Bri tâm nău rêh văn hóa nuĭh Êđê
Thứ sáu, 08:48, 23/02/2024 VOV Tây Nguyên/Nuĭh rblang: Y Sưng Phê Ja VOV Tây Nguyên/Nuĭh rblang: Y Sưng Phê Ja
VOV4.M’nông - Bah kăl e, lah nuĭh kon bah Tây Nguyên dơi deh n’hanh têh ta nkual neh huêng tam aơ nkah gĭt tât đah nău rŏng đah bri. Yor nê, mô âk nuĭh ndrăt, tă bah âk năm khay đah nău mbơh njrăng mpeh nău phah bri, rnoh hŭch bri hô, ri ta ntŭk geh ƀon lan nuĭh Êđê kăl, ta nĕ hôm e nâm ơm ăp nkual bri krŏng, ăp ndrâm dak nđik. Đah nuĭh Tây Nguyên lah nsum n’hanh nuĭh Êđê lah êng, bri lah ntŭk ntô huêng tam, ntŭk rêh, yor bri ƀư jêng ăp nău khlay văn hóa kon nuĭh uĕh dơi nchih tâm nău way ơm, tâm nău ngơi, nău mprơ, dơi nuĭh ƀon lan gĭt ƀư tĭng lah nău way ơm. Nău rêh bah nuĭh Êđê hăn ndrel đah bri, tâm rnglăp ndrel đah bri, ăp ntil tâm ƀon bah si glê tât nuih n’hâm sŏk bah bri.

Đah nuĭh Êđê, bri dŭt tam, mât njrăng bri lah mât njrăng nău rêh bah ƀon lan. Nău aơ nchih dŭt na nê̆ tâm nău way ntrŭnh bah nuĭh Êđê dŭt na nê̆ mpeh nău ntrŭnh an nsum mpôl, gay mô an dơi phah tât nău huêng tam bah bri. Bah kăl e, nsum mpôl nuĭh Êđê lĕ wât na nê̆ nău mât ndrăy njrăng n’gang ntŭk ntô rêh lah nsum, tâm nĕ, geh mât njrăng bri lah nuih n’hâm n’hanh tu tơm bah nuĭh Êđê.

Tĭng nău way Êđê ntrŭnh nău mât njrăng si tu dak, mât njrăng bri kơh dak diăng, mât si ta kơh dak, mât njrăng si bri ta nkual krŏng, mât njrăng tơm si ta nkual bri kon. Mât njrăng bri lah mât njrăng tu dak an ƀon lan. Điều 231 bah Luật tục Êđê ntrŭnh: “Neh ntu, dak me dak diăng, bri lah dông, nĭr, dôn bah u che. U che lah nuĭh mât bri, mât tơm si K’tơng, tơm si Kdjar”, nuĭh rŭn in bri bah nuĭh êng an ndơ̆ rmal”. Wa Y Bhiu Buôn Yă-Bu ranh ƀon, kranh ƀon Tơ̆ng Jŭ, xă Ea Kao, nkual ƀon têh Buôn Ma Thuột an gĭt: Kăl e rnôk nuĭh Êđê ntơm joi neh njêng ƀon, bôk năp mbra joi nkual bri tam mô lah nkual bri tu dak gay mât dak.

 Tu dak khlay ngăn, tu dak kơt dak toh me, tơm si brah yang an he mât njrăng, mô an he phah, he an mât njrăng njrăng, aƀaơ lah katê, tơm hương n’hanh âk ntil tơm si khlay êng, kăl e lor rnôk ŭch kăl si an dăn brah yang.

Đah nuĭh Êđê, hôm e bri lah hôm e nău rêh, roh bri lah roh lĕ rngôch yor văn hóa bri geh tâm bôk rngok bah nuĭh Êđê. Bah rnôk deh, ăp oh be lĕ bên đah nău nteh rpăi tanh bah mê̆ bah tơm si, sah dơi tanh bah ăp ngâr nkar ta bri, jêng tât rnôk đah atâu lah rup gui jay môch bah tơm si đah du nkô̆ nău  mplơ̆ kon nuĭh sĭt tay an bri lah nău lôch săk.

Y Đhiăm Ayun (Ama Nghiêm) ta ƀon Tu, xă Ea Tul nkuăl Cư M’gar, n’gor Dak Lak nkoch, nuĭh Êđê hăn ndrel đah bri an rup ndah bah bri geh tâm ot ndrot bah nuĭh Êđê kơt Dam Săn, Dam Yi... n’hanh tâm ăp nău mprơ geh âk rup ndah ntĭm nti kon sau. Ŭch ê nkra ăp ntil mboăt n’hôm joi ăp ngâr nkra bah bri.

Nău mprơ Eirei bah nuĭh Êđê ma u che way mprơ kơt kăl e, geh âk nău nchih mpeh ƀon lan, nău rŏng đah ba mô lah bôk nkô̆ nău êng, geh mro ăp nău mprơ dơi sŏk ăp rup ndah ntĭt bah bri dŭt âk”.

Bri đah nuĭh Êđê mô knŭng lah drăp ndơ, bri dak, ma bri hôm lah huêng brah. Du nău uĕh văn hóa bah nuĭh Êđê geh tât bri, bah jay nhih tât nău nteh chĭng gông. Wa Y Om Ksor (way kuăl lah Amâ H’Lim(, Bí thư chi bộ Buôn Ky, phường Thành Nhất, nkual ƀon têh Buôn Ma Thuột, an gĭt, lor rnôk kăl du tơm si sĭt dŏng, khân pơng way ƀư brah gay dăn brah bri n’hanh ăp brah yang mât uănh tơm si. Aơ lah du nău djăt tĭng, ƀư nău ryơk đah tơm si bah nuĭh Êđê.

Ăp nău mprơ, nău ngơi lơn mpeh mât njrăng bri dŭt uĕh. Kăl e ăp nuĭh tĭng mro. Ăp rơh kơn u che lah nău mât bri mât tơm si dŭt n’hâm khlay. Jêng lor rnôk bu kăl si nĕ, ƀư brah tơm si lor, mpơl nău ryơk đah bri dak.

Hôm bri lah mô knŭng văn hóa bah nuĭh Êđê mbra hôm e n’hanh hun hao. Roh ăp bri, nău uĕh bah mro mrăng bah nuĭh Êđê mbra knŭng hôm tâm bôk rngok. Ŭch ngăn nău ndrel ty bah nsum mpôl gay mât văn hóa nuĭh Êđê, văn hóa bah bri hôm e tât rơh bah kơi./.

 

 

 

VOV Tây Nguyên/Nuĭh rblang: Y Sưng Phê Ja

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC