mừng nắc ơy lâng xoọc bhrợ tr’xăl cr’noọ, bhiệc bhrợ âng manứih cóh vel đông đha’rứt âng chr’hoong Phù Yên.

Cr’chăl đâu 4 c’moo, bêl Triệu Văn Mừng đơơng chô đợ t’nơơm píh ngam chóh đhị k’tiếc bha’đưn p’răng pứih lâng bấc đhí cóh vel Khe Lành nâu, cắh vêy bấc ngai pân k’noọ anoo Mừng chóh bhrợ liêm choom. Tu tơợ tất lang ahay, manứih Dao cóh vel nâu nắc mưy bool chóh bhrợ lâng a’bhoo, a’rong a’năm. Đhị k’tiếc nâu, zâp râu cing k’đhạp, đhanuôr đha’rứt, vel bhươl đha’rứt, cr’noọ bh’rợ bhrợ têng cơnh ty, c’lâng c’tốch zr’nắh k’đhạp, ngai cung moon Mừng grơơ nhool, pân pa’glúh bấc zên k’rong bhrợ ooy t’nơơm cắh ơy ngai chóh bhrợ nâu. T’nơơm píh cung k’đhạp chóh bhrợ, lêy zư paliêm cơnh zư lêy p’niên. Hân đhơ cơnh đêếc, Triệu Văn Mừng nắc tin đươi, lâng plêệng k’tiếc tr’cơnh lâng bấc đhị chóh padưr píh lơơng, apêê a’duôn cóh Mường Thải, Mường Cơi choom bhrợ nắc ađay cung choom bhrợ. Râu tin đươi âng Triệu Văn Mừng nắc ting liêm chr’nắp lấh mơ tu bêl đêếc, xa’nay bh’rợ 135 âng chr’hoong cung k’rong bhrợ bh’rợ chóh píh đhị k’tiếc bha’đưn ha 10 pr’loọng đông cóh vel đông lâng lấh 1.000 t’nơơm príh đường canh lâng píh Vinh, ooy đâu vêy pr’loọng đông Mừng. Cơnh đêếc, Triệu Văn Mừng nắc quyết định k’rong bhrợ, chóh padưr 1.400 t’nơơm píh Vinh, píh đường canh đhị k’tiếc lấh 1 hécta ha’rêê chóh a’bhoo cắh liêm choom: “Râu zr’nắh k’đhạp l’lăm nắc zên k’rong bhrợ, tu chóh t’nơơm cơnh đâu bấc bhlâng zên k’rong bhrợ lấh mơ lâng a’bhoo. Râu 2 nắc bhiệc chóh bhrợ cắh lấh năl cơnh chóh bhrợ, râu 3 nắc c’lâng c’tốch, âng đơơng cơnh phân, vôi, đác ooy đâu nắc lêy thuê xe ben, bấc bêl câl m’bứi nắc apêê âng đơơng lâng xe k’tứi, hân đhơ cung vêy bấc chu lêy thuê xe pậ, nắc bhrợ bil bấc zên ha đay.”

Cr’chăl tr’nơợp chóh bhrợ cắh váih kinh nghiệm, píh crêê pr’lúh nắc chêết, ơy vêy bêl cung lêy t’ơớh. Hân đhơ cơnh đêếc nắc Mừng cung t’bhlâng cắh ha mơ pa đhêy lơi jợ, t’bhlâng ta’moóh pachoom kinh nghiệm, bhiệc zư lêy. Chóh píh nắc lêy k’đươi moon kỹ thuật bấc lấh mơ zâp râu tơơm chr’nóh lơơng, tơợ bhiệc bón phân, ta’cắt đoong liêm gít, cắh p’gít lêy bhrợ paliêm nắc t’nơơm hư chêết. Đợ c’moo tr’nơợp, 2 anhi diịc điêl anoo Mừng nắc lêy đợc lứch cr’chăl t’ngay đoọng ha bhươn píh. K’tiếc doọ bhrợ ta’u loom manứih, xang 4 c’moo p’zay bhrợ têng, t’bhlâng zi’lấh đha’rứt, c’moo 2016 lấh 1 hécta píh âng Triệu Văn Mừng nắc ơy dưr váih p’lêê g’lúh tr’nơợp, lâng lấh 1 tấn p’lêê, pachô lấh 30 ực đồng. Cắh pa đhêy mơ đêếc a’năm, anoo vặ zên Ngân hàng chính sách lâng Ngân hàng Nông nghiệp t’bhlâng k’rong bhrợ 80 ực đồng đoọng ra’lắp hệ thống đác tưới lâng bhiệc phun cóh ping, n’jứah liêm crêê cơnh cr’noọ tưới ha t’nơơm, n’jứah zêl cha’groong râu a’đing đang bhrông, nắc buôn bhrợ pa’hư t’nơơm píh. Triệu Văn Mừng moon: “Rơơm kiêng âng cu nắc cung cơnh đhanuôr cóh đâu, tr’nơợp nắc c’lâng lướt đoọng liêm buôn ha đhanuôr giao lưu hàng hoá liêm buôn, pa’xiêr zên. Âng đơơng xoọc đâu lấh mơ nắc lâng xe máy, moon zr’nưm nắc zr’nắh k’đhạp bhlâng.”

Tu bơơn zư lêy liêm choom, bhươn píh bơơn cr’noọ bh’rợ chuẩn Vietgap âng pr’loọng đông Mừng moót hân noo đoọm rơợc liêm, t’nơơm n’đoo cung váih bấc p’lêê, váih laliêm, bấc đác, k’noọ đợc bh’nơơn pachô k’dâng 15 tấn, pachô mơ 250 ực đồng xang bêl lơi jợ đợ mơ zên pa’glúh đươi l’lăm... Cắh mưy âng đơơng píh ha thị trường cóh chr’hoong, Triệu Văn Mừng dzợ đươi dua công nghệ thông tin đoọng pa’câl pr’đươi online tước bấc vel đông cóh prang k’tiếc k’ruung. T’coóh Đỗ Hồng Tốt, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân chr’val Mường Thải, chr’hoong Phù Yên moon: “Nâu đoo nắc mưy râu liêm chr’nắp âng chr’val, nắc azi t’bhlâng xay moon đoọng đhanuôr zâp vel đông đăn đâu lêy pachoom bhrợ cơnh bh’rợ âng anoo Mừng đoọng bhrợ t’bhứah bh’rợ cóh prang chr’val.”

Đợ t’ngay nâu, diịc điêl Mừng cắh bool lêy cắh ắt cóh bhươn píh đoọng pêếh bơơn lâng zư lêy đoọng ha píh lêy ra’văng pa’câl tết nguyên đán. Pân k’noọ pân bhrợ, cr’noọ bh’rợ âng Triệu Văn Mừng liêm chr’nắp đoọng ha đoàn viên đha’đhâm c’moor lâng đhanuôr cóh vel lêy pachoom lâng bhrợ têng./.

Vượt khó làm giàu từ cây cam ở bản người Dao

                                                                    ( Hồng Việt)

Khắc phục mọi khó khăn về điều kiện kinh tế, đường giao thông và tập quán canh tác cũ lạc hậu, chàng trai trẻ người dân tộc Dao Triệu Văn Mừng ở bản Khe Lành, một bản đặc biệt khó khăn của xã Mường Thải, huyện Phù Yên tỉnh Sơn La đã mạnh dạn đầu tư trồng hơn 1 ha cam trên đất dốc. Vụ cam nay năm thực sự là một mùa vàng ngọt lành đến với chàng trai trẻ dám nghĩ dám làm. Thành công của Triệu Văn Mừng đã và đang làm thay đổi dần nếp nghĩ, cách làm của người ở vùng quê nghèo của huyện Phù Yên.

  Cách đây 4 năm, khi Triệu Văn Mừng mang những gốc cam đầu tiên về trồng trên mảnh đồi đầy nắng và gió ở bản Khe Lành này, không ai nghĩ Mừng sẽ thành công. Bởi bao đời nay, người Dao ở bản này vốn chỉ quen với cây ngô cây sắn. Ở vùng đất này, cái gì cũng khó, dân nghèo, bản nghèo, nếp nghĩ, cách làm cũ, đường giao thông cách trở, ai cũng bảo Mừng liều, dám bỏ một đống tiền đầu tư vào loại cây chưa ai trồng bao giờ. Cây cam lại khó tính, phải chăm chút tỉ mỉ như chăm trẻ con. Nhưng Triệu Văn Mừng thì tin rằng, với khí hậu, đất đai giống với các vùng trồng cam khác, người Kinh ở Mường Thải, Mường Cơi làm được, mình cũng sẽ làm được. Niềm tin của Triệu Văn Mừng càng có cơ sở vì khi đó, chương trình 135 của huyện cũng đầu tư mô hình trồng cam trên đất dốc cho 10 hộ trong bản với trên 1.000 cây giống đường canh và cam Vinh, trong đó có gia đình Mừng. Vậy là, Triệu Văn Mừng quyết định đầu tư trồng 1.400 cây cam Vinh, cam đường canh trên diện tích hơn 1 héc ta nương trồng ngô kém hiệu quả.  “Khó khăn đầu tiên là nguồn vốn, bởi vì trồng cây có múi nguồn vốn lớn so với cây ngô. Khó khăn thứ hai là kỹ thuật mình không có, cái thứ ba là đường đi lại, vận chuyển ví dụ như phân gio, vôi, nước lên mình đa số phải thuê xe ben, nhiều khi mua ít người ta chở xe bé, mình mua ít vẫn phải thuê xe to, thành ra lại kéo theo chi phí cho mình.”

        Thời gian đầu chưa có kinh nghiệm, cam bị bệnh chết, đã có lúc cũng thấy nản. Nhưng Mừng vẫn kiên trì, bền bỉ không bỏ cuộc, tiếp tục học hỏi thêm kinh nghiệm, kỹ thuật chăm  sóc. Trồng cam đòi hỏi kỹ thuật nhiều hơn các loại cây trồng khác, từ cách bón phân, cắt tỉa cành, quản lý dịch bệnh, nước tưới đều phải rất chăm chút, tỉ mỉ, chỉ lơ là một chút là cây hỏng. Những năm đầu, hai vợ chồng Mừng gần như dành toàn bộ thời gian cho vườn cam. Đất không phụ công người, sau 4 năm cần mẫn, quyết tâm vượt khó, năm 2016, hơn 1 ha cam của Triệu Văn Mừng đã cho những trái ngọt đầu tiên, với hơn 1 tấn quả, thu hơn 30 triệu đồng. Không dừng lại ở đó, anh vay vốn Ngân hàng chính sách và Ngân hàng Nông nghiệp tiếp tục đầu tư 80 triệu đồng để lắp hệ thống nước tưới bằng téc phun trên cao, vừa đáp ứng nhu cầu tưới cho cây, vừa phòng trừ được loại nhện đỏ - kẻ thù số 1 của cây có múi.  Triệu Văn Mừng nói: “Mong muốn của mình cũng như bà con trên này, thứ nhất là cái con đường là cái đầu tiên để cho bà con giao lưu hàng hóa thuận tiện, giảm bớt chi phí . Vận chuyển bây giờ chủ yếu bằng xe máy, nói chung rất vất vả.”

        Nhờ đựơc chăm sóc tốt, vườn cam đạt tiêu chuẩn Vietgap của gia đình Mừng vào vụ chín vàng rực, cây nào cây nấy sai trĩu quả, quả nào cũng sáng, đẹp, mọng nước, dự kiến sản lượng khoảng 15 tấn, thu nhập 250 triệu đồng sau khi đã trừ chi phí.. Không những cung cấp cam cho thị trường trong huyện, Triệu Văn Mừng còn ứng dụng công nghệ thông tin để bán hàng onlie tới nhiều địa phương trong cả nước. Ông Đỗ Hồng Tốt, Phó chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Mường Thải, huyện Phù Yên nói: “Đây là một điểm sáng của xã cho nên chúng tôi tiếp tục tuyên truyền cho các bản lân cận học tập mô hình của anh Mừng để nhân rộng mô hình trong toàn xã.”

          Những ngày này, vợ chồng Mừng không mấy khi vắng mặt ngoài vườn cam để thu hái và chăm sóc cho diện tích cam phục vụ bán dịp Tết nguyên đán. Dám nghĩ dám làm, ý chí, nghị lực của Triệu Văn Mừng xứng đáng cho đoàn viên thanh niên và bà con trong bản học tập và làm theo./.